عفونت دندان یک آسیب جدی است که اگر به موقع درمان نشود می‌تواند دندان را به طور از بین ببرد. اگر دندان درد دارید یا دندان شما شکسته و پوسیده شده است، قبل از اینکه باکتری‌ها به پالپ و ریشه دندان حمله کرده و باعث ایجاد عفونت شوند به دندانپزشک مراجعه نمایید. دندان عفونت کرده اگر درمان نشده و به حال خود رها شود به سایر بافت‌ها و اندام‌های بدن سرایت کرده و علاوه بر درد و التهاب، مشکلات جدی برای سلامتی فرد ایجاد می‌کند.
برای آشنایی با علائم عفونت دندان و راه‌های پیشگیری و درمان آن تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
عفونت دندان چیست؟
عفونی شدن و تجمع باکتری‌ها در ناحیه پالپ (مغز دندان) و ریشه دندان عارضه‌ای است که با عنوان عفونت دندان شناخته می‌شود. پالپ دندان بافتی نرم و حاوی عروق خونی و عصب است که در حالت طبیعی توسط مینا و عاج دندان محافظت می‌شود. اگر به هر دلیلی این بخش و ریشه دندان مورد حمله باکتری‌ها قرار بگیرند دندان عفونت می‌کند. عفونی شدن دندان یک شبه و ناگهانی اتفاق نمی‌افتد، بلکه طی یک روند طولانی تاج دندان تخریب شده و آسیب به نواحی داخلی و در نهایت محل تماس دندان و لثه می‌رسد. از این رو اقدام به موقع برای ترمیم دندان آسیب دیده می‌تواند به طور کامل از بروز عفونت جلوگیری کند.
علائم عفونت دندان
عفونت دندان در مراحل اولیه با درد زیاد خود را نشان می‌دهد. اما با پیشرفت پوسیدگی و رسیدن عفونت به عصب دندان حتی در صورت از بین رفتن درد، علائم دیگری بروز می‌کنند. شایع‌ترین علائم عفونت دندان عبارتند از:
- درد شدید در ناحیه ریشه دندان که با مسکن آرام نمی‌شود
- درد در زمان جویدن غذا
- درد ضربان دار در دندان
- دشوار شدن باز کردن دهان
- بوی بد دهان
- احساس طعم تلخ و ناخوشایند در دهان
- تب
- حساسیت دندان به گرما و سرما
- حساسیت دندان به فشار
- تغییر رنگ دندان (تیره و قهوه‌ای شدن دندان)
- ورم شدید در ناحیه فک و صورت
- عفونت لثه
- ورم لثه
- متورم شدن غدد گردن
- تشکیل کیست در ناحیه لثه
با مشاهده علائم بالا بهتر است هر چه سریعتر به دندانپزشک مراجعه نمایید تا وضعیت عفونت دندان مشخص شده و اقدامات درمانی مناسب برای شما انجام شود.
چرا دندان دچار عفونت می‌شود؟
عوامل متعددی وجود دارد که می‌توانند علت ایجاد عفونت در دندان باشند. به طور کلی هر مشکل سطحی و درونی که بی توجه رها شده باشد و راه را برای ورود باکتری‌ها به مغز و ریشه دندان باز کند، ممکن است باعث عفونی شدن دندان شود.
مهمترین عوامل ایجاد عفونت دندان عبارتند از:
- پوسیدگی دندان
- آبسه درمان نشده
- شکستگی یا ترک سطحی در تاج دندان
- دندان قروچه
- وارد آمدن ضربه و تروما به دندان
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
- مصرف برخی داروها
- بالا رفتن سن
- درمان کانال ریشه در گذشته
این موارد مسیر را برای ورود هوا، نوشیدنی‌ها و مواد غذایی به داخل دندان باز می‌کند. باقی ماندن هر یک از این مواد به مرور شرایط را برای تجمع باکتری‌ها و ایجاد عفونت فراهم می‌سازد.
