به دلیل وجود عنصر کلسیم در مینای دندان، رنگ دندان در حالت طبیعی و نرمال سفید، زرد یا خاکستری مایل به سفید است. با این حال گاهی شاهد تغییر رنگ و سیاه شدن دندان‌ها هستیم. در برخی موارد علت سیاه شدن، تیرگی دندان و ایجاد لکه روی دندان‌ها مصرف برخی نوشیدنی‌ها و مواد غذایی حاوی رنگدانه است. گاهی نیز دلایل دیگری مانند پوسیدگی و ایجاد حفره عمیق در دندان باعث این تغییر رنگ شده و نیاز به درمان‌های دندانپزشکی ضروری می‌شود.
اگر می‌خواهید در مورد علل داخلی و خارجی سیاه شدن دندان و روش درمان تغییر رنگ دندان اطلاعات بیشتری به دست آورید تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
علت سیاه شدن دندان
تصور کلی این است که سیاه شدن دندان‌ها ناشی از عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. اما باید بدانیم که این موضوع تنها یک عامل موثر در تیره شدن رنگ دندان است. گاهی مشاهده می‌شود که حتی افرادی که مرتب مسواک می‌زنند و به رعایت اصول بهداشتی اهمیت می‌دهند نیز دندان‌هایشان سیاه شده است.
علت سیاهی دندان‌ها تنها توسط دندانپزشک قابل تشخیص است و بهتر است در صورت مشاهده هر گونه تغییر رنگ در دندان‌ها به دندانپزشک مراجعه نمایید. به طور کلی عوامل دخیل در تیره و سیاه شدن رنگ دندان‌ها را می‌توان به دو دسته عوامل داخلی و خارجی تقسیم کرد که در ادامه توضیح می‌دهیم.
عوامل خارجی سیاه شدن دندان‌ها
منظور از عوامل خارجی موثر در سیاه شدن دندان‌ها دلایلی است که از خارج از بدن روی دندان تاثیر گذاشته و رنگ آن را تغییر می‌دهند؛ این عوامل عبارتند از:
- مصرف برخی نوشیدنی‌ها و مواد غذایی مانند نوشابه‌های گازدار، قهوه، چای، سس، برخی ادویه‌ها و دیگر خوراکی‌های رنگی باعث می‌شود رنگدانه‌های این مواد خوراکی به محض مصرف روی دندان چسبیده و در سطح مینای دندان ثابت شوند. در نتیجه به مرور زمان دندان تغییر رنگ داده و سیاه می‌شود.
- اگر بعد از مصرف این نوع خوراکی‌ها مسواک نزنید به تدریج پلاک‌های دندانی روی هم جمع شده و تبدیل به جرم سختی به نام تار تار می‌شود. تار تار یک بیماری دهان و دندان است که باعث می‌شود رنگ دندان به قهوه‌ای، خاکستری یا سیاه تبدیل شود.
- حتی اگر خوراکی‌های حاوی رنگدانه مصرف نکنید اما عادت مسواک زدن را ترک کنید باز هم در خطر ابتلا به تار تار قرار خواهید داشت. بنابراین بهتر است در هر شبانه روز حداقل دو بار مسواک بزنید.
- یکی دیگر از دلایل خارجی تیره شدن رنگ دندان و نیز علت زرد شدن دندان استعمال سیگار و دخانیات است. وارد شدن ضربه یا تروما به دندان، مصرف مکمل‌های مایع آهن، استفاده از خمیر دندانهای خاص و ترمیم دندان با سولفید نقره از جمله سایر دلایل خارجی سیاه شدن رنگ دندان به حساب می‌آیند.
عوامل داخلی سیاه شدن دندان
در برخی موارد علت سیاه شدن دندان عواملی هستند که از داخل بدن شروع شده و به مرور گسترش یافته و باعث تیره شدن رنگ دندان از داخل می‌شوند. علت سیاه شدن دندان از داخل اغلب به دلیل عفونت یا پوسیدگی بافت‌های داخلی دندان است. اگر به هر دلیلی مغز یا پالپ دندان پوسیده و عفونی شود، دندان از داخل سیاه می‌شود.
استفاده نکردن از نخ دندان یا استفاده نادرست از آن باعث می‌شود در فاصله بین دندان‌ها که دور از دید است پوسیدگی کوچکی ایجاد شده و به تدریج به دندان‌ها نفوذ کند. پس از مدتی این پوسیدگی دندان به حفره‌ای عمیق در مغز دندان تبدیل شده و دندان را از داخل خراب می‌کند. یعنی در حالتی که به نظر می‌رسد دندان کاملا سالم است از درون سیاه و پوسیده می‌شود.
