دندان اضافه یکی از ناهنجاری‌هایی است که می‌تواند در کودکی و حتی بزرگسالی ظاهر شود. کمتر از ۵ درصد از جمعیت جهان با چالش دندان اضافه در فک بالا یا پایین خود مواجه می‌شوند.
اگر شما یا فرزندتان دندان اضافه در لثه بالا یا پایین دارید، احتمالا سوال‌های زیادی در ذهنتان ایجاد شده است. در این مقاله به طور کامل در مورد علل و علائم ایجاد این دندان، عوارض آن و روش‌های درمان دندان اضافه توضیح می‌دهیم.
دندان اضافه چیست؟
اگر تعداد دندان‌هایتان بیشتر از میزان استاندارد آن «۲۰ دندان شیری در کودکی و ۳۲ دندان دائمی در بزرگسالی» باشد، دچار دندان اضافی هستید. Hyperdontia یا دندان اضافه در بیشتر مواقع باعث ایجاد درد نمی‌شود، اما می‌تواند بر زیبایی و سلامت دهان و دندان شما تاثیر منفی بگذارد. به همین دلیل باید هر چه سریع‌تر نسبت به درمان آن اقدام کنید.
انواع دندان های اضافه
دندان های اضافه انواع مختلفی دارد که ۴ نوع آن رایج‌تر از بقیه است. در ادامه به بررسی این ۴ نوع می‌پردازیم.
۱- مزیودنس‌ها
مزیودنس‌ها رایج‌ترین نوع دندان اضافه در فک بالا هستند و در پشت دو دندان جلو رشد می‌کنند. می‌توانید برای درمان این نوع، از کشیدن دندان یا ارتودنسی دندان جلو کمک بگیرید.
۲- دیستوملرها و پارامولرها
دیستوملرها و پارامولرها همان دندانهای آسیاب اضافی هستند.
۳- ناتال یا زایشی
ممکن است نوزاد به شکل مادرزادی با دندان اضافی شیری به دنیا بیاید. به این دندان‌ها ناتال یا زایشی می‌گوییم.
اشکال متنوع دندان های اضافه
- دندان های مخروطی شکل (Conical): دندان های مخروطی، دندان های کوچکی هستند که پشت دندان های جلویی رشد می‌کنند.
- دندان های سل (Tuberculate): این مدل از دندان ها معمولا به صورت جفت رشد می‌کنند اما به ندرت ممکن است که از لثه بیرون آیند و بیشتر به صورت نهفته باقی می‌مانند.
- دندان های مکمل (Supplemental): دندان های مکمل ظاهر عادی دارند و اغلب در انتهای ردیف دندان ها می‌رویند.
- ادنتوم (Odontoma): ادنتوم درواقع تومور خوش خیمی است که به صورت بافت دندانی و در تعداد زیاد رشد می‌کنند. علت ادنتوم می‌تواند ژنتیکی یا عفونی باشد. در موارد نادری ادنتوم در دندان های شیری دیده میشود.
علل ایجاد دندان اضافه
دلایل مختلفی می‌تواند باعث ایجاد دندان اضافه در بزرگسالان و کودکی شود؛ از جمله:
- بیماری فابری
بدن افرادی که دچار بیماری فابری هستند، نمی‌توانند بعضی از آنزیم‌های خاص برای تجزیه مواد چرب را بسازند. یکی از عوارض این بیماری، ایجاد دندان اضافی در دهان است.
- شکاف لب
شکاف لب یا شکاف کام، یک بیماری مادرزادی است که می‌تواند در ایجاد دندان اضافه در لثه بالا یا پایین و چگونگی رشد دندان‌ها نقش داشته باشد. این بیماری در اوایل دوره بارداری به وجود می‌آید و باعث ایجاد شکاف در کام نوزاد میشود.
- سندروم گاردنر
سندروم گاردنر یک بیماری ارثی و نادر است که باعث رشد غیر طبیعی بافت در بدن، ایجاد دندان اضافی و تومورهای بی‌خطر میشود.
- کلیدوکرانیال دیسپلازی
کلیدوکرانیال دیسپلازی بیماری ژنتیکی و نادری است که تاثیر زیادی بر رشد استخوان‌ها و دندان‌ها می‌گذارد. این بیماری می‌تواند باعث بدشکلی در استخوان‌ها، رشد دندانهای بدفرم و ایجاد دندانهای اضافه شود.
- سندروم اهلرز دانلوس
سندروم اهلرز دانلوس پیوند بافت‌های هم‌بند را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث رشد دندان اضافی در لثه میشود.
علائم وجود دندان اضافی
مانند هر بیماری دیگری، دندان اضافی نیز علائمی دارد که می‌توانید با مشاهده آن‌ها از وجود این ناهنجاری باخبر شوید. برخی از این علائم عبارت‌اند از:
۱- ظاهر غیر عادی دندان
یکی از نشانه‌های قابل مشاهده، شکل غیر طبیعی دندان دائمی است. اگر احساس کردید اندازه و ظاهر دندان دائمی کودک شما غیر عادی است، حتما به دکتر ارتودنسی مراجعه کنید. ممکن است این مسئله در زمان مناسب با ارتودنسی کودکان برطرف شود.
۲- وجود فاصله بین دندانهای جلو
هرچند هر فاصله‌ای نشان از وجود یک مشکل نیست، اما می‌تواند یکی از علائم دندان اضافی در فک پایین و بالا باشد. در حقیقت این فاصله، نشانگر این است که در میان دو دندان دائمی کودک، یک دندان اضافی رشد کرده است.