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، استفاده نکردن از مسواک و نخ دندان، بی توجهی به روش صحیح مسواک زدن و باقی ماندن مواد غذایی در فضای بین دندان‌ها نیز عامل دیگری برای رشد باکتری‌ها و بروز عفونت است.
درمان عفونت دندان با دارو و روش های پزشکی
دندان عفونت کرده با تحمل درد و مصرف داروهای مسکن درمان نمی‌شود. برای درمان عفونت دندان حتما باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا برای شما دارو و اقدامات درمانی مناسب انجام دهد. در کنار روشهای پزشکی درمان عفونت، برخی روشهای درمان خانگی عفونت دندان نیز وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
زمانی که شما با علائم عفونت دندان به دندانپزشک مراجعه می‌کنید، دندانپزشک بعد از معاینه دندان با توجه به محل دقیق عفونت، شرایط عفونت، شدت و میزان گسترش عفونت، شرایط جسمی فرد و واکنش بدنی او به عفونت مانند تب روش مناسب برای درمان عفونت را در نظر می‌گیرد. رایج‌ترین روشهای پزشکی درمان دندان عفونی شامل موارد زیر است.
آنتی بیوتیک برای عفونت دندان
دندانپزشک ممکن است برای کنترل وضعیت عفونت موجود در دندان و جلوگیری از انتقال و گسترش آن آنتی بیوتیک تجویز کند. در برخی موارد نیز مصرف آنتی بیوتیک برای عفونت دندان در کنار سایر روش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. انواع آنتی بیوتیک برای عفونت دندان عبارتند از:
-
پنیسیلین ها
داروهای کلاس پنیسیلین متداول‌ترین نوع آنتی بیوتیک برای عفونت دندان هستند که شامل پنیسیلین و آموکسی سیلین است. برخی دندانپزشکان برای از بین بردن باکتری‌های سرسخت مصرف آموکسی‌سیلین را با اسید کلاوولانیک توصیه می‌کنند. آموکسی‌سیلین برای عفونت دندان به میزان ۵۰۰ میلی‌گرم هر ۸ ساعت یا ۱۰۰۰ میلی‌گرم هر ۱۲ ساعت باید مصرف شود.
به دلیل مقاومت برخی باکتری‌ها در برابر این نوع از آنتی بیوتیک‌ها، اغلب دندانپزشکان در حال حاضر مصرف سایر انواع آن را تجویز می‌کنند. در صورت واکنش آلرژیک به هر نوع دارو به دندانپزشک خود اطلاع دهید.
-
کلیندامایسین
کلیندامایسین برای از بین بردن طیف وسیعی از باکتری‌های ایجاد کننده عفونت در دندان موثر است. برخی پزشکان علت انتخاب این دارو برای درمان عفونت دندان را کمتر بودن احتمال مقاومت باکتریایی در برابر این دارو نسبت به داروهای گروه پنیسیلین بیان می‌کنند. دوز مصرفی کلیندامایسین برای عفونت دندان به طور معمول ۳۰۰ میلی‌گرم یا ۶۰۰ میلی‌گرم در هر ۸ ساعت است.
-
آزیترومایسین
آزیترومایسین قوی‌ترین داروی عفونت دندان است که در برابر بسیاری از انواع باکتری عمل کرده و رشد آن‌ها را متوقف می‌کند. معمولا برای درمان عفونت دندان افرادی که به پنیسیلین حساسیت دارند یا به داروهای دیگر مانند کلیندامایسین پاسخ نمی‌دهند، آزیترومایسین تجویز می‌شود. آزیترومایسین را به نوعی می‌توان درمان سه سوته دندان درد ناشی از عفونت دانست.
دوز معمول مصرف این دارو ۵۰۰ میلی‌گرم در هر ۲۴ ساعت به مدت ۳ روز است.