ابتلا به برخی بیماری‌های دهانی مانند عفونت لثه نیز می‌تواند یکی از عوامل داخلی تیره شدن دندان باشد. اگر احساس می‌کنید دندان شما از داخل سیاه شده است، هرچه سریعتر به دندانپزشک مراجعه کنید تا در صورت امکان دندان ترمیم و از پوسیدگی کامل و از بین رفتن دندان جلوگیری شود.
علت سیاه شدن دندان های جلو
دندانهای جلو به دلیل اینکه بیشتر در معرض دید قرار دارند تغییر رنگ و سیاه شدن آن‌ها باعث جلب توجه و جستجو برای یافتن دلیل این امر سریعتر اتفاق می‌افتد. در مورد علت سیاه شدن دندان جلو باید بدانید که تغییر رنگ دندان یک شبه اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه به دندان ضربه یا فشار شدید وارد شود.
تغییر رنگ دندان به تدریج پیشرفت می‌کند. یعنی دندان ابتدا زرد شده، سپس خاکستری و در نهایت سیاه می‌شود. بنابراین قبل از اینکه رنگ دندان به طور کامل سیاه شود فرصت برای یافتن دلیل و درمان وجود دارد.
سیاه شدن دندان معمولا از بالای دندان و نواحی نزدیک به لثه آغاز می‌شود؛ به صورتی که سیاهی در ابتدا به صورت نقاط و لکه‌های کوچک تیره رنگ روی سطح دندان است. لذا در صورت مشاهده لکه‌های تیره روی سطح دندان در اولین فرصت به دندانپزشک مراجعه نمایید.
یکی از علائم و دلایل تیرگی دندان‌ها به ویژه دندانهای جلو تجمع جرم و پلاک در پشت دندان است؛ این پلاک به تدریج باعث پوسیدگی دندان و سیاه شدن آن می‌شود.
چگونه سیاهی دندان را از بین ببریم؟
حال که با علل و عوامل ایجاد لکه روی دندان و تغییر رنگ دندان آشنا شدیم می‌خواهیم بدانیم چه روش‌هایی برای رفع سیاهی دندان وجود دارد و چگونه سیاهی دندان را از بین ببریم؟
برای درمان سیاهی دندان در ابتدا باید علت سیاه شدن دندان مشخص شود. هنگامی که شما با مشکل دندانهای سیاه به دندانپزشک مراجعه می‌کنید، او با توجه به عوامل ایجاد تغییر رنگ و تشکیل لکه سیاه روی دندان یکی از روش‌های زیر را برای درمان به شما توصیه می‌کند.
مسواک زدن مرتب
اگر لکه روی دندان جزئی و نامحسوس باشد و به دلیل مصرخوراکی‌های رنگی به وجود آمده باشد، بهترین راه برای از بین بردن لکه‌ها مسواک زدن مرتب و توجه بیشتر به بهداشت دهان و دندان است.
مسواک زدن صحیح و منظم در کنار ترک مصرف خوراکی‌های حاوی رنگدانه و پرهیز از استعمال سیگار و تنباکو می‌تواند به طرز موثری لکه‌های روی دندان را از بین ببرد.
بلیچینگ دندان
یکی از روش‌های ساده برای از بین بردن لکه و تغییر رنگ خارجی دندان بلیچینگ دندان به روش خانگی یا بلیچینگ در مطب است. لازم به ذکر است تشخیص اینکه بلیچینگ دندان برای رفع لکه‌های دندان شما موثر است یا خیر بر عهده دندانپزشک است.
جرمگیری دندان
بعد از مسواک زدن و بلیچینگ، روش درمانی که برای سفید کردن دندان به نظر می‌رسد جرمگیری دندان است. جرمگیری می‌تواند پلاک و جرم‌های تجمع یافته در اطراف دندان‌ها و خط لثه را از بین برده و از این طریق به درمان تیرگی دندان کمک کند. در مواردی که بیماری تار تار علت سیاه شدن رنگ دندان باشد جرمگیری و خراشیدن پلاک‌های تجمع یافته روش موثری برای روشن کردن رنگ دندان است. در برخی موارد دندانپزشک برای از بین بردن تارتار از ابزارهای اولتراسونیک استفاده می‌کند.
جرمگیری باید توسط دندانپزشک باتجربه انجام شده و بعد از آن رعایت بهداشت دهان و دندان‌ها با دقت دنبال شود. در غیر اینصورت تاثیر جرمگیری در مدت کوتاهی از بین رفته و دندان‌ها دوباره تیره و سیاه می‌شوند.
ترمیم دندان پوسیده
اگر دندان به دلیل پوسیدگی یا از داخل سیاه شده باشد مسواک زدن و جرمگیری نمی‌توان سیاهی آن را برطرف کند. در این وضعیت تنها راه رفع تیرگی دندان ترمیم دندان پوسیده است.
روش ترمیم دندان پوسیده به شدت پوسیدگی بستگی دارد:
- اگر تنها قسمت بیرونی دندان پوسیده باشد دندانپزشک بخش پوسیده را برداشته و آن را مواد خاص پر می‌کند.
- اگر پوسیدگی به مغز دندان رسیده باشد دندانپزشک تمام پوسیدگی را برداشته و یک تاج جدید روی قسمت بالای دندان قرار می‌دهد.
- در صورتی که پوسیدگی دندان بسیار شدید بوده و دندان به طور کامل سیاه و از بین رفته باشد دندانپزشک ممکن است دندان را کشیده از دهان خارج کند.
اگر پوسیدگی دندان همراه با احساس درد و ناراحتی شدید باشد، ترمیم دندان باعث درمان فوری دندان درد نمی‌شود. اما به مرور درد و نراحتی شما را از بین می‌برد.
روکش دندان سیاه شده
اگر دندان به دلیل آسیب فیزیکی یا ضربه سیاه شود، به دلیل آسیب به بافت خونی و عصب دندان این تغییر رنگ دائمی است و با روش‌های گفته شده سفید نمی‌شود. برای این دندان بهترین گزینه روکش دندان است. اگر بعد از آسیب به دندان شاهد خونریزی و درد در لثه خود هستید بهتر است پیش از سیاه شدن دندان به دندانپزشک مراجعه کنید.
از بین بردن لکه های سیاه روی دندان در خانه
اگر به دنبال درمان خانگی سیاه شدن بین دو دندان هستید و می‌خواهید لکه های سیاه روی دندان را به روش خانگی و بدون مراجعه به دندانپزشک از بین ببرید می‌توانید مسواک زدن مرتب و استفاده از کیت‌های سفید کننده دندان را امتحان کنید. این روش‌ها تا حدی لکه روی دندان را از بین برده و رنگ طبیعی دندان را بر می‌گردانند.
همچنین لازم است سیگار کشیدن و استعمال سایر دخانیات را ترک کرده و از مصرف خوراکی‌های مضر برای دندان اجتناب کنید. غیر از این اقدامات روش دیگری برای از بین بردن لکه های تیره روی دندان در خانه وجود ندارد. از بین بردن کامل تیرگی دندان نیازمند اقدامات حرفه‌ای دندانپزشکی است.
رفع سیاهی دندان بزرگسالان و کودکان
علت سیاه شدن دندان در بزرگسالان و کودکان باهم متفاوت است. به هیمن دلیل درمان و رفع سیاهی نیز برای آن‌ها باید با روش‌های مختلفی انجام شود.
در مورد بزرگسالان چون عوامل متعددی باعث سیاه شدن رنگ دندان می‌شود بنا به تشخی دندانپزشک می‌توانید یکی از روش درمانی گفته شده را انجام دهید.
اما علت اصلی ایجاد لکه سیاه روی دندان کودکان مصرف قطره آهن و باقی ماندن آن روی دندان کودک است. لذا برای جلوگیری از سیاه شدن دندان کودکان به چای قطره آهن به کودک خود مکمل‌های جویدنی بدهید یا مصرف مواد غذایی حاوی آهن را جایگزین مکمل‌ها کنید. همچنین کودک خود را تشویق کنید برای از بردن لکه روی دندان روزانه حداقل دو بار مسواک بزند.
پیشگیری از تیره شدن دندان
برای پیشگیری از سیاه و تیره شدن رنگ دندان بهترین و موثرترین کار رعایت اصول بهداشتی مرتبط با دهان و دندان است. اگر می‌خواهید دندان‌هایتان سفید باقی بماند توصیه‌های زیر را جدی بگیرید:
- به طور منظم روزانه حداقل دو بار به طور کامل و صحیح دندانهای خود را مسواک بزنید.
- برای مسواک زدن از مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید.
- حداقل یکبار در روز نخ دندان بکشید.
- مصرف مواد غذایی قندی، حاوی رنگدانه و چسبنده را کاهش دهید.
- به طور منظم برای چکاپ دوره‌ای به دندانپزشک مراجعه کنید.
کلام آخر
سیاه شدن دندان عارضه‌ای است که ممکن است برای هر فردی اتفاق بیفتد. دندان سیاه نه تنها ظاهر ناخوشایندی دارد بلکه می‌تواند نشان دهنده بیماری و مشکل سلامتی دهان و دندان باشد.
در این مقاله علل تیره و سیاه شدن رنگ دندان‌ها و روش‌های از بین بردن سیاهی دندان را مورد بررسی قرار دادیم. توصیه می‌کنیم در صورت مشاهده هر گونه تغییر رنگ و ایجاد لکه روی سطح یا داخل دندان به دندانپزشک مراجعه نمایید. تشخیص به موقع دلیل تغییر رنگ دندان می‌تواند به درمان به موقع و کاهش هزینه‌های سفید کردن دندان کمک کند.