۳- طولانی شدن زمان رشد دندان دائمی
اگر دندان شیری کودکتان بیشتر از ۶ ماه پیش افتاده است و هنوز دندان دائمی‌ای جایگزین آن نشده، ممکن است یک دندان اضافی مانع از رشد دندانهای دائمی شده باشد.
درمان دندان اضافی
از آن‌جایی که دندان اضافه در لثه بالا یا پایین، می‌تواند زیبایی و سلامت دهان و دندان شما را به خطر بیندازد، بهتر است هر چه سریع‌تر با ارتودنتیست مشورت و نسبت به درمان آن اقدام کنید. نگه داشتن دندان اضافی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- سالم بودن دندان اضافی
- محل رشد دندان
- تعداد دندانهای بیمار
در ادامه روش‌های درمان دندان های اضافه را بررسی می‌کنیم.
کشیدن دندان اضافه
اگر از دوران کودکی رد شده‌اید و هنوز یکی از دندانهای شیری در دهانتان باقی مانده است، کشیدن دندان اضافه در فک بالا و ارتودنسی یک فک، راه درمانی مناسب برای شماست.
درمان دندان اضافی با ارتودنسی
یکی از بهترین روش‌های درمان، ارتودنسی برای دندان های اضافه است. در حقیقت؛ گاهی این ناهنجاری تبدیل به یک مزیت میشود! اگر افراد به هر دلیلی یکی از دندانهای اصلی خود را از دست بدهند و دندان اضافی آن‌ها در قسمت عقبی دهان ظاهر شده باشد، می‌توان این دندان اضافی را جایگزین دندان اصلی کرد.
تشخیص احتیاج به ارتودنسی دندان با ارتودنتیست است و بر اساس عوامل مختلفی مانند موقعیت قرارگیری دندان‌ها انجام میشود.
در پایین می‌توانید عکس دندان اضافه در فک بالا را مشاهده کنید:
عوارض دندان اضافه در لثه بالا یا پایین
در صورتی که دندان اضافی در شرایط بدی رشد کند، می‌تواند مشکلات مختلفی را به وجود بیاورد و سلامت دهان و دندان را به خطر بیندازد. در ادامه برخی از این مشکلات را بررسی می‌کنیم.
۱- آسیب به ریشه دندان‌ها
ممکن است دندان اضافه به ریشه دندانهای دائمی مجاور خود آسیب بزند و بر سلامتی شما تاثیر منفی بگذارد.
۲- جلوگیری از رشد دندانهای دائمی
وجود دندان اضافی در لثه کودکان می‌تواند مانع از رشد دندانهای دائمی شود.
۳- ایجاد کیست
اگر به متخصص مراجعه نکنید و در زمان مناسب تحت درمان قرار نگیرید، ممکن است در کنار دندانهای اضافی، کیست ایجاد شود.
۴- تاثیر منفی بر ظاهر
دندان اضافی باعث بیرون‌زدگی و نامرتب شدن شکل دندان‌ها میشود؛ به همین دلیل می‌تواند تاثیر منفی بر ظاهر افراد بگذارد. البته پس از درمان، می‌توانید با روش‌های مختلفی مانند ارتودنسی یا اکلوژن دندان، این مشکلات را به طور کامل برطرف کنید.
آیا می‌توان از ایجاد دندان اضافی جلوگیری کرد؟
از آن‌جایی که اغلب علت‌های ایجاد دندان اضافی مادرزادی و ژنتیکی است، نمی‌‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. اما با معاینه منظم دندان‌ها و تشخیص به موقع، می‌توانید به‌راحتی آن را درمان کنید و از عوارض دندان اضافه در امان باشید.
آیا کشیدن دندان های اضافه درد دارد؟
اگر دندان شما به طور کامل در دهانتان قابل مشاهده باشد، درد کشیدن آن مانند دیگر دندان‌هاست؛ اما اگر دندان به صورت نهفته رشد کرده باشد، ممکن است درد بیشتری را تجربه کنید چراکه به جراحی نیاز است.
چه اتفاقی می‌افتد اگر دندان اضافی درمان نشود؟
دندان اضافی مانند دندانهای شیری دوران کودکی، خودبه‌خود نمی‌افتد و باید خودتان نسبت به درمان آن اقدام کنید. در صورتی که دندان اضافی در شرایط بدی باشد، می‌تواند باعث مشکلات زیادی مانند ایجاد کیست، رشد نامنظم دندانهای اصلی، پوسیدگی دندانهای دائمی و… شود.
دندان اضافه یکی از مشکلاتی است که کمتر از ۵ درصد از افراد به آن دچار می‌شوند. اگر به موقع نسبت به درمان این دندان اقدام کنید، هیچ خطری شما را تهدید نمی‌کند، حتی ممکن است بتوانید آن را جایگزین دندان اصلی خود کنید. علت ایجاد دندان اضافی، اغلب بیماری‌های ژنتیکی مانند فابری، سندروم گاردنر، کلیدوکرانیال دیسپلازی و سندروم اهلرز دانلوس است.
برای درمان دندان اضافه در لثه بالا یا پایین، باید آن را بکشید یا با استفاده از ارتودنسی، دندان اضافی را به محل دندان اصلی سوق دهید. البته تشخیص هر کدام از این موارد با متخصص است. از آن‌جایی که این دندان خودبه‌خود درمان نمی‌شود، باید هرچه سریع‌تر به متخصص مراجعه و نسبت به درمان آن اقدام کنید و از سلامتی دهان و دندان خود مراقبت کنید.