-
مترونیدازول
مترونیدازول ممکن است برای همه مناسب نباشد و معمولا اولین انتخاب برای درمان عفونت دندان نیست. اما می‌تواند تعدادی از عفونت‌های دندان را رفع کند. دوز مصرفی قرص مترونیدازول را دندانپزشک باید تعیین کند. اغلب دندانپزشکان مصرف ۷۰۰ تا ۷۵۰ میلی‌گرم در هر ۸ ساعت را برای تسکین علائم عفونت دندان مناسب می‌دانند.
عصب کشی یا روت کانال دندان عفونی
در مواردی که عفونت به عمق ریشه دندان نفوذ کرده باشد دندانپزشک عصب کشی یا روت کانال ریشه دندان را انجام می‌دهد. در این روش در تاج دندان یک حفره ایجاد شده و از طریق آن پوسیدگی‌ها، عفونت‌ها و باکتری‌های تجمع یافته در ریشه دندان خارج می‌شود. در عصب کشی فضای خالی شده در دندان توسط ماده‌ای مخصوص پرشده و سپس ترمیم کامل دندان انجام می‌گیرد.
آپیکوکتومی
عصب کشی دندان عفونی شده در همه موارد برای حذف کامل عفونت دندان کافی نیست. متخصص دندانپزشکی در این موارد از یک فرآیند تکمیلی به نام آپیکوکتومی بهره می‌گیرد. در این روش مقداری از لثه باز می‌شود تا ریشه انتهایی دندان که درگیر عفونت است همراه با بافت عفونی اطراف به طور کامل خارج شود.
درمان خانگی عفونت دندان
در شرایطی که درد دندان کم باشد و عفونت دندان در مراحل اولیه قرار دارد، با کمک برخی روشهای درمان خانگی عفونت دندان می‌توان تا زمان مراجعه به دندانپزشک از انتشار و گسترش عفونت جلوگیری کرد. موثرترین روشهای درمان خانگی عفونت دندان عبارتند از:
- شستشوی دهان با محلول آب ولرم، نمک و آبلیمو
- استفاده از دهانشویه‌های آنتی باکتریال برای شستشوی دهان
- استفاده از داروهای مسکن برای کاهش درد
- کاهش تورم و التهاب با قرار دادن کمپرس سرد روی محل عفونت
- نوشیدن دمنوش گل داوودی برای تسکین درد دندان
- گذاشتن زنجبیل یا زردچوبه روی دندان عفونی
- نوشیدن چای شنبلیله برای از بین بردن باکتری‌ها
- استفاده از اسانس آویشن برای رفع التهاب و از بین بردن عفونت
راه‌های پیشگیری از عفونت دندان
همانطور که می‌دانیم همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. پیشگیری از عفونی شدن دندان بسیار راحت‌تر وکم هزینه تر است درمان عفونت دندان است. به علاوه شما را از عوارض و آسیب‌های ناشی از عفونت دندان نیز حفظ می‌کند. برای پیشگیری از عفونت دندان و کاهش خطر عفونت پالپ دندان به نکات زیر توجه کنید.
- استفاده منظم و صحیح از مسواک، نخ دندان و دهانشویه برای تمیز کردن و ضد عفونی کردن دهان و دندان‌ها
- مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی وضعیت سلامت دندان‌ها
- جرمگیری سالانه دندان‌ها
- استفادهاز خمیر دندان و دهانشویه حاوی فلوراید
- فلوراید تراپی
- کاهش مصرف مواد غذایی شیرین و مضر برای دندان‌ها
عوارض عفونت دندان
بی توجهی به عفونت دندان و اقدام نکردن برای درمان آن عوارض و پیامدهای جدی به دنبال دارد.
-
آبسه دندان
آبسه دندان نوع خاصی از عفونت است که به دلیل ضربه ناگهانی یا شرایط خاصی از عفونت دندان رخ می‌دهد. تاخیر در درمان آبسه دندان بسیار خطرناک است و حتی ممکن است موجب مرگ فرد شود. آبسه معمولا با علائمی مانند تورم و درد گلو، تب و مشکل در بلع همراه است.
-
سلولیت شدن دندان
سلولیت ناشی از عفونت دندان در کودکان شایع‌تر است. در این مورد عفونت به مناطق زیر پوست گسترش یافته و به صورت متحرک در بافت‌های نرم منتقل می‌شود. این عارضه خود را با بوی بد دهان، تهوع، استفراغ و تب و لرز خود را نشان می‌دهد.
-
سپسیس
یکی از خطرناک‌ترین عوارض عفونت دندان وارد شدن عفونت به داخل خون و بیماری سپسیس است. در این بیمرای بدن به وجود عفونت در خون واکنش نشان می‌دهد. مواردی از قبیل هذیان گویی، کاهش سطح هوشیاری، ضربان قلب بالا، افزایش تعداد تنفس، احساس درد در نواحی استخوانی مختلف بدن از جمله دست، پا و ستون فقرات و تغییرات شدید دمای بدن علائم این بیماری هستند.
-
استئومیت
عفونتی که وارد خون شده به تدریج استخوان‌ها را نیز آلوده کرده و باعث عفونت استخوان و بیماری استئومیت می‌شود که بسیار خطرناک است.
-
کیست دندان
کیست دندان نیز عارضه‌ای است که بر اثر عفونت دندان اتفاق می‌افتد و به شکل تجمع مایع در حفره پایین دندان خود را نشان می‌دهد. کیست دندان در صورت تشخیص زود هنگام با مصرف دارو قابل درمان است. در غیر این صورت باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد.
-
ایجاد لخته در سینوس‌های مغز
در موارد محدودی احتمال ایجاد لخته در سینوس‌های مغز به علت عفونت دندان وجود دارد. این عارضه در نهایت منجر به مرگ فرد خواهد شد.
چطور بفهمیم عفونت دندان به سایر قسمت‌های بدن سرایت کرده است؟
انتقال و گسترش عفونت به سایر اندام‌ها و قسمت‌های بدن با علائم و نشانه‌های زیر همراه است:
- سردرد و سرگیجه
- افزایش ضربان نبض و قلب و افزایش میزان تنفس
- تورم گلو که باعث سخت شدن تنفس، بلع غذا و باز شدن دهان می‌شود
- تغییرات دمایی بدن همراه با تب
- افزایش تعریق
- تغییر رنگ ادرار به سمت تیره‌تر شدن
- حالت تهوع و استفراغ
- احساس ضعف و خستگی ممتد
چگونه عفونت دندان را خارج کنیم؟
منظور از خارج کردن عفونت دندان همان درمان عفونت دندان است. در مواردی که عفونت دندان خفیف است مصرف داروها و آنتی‌بیوتیک‌هایی که دندانپزشک تجویز می‌کند باعث از بین رفتن و درمان عفونت می‌شود. اما در مواردی که عفونت دندان به شدت پیشرفت کرده و گسترش یافته دندانپزشک علاوه بر دارو از روشهای دیگر مانند عصب کشی و آپیکوکتومی برای خارج کردن عفونت دندان بهره می‌گیرد.
کلام آخر
عفونت دندان عارضه‌ای شایع در میان بیماری‌های دهان و دندان است. با توجه به اهمیت عفونت دندان و عوارضی که به دنبال دارد توصیه می‌کنیم با مشاهده اولین و کوچکترین نشانه به دندانپزشک مراجعه نمایید و مصرف خودسرانه دارو به ویژه آنتی‌بیوتیک‌‌ها اجتناب کنید. فرآیند درمان عفونت هر چه سریعتر آغاز شود، اثربخش‌تر و ساده‌تر خواهد بود. درمان به موقع از انتقال و گسترش عفونت نیز جلوگیری کرده و نیاز به جراحی را از بین می‌برد.
