کراس بایت (داخل تر بودن دندانهای بالا نسبت به فک پایین)

کراس بایت یک مشکل مربوط به نامرتبی دندان‌ها است که باعث می‌شود یک یا چند دندان در موقعیت نزدیک‌تر به ناحیه گونه یا زبان (در مقایسه با دندان‌های مقابل خود بر روی فک بالا یا پایین) قرار گیرند.

از نظر متخصصین ما در کلینیک ارتودنسی دکترخدیوی، مشکل کراس‌بایت (داخل‌تر بودن برخی از دندان‌های بالا نسبت به دندان‌های پایین) باید به خاطر موارد زیر تحت درمان قرار گیرد:

• امکان ایجاد مشکلاتی که باعث فرسایش زودتر از موعد دندان‌ها می‌شود.
• امکان ایجاد شرایطی که باعث ابتلا به بیماری‌های لثه و از دست دادن استخوان می‌شود.
• امکان ایجاد مشکلات مربوط به رشد نامتقارن فک
• امکان ایجاد مشکلات مربوط عملکرد نامناسب دندان‌ها در هنگام جویدن غذا
• تاثیر منفی بر ظاهر لبخند فرد

متخصصین ارتودنسی ما از روش‌های مختلف ارتودنسی برای کمک به شما جهت پیشگیری و درمان انواع مختلف مشکلات مربوط به نامرتبی دندان‌ها مثل کراس‌ بایت و عوارض ناشی از آن‌ها استفاده می‌کنند.

برای مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر درباره روش‌های درمانی مورد استفاده در این کلینیک و رزرو نوبت می‌توانید با ما تماس حاصل فرمایید.

واژه‌شناسی و طبقه‌بندی

کراس‌بایت (داخلتر بودن دندان های بالا نسبت به فک پایین) می‌تواند یک یا چند دندان را درگیر خود کند. علاوه بر این، کراس‌بایت را می‌توان بر اساس قدامی یا خلفی و نیز تاثیرگذاری بر یک طرف یا دو طرف دهان طبقه‌بندی کرد.

• کراس‌بایت قدامی را نمی‌توان به عنوان حالت عکس اورجت یا اوربایت تعریف کرد. در حقیقت این مشکل با آسیب‌های اسکلتی درجه 3 در ارتباط با پیش‌آمدگی دندان‌ها ارتباط دارد.
• کراس‌بایت خلفی اغلب با باریک بودن آرواره و قوس بالای دندان ارتباط دارد. این مشکل می‌تواند در یک طرف یا دو طرف دهان مشاهده شود.
• کراس‌بایت در یک طرف دهان اغلب با توجه به جابجایی موقعیت آرواره و متمایل شدن آن به یک طرف تشخیص داده می‌شود. این مشکل در صورت درمان نشدن برای یک مدت طولانی می‌تواند باعث ایجاد عدم تقارن اسکلتی در این ناحیه از بدن شود.

اغلب به کراس‌بایت خلفی در اصطلاح «بایت معکوس» نیز گفته می‌شود.

دلایل ایجاد مشکل کراس بایت

دلایل ایجاد این مشکل معمولاً ارثی بوده و ریشه ژنتیک دارد. در برخی موارد، این مشکل به خاطر تاخیر در افتادن دندان‌های شیری یا رشد غیرعادی دندان‌های دائم ایجاد می‌شود. در صورت وجود مشکلات ژنتیک، استخوان فک پایین معمولاً پهن‌تر از استخوان فک بالا خواهد بود. این شرایط می‌تواند باعث نامرتبی دندان‌ها در یک طرف یا هر دو طرف دهان شود.

در صورتی که این مشکل به خاطر تاخیر در افتادن دندان‌های شیری یا رشد غیرعادی دندان‌های دائمی ایجاد شده باشد، این شرایط فقط می‌تواند برای برخی دندان‌ها مشکل ایجاد کند. در حقیقت بعضی مواقع می‌توان مشاهده کرد دندان‌های شیری فرد به مدت طولانی در دهان باقی می‌مانند و این شرایط باعث می‌شود دندان‌های دائم پشت دندان‌های شیری و شبیه به یک ردیف دوم از دندان‌ها رشد کنند. از طرف دیگر مکیدن انگشت شست نیز می‌تواند با وارد کردن فشار به سقف دهان و ایجاد نارسایی در استخوان آن، باعث ایجاد مشکل کراس‌بایت شود. این مشکل معمولاً به خودی خود برطرف نمی‌شود و برای درمان نیازمند استفاده از روش‌های درمان ارتودنسی است.

در موارد نادر، تنفس کردن از دهان می‌تواند باعث ایجاد مشکل برای ظاهر آرواره شده و بر مرتب بودن دندان‌ها در دهان تاثیر گذارد. از طرف دیگر، بزرگ بودن لوزه‌ها و نیز بافت‌های لنفاوی حلق و بینی بیمار نیز می‌توانند باعث ایجاد مشکل کراس‌بایت شوند. در صورت وجود این شرایط، ممکن است کودک مجبور شود به جای بینی از طریق دهان تنفس کند. این شرایط احتمالاً برای والدین بی‌خطر به نظر می‌رسد، اما در واقع می‌تواند بر فرآیند رشد مناسب فک تاثیر منفی داشته باشد. در حقیقت هنگامی که کودک از طریق بینی تنفس می‌کند، موقعیت زبان نزدیک به سقف دهان قرار گرفته و این شرایط امکان رشد عادی را در اختیار استخوان فک قرار می‌دهد. به هر حال اگر کودک مجبور شود به جای بینی با دهان تنفس کند، زبان وی در موقعیت نامناسب و دور از سقف دهان قرار می‌گیرد و این شرایط معمولاً رشد غیر متوازن فک را به همراه خواهد داشت.

علائم

علائم کراس بایت می‌توانند عبارت از درد در هنگام جویدن غذا و نیز احساس درد در ناحیه فک و دندان‌ها باشند. این شرایط همچنین می‌تواند به نحوی بر وضعیت جویدن غذا تاثیر گذارد که مفصل گیجگاهی (TMJ) یا مفصل فک دچار التهاب شوند. در نهایت این التهاب می‌تواند باعث درد در ناحیه مفصل گیجگاهی و گاهی اوقات سردرد شود.

البته برای تشخیص دقیق مشکل کراس‌بایت باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.

عوارض

عوارض مشکل کراس‌بایت می‌تواند با ابتلا به بیماری‌های لثه و ژنژیویت، از دست دادن دندان‌ها به خاطر نامرتبی آن‌ها در دهان، و نیز وارد شدن آسیب به مفصل گیجگاهی به خاطر ابتلا به آرتروز و فرسایش سطح مفصل در نتیجه حرکت نامناسب آن همراه باشد. این شرایط در نهایت می‌تواند نیازمند استفاده از عمل جراحی برای تعویض کامل مفصل گیجگاهی بیمار باشد.

درمان

ارتودنسی برای کراس بایت

امروزه از روش‌های مختلف برای درمان مشکل کراس بایت استفاده می‌شود که برخی از این روش‌ها عبارت از استفاده بریس، ابزار عریض کردن فک بالا (quad helix)، پلاک‌های متحرک، ارتودنسی نامرئی، یا ماسک دلایر (Delaire mask) هستند. توجه داشته باشید درمان مورد نیاز برای رفع این مشکل باید تحت نظر متخصص ارتودنسی و با توجه به نوع و شدت کراس بایت انجام شود.

در صورتی که تنفس از طریق دهان بخشی از علت ایجاد مشکل است، معمولاً لازم است قبل از استفاده از روش‌های ارتودنسی، لوزه و بافت‌های لنفاوی حلق و بینی بیمار با عمل جراحی خارج شوند. در ادامه ابتدا از باز کننده آرواره برای بیمار استفاده شده و به این ترتیب ناحیه فک بالا با استفاده از بسط دهنده فک (maxillary expander) وسیع می‌شود. معمولاً لازم است بیمار از این ابزار در هنگام شب برای مدت چند ماه استفاده کند. در طول این مدت از یک کلید مخصوص برای تغییر وضعیت دستگاه و افزایش تدریجی فشار وارد شده به سقف دهان استفاده می‌گردد.

پس از اینکه سقف دهان به مقدار کافی بزرگ شد، لازم است از ابزارهای ارتودنسی به منظور صاف کردن دندان‌ها استفاده شود. به این ترتیب از یک مجموعه کامل بریس برای مدت یک تا دو سال به منظور دستیابی به نتایج ایده‌آل برای بیمار استفاده خواهد شد.

عمل جراحی کراس بایت

برای افراد بزرگ‌سال و کسانی که مشکلات جدی کراس‌بایت دارند، احتمالاً لازم است از عمل جراحی ارتودنسی برای اصلاح مشکلات مربوط به نامرتبی دندان‌ها استفاده شود. در این درمان از حرکت دادن فک پایین به سمت جلو و فک بالا به سمت عقب برای ایجاد موقعیت مناسب برای دندان‌ها استفاده می‌گردد. در این شرایط استفاده از بریس‌های ارتودنسی به همراه عمل جراحی برای دستیابی به نتایج دلخواه لازم و ضروری است.

امروزه دو نوع جراحی مختلف را می‌توان برای رفع مشکل کراس‌بایت بر روی بیمار انجام داد. اولین نوع جراحی زمانی انجام می‌شود که مشکل با جلوآمدگی آرواره ارتباط داشته باشد. در طول این عمل جراحی، دندان‌ها در دو طرف دهان به دو بخش تفکیک می‌شوند و این تفکیک در ناحیه دندان‌های عقل انجام می‌گیرد. هنگامی که تفکیک لازم بر روی فک بیمار انجام شد، در مرحله بعد فک بیمار عقب کشیده می‌شود.

در روش دوم، شکاف‌های مشخص در پوست خارج دهان ایجاد شده و به این ترتیب از پیچ‌های مخصوص برای نگه داشتن فک در موقعیت مناسب استفاده می‌گردد. این عمل جراحی توسط جراح و متخصص ارتودنسی بر روی بیمار انجام می‌شود. به این ترتیب استخوان آرواره از جمجمه فرد جدا شده و در موقعیت مناسب قرار می‌گیرد. همان‌طور که گفته شد، به منظور تثبیت آرواره در موقعیت جدید، لازم است از پیچ‌های تیتانیومی در محل استفاده شود. هنگامی که جراحی کامل شد، متخصص ارتودنسی فرآیند درمان خود را شروع می‌کند. در این زمان لزوم استفاده از روش‌های مختلف ارتودنسی برای بیمار مورد بررسی قرار می‌گیرد. توجه داشته باشید هر دوی این جراحی‌ها در حالت بی‌هوشی عمومی بر روی بیمار انجام می‌شوند.

پیشگیری از کراس‌بایت

پیشگیری از کراس‌بایت با ترک عادت مکیدن انگشت در سنین پایین امکان‌پذیر است. در حقیقت همان‌طور که گفته شد، مکیدن انگشت می‌تواند باعث باریک شدن سقف دهان و نامرتبی دندان‌ها شود. علاوه بر این والدین می‌توانند دندان‌های شیری کودک خود را در هنگام رشد دندان‌های دائم در دهان بکشند تا به این ترتیب از کج شدن دندان‌های دائم و قرارگیری آن‌ها در موقعیت نامناسب جلوگیری کنند. به هر حال توجه داشته باشید بسیار از موارد کراس بایت غیرقابل پیشگیری هستند و باید در صورت ایجاد مشکل برای فرد، تحت درمان قرار گیرند.