سیم کشی دندان، یا همان درمان ارتودنسی با بریس‌ها، از رایج‌ترین و موثرترین درمان‌های این رشته است. هزینه مناسب و قدرت آن در اصلاح انواع ناهنجاری‌ها نیز باعث شده تا سیم پیچی دندان همچنان محبوب باشد و ویژگی‌های جدیدی نیز به آن اضافه شود.
مطلب پیش روی شما، راهنمایِ کامل این درمان است. در ادامه می‌توانید پاسخ تمام پرسش‌های خود را درباره اینکه سیم کشی دندان مناسب چه کسانی است، چه مزایا و احیانا عوارضی دارد، بهتر است در چه سنی انجام شود، چه روش‌هایی دارد و … پیدا کنید.
مزایای سیم کشی برای دندان و فک چیست؟
مزایای سیم کشی برای دندان و فک از موارد مربوط به زیبایی تا سلامت دهان و دندان، بهبود عملکرد دندان‌ها و حتی ارتقای سلامت عمومی را در برمی‌گیرد.
به طور کلی، اینها مزایای درمان‌های ارتودنسی هستند:
- ظاهر فرد را بهبود می‌دهند و در اعتماد به نفس او تاثیر مثبت دارند.
- بایت را اصلاح می‌کنند و جلوی مشکلاتی مانند دندان قروچه و محکم فشردن دندان‌ها روی هم را می‌گیرند.
- از بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کنند.
- مانع آسیب‌های دندانی در اثر تروما (به ویژه برای دندان‌های کج و بیرون‌زده) می‌شوند.
- سیم پیچی دندان تلفظ‌ها و نحوه صحبت کردن فرد را بهبود می‌دهند.
- به کامل و درست جویدن غذاها، و در نتیجه هضم بهتر غذا کمک می‌کنند.
- از فرسایش استخوان ناشی از دندان‌های کج یا مال‌اکلوژن‌ها جلوگیری می‌کنند.
- خطر ابتلا به اختلال مفصل گیجگاهی فکی را کاهش می‌دهد، چون دندان‌های کج به استخوان فک و عضلات آن فشار زیادی وارد می‌کنند.
در بخش بعد توضیح داده‌ایم که سیم کشی دندان مناسب چه کسانی است؛ که لابه‌لای آن مزایای این درمان را عمیقا متوجه می‌شوید.
سیم کشی دندان مناسب چه کسانی است؟
بریس‌ها بسیاری از ناهنجاری‌های مربوط به دندان‌ها و فک‌ها را حل می‌کنند. آنها انتخابی ایده‌آل برای کودکان و نوجوانان با دندان‌های نامرتب، و همچنین بزرگسالانی هستند که هرگز بریس نداشته‌اند یا اینکه قبلا از آن استفاده کرده، اما نتوانسته‌اند نتایج‌اش را حفظ کنند.
اینکه سیم کشی دندان مناسب چه کسانی است، پاسخ‌های متعددی دارد. به طور خلاصه، درمان‌های ارتودنسی برای افرادی که یکی یا تعدادی از مشکلات زیر را دارند، بسیار سودمند خواهد بود:
- شلوغی و فاصله بین دندان‌ها
- ناهمترازی فک‌ها
- اوربایت و آندربایت
- اپن بایت
- مشکلات پریودنتال یا بیماری‌های لثه
- ناهماهنگی میدلاین
- مشکل در جویدن و صحبت کردن
- مسائل مربوط به عزت نفس
شلوغی و فاصله بین دندان‌ها
ازدحام دندانی (Overcrowding) و وجود فاصله بین آنها (Spacing) تا حدودی رایج هستند. در بسیاری از بیماران، بین دو دندان جلویی فاصله وجود دارد، که به آن دیاستما (Diastema) می‌گویند. داشتن دیاستما یا فاصله دندانی در کودکان شایع است، اما این مشکل بعضا می‌تواند تا دوران بزرگسالی هم ادامه پیدا کند.
سیم پیچی دندان علاوه بر فاصله بین دندانی، دندان‌های شلوغ و کج را هم به خوبی اصلاح می‌کند. ارتودنسی ثابت با انواع بریس به اعمال فشار ملایم و در عین حال مؤثر روی دندان‌ها کمک می‌کند، و آنها را به موقعیت درست‌شان حرکت می‌دهد.
متخصص ارتودنسی نیز با نظارت مداوم بر روند درمان، مطمئن می‌شود که این حرکات در مسیر درست هستند یا اینکه باید تنظیمات جدیدی را اعمال کرد.
ناهمترازی فک‌ها
ناهمترازی فک (Misaligned Jaw) معمولا نتیجه‌ی وجود مشکل در بایت است. اگر دندان‌ها کج یا شلوغ باشند، ممکن است فرد در فک خود احساس درد یا ناراحتی داشته باشد. با گذشت زمان، این ناهماهنگی می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در مفصل گیجگاهی فک پایین (TMJ) شود، که درد صورت و عوارض دیگری را به دنبال دارد.
سیم پیچی دندان به صاف کردن و تراز کردن دندان‌ها کمک می‌کند، و فک را در موقعیت صحیح‌اش قرار می‌دهد. اصلاح ناهمترازی فک روی ساختار صورت بیمار هم تاثیر مثبتی دارد، و باعث می‌شود که چهره فرد متقارن‌تر و صاف‌تر به نظر برسد.
اوربایت و آندربایت
مشکلات مال‌اکلوژن (Malocclusion) یا ناهمترازیِ دندان‌های بالا و پایین روی هم، که بیشتر با نام‌های اوربایت (Overbite) و آندربایت (Underbite) شناخته می‌شوند، نیز با فشار ملایمی که دستگاه ارتودنسی به دندان‌ها و فک وارد می‌کند، اصلاح‌پذیر هستند.
بسته به شدت مال اکلوژن، برخی روش های سیم کشی دندان ممکن است برای درمان این ناهنجاری‌ها مناسب‌تر باشند.
- اوربایت: اوربایت به معنی امتداد خفیف تا شدید فک بالا در مقایسه با فک پایین است؛ یعنی حالتی که فک بالا جلوتر از فک پایین باشد. این وضعیت باعث شود چانه فرد کوچک‌تر یا تو‌رفته‌تر از حد معمول به نظر برسد، و در جویدن غذا مشکل ایجاد کند.
- آندربایت؛ مشابه اوربایت، آندربایت به معنی جلوتر بودن فک پایین نسبت به فک بالاست. این وضعیت نیز ظاهر چانه را نامناسب جلوه می‌دهد و آن را جلو میکشد، و نهایتا گاز گرفتن و جویدن را برای فرد دشوار می‌کند.
سیم پیچی دندان با موفقیت این ناهنجاری‌ها را از شدید تا خفیف اصلاح می‌کند.
اپن بایت
اپن بایت (Open Bite) لزوما یک مال‌اکلوژن محسوب نشده، و معمولا به دلیل استفاده بیش از حد از پستانک یا مکیدن انگشت شست ایجاد می‌شود. اپن بایت باعث ایجاد فضای زیاد بین دندان‌های قدامی بالا و پایین می‌شود
اپن بایت در بیشتر کودکان، پس از افتادن دندان‌های شیری و کنار گذاشتن پستانک و از بین رفتن عادت مکیدن انگشت شست، خودبه‌خود برطرف می‌شود. اما بسته به شرایط، احتمال دارد که دندان‌های دائمی هم تحت تأثیر قرار بگیرند. درمان موفقیت اپن‌بایت از دیگر نتایج و مزایای سیم کشی برای دندان و فک است.
مشکلات پریودنتال
اگر دندان‌ها به شدت نامرتب باشند، مسواک زدن صحیح دندان‌ها برای فرد چالش‌برانگیز می‌شود. اگر دندان‌ها خیلی به هم چسبیده یا روی هم افتاده باشند، ممکن است نخ دندان کشیدن هم غیر ممکن شود.
این حالت می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در لثه‌ها و نهایتا التهاب و بیماریِ آنها شود؛ منظور از بیماری پریودنتال (Periodontal) بیماری لثه است. سیم پیچی دندان با بریس به قرار دادن دندان‌ها در موقعیت‌های صاف‌تر و هم‌ترازتر کمک می‌کند، که تمیز نگه داشتن دهان به کمک مسواک و نخ دندان را ساده‌تر می‌کند.
ناهماهنگی میدلاین
منظور از میدلاین (Midline) یا خط وسط دندان‌ها، خط میانی ساژیتال بین فک بالا و پایین است. اگر این خط تنها چند میلی‌متر انحراف داشته باشد، نحوه قرارگیری فک‌ها و ظاهر بیمار را کاملا تحت تاثیر قرار می‌دهد.
ارتودنسی دندان جلو در هردو فک، دندان‌ها را به موقعیتِ تراز باز می‌گرداند و به بهبود تقارن و Intercuspation کمک می‌کند. اینترکاسپیشن به فرآیندی اطلاق می‌شود که کاسپ دندان‌ها (قسمت برجسته و برنده‌ی سطح دندان‌های جونده) به درستی روی هم قرار می‌گیرند و یک بایت سالم و البته زیبا را ایجاد می‌کنند.
مشکل در جویدن و صحبت کردن
مشکلات مال‌اکلوژن و ناهنجاری‌های مانند ازدحام دندانی یا کجی و نامرتبی، توانایی فرد در جویدن برخی غذاها و نحوه صحبت کردن او را به راحتی تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ و یکی دیگر از مزایای سیم کشی برای دندان و فک، اصلاح اختلالات گفتاری خفیف است.
در این حالات، کار اصلیِ بریس‌ها حرکت دادن فک‌ها به سمت موقعیت و تراز صحیح‌شان است، تا بیمار بتواند به راحتی غذاها را بجود و بدون مشکل صحبت کند. وقتی دندان‌های بالا و پایین به درستی روی هم قرار بگیرند و با هم تماس پیدا کنند، بایت و تلفظ هم بهبود می‌یابد.
مسائل مربوط به عزت نفس
یکی از سودمندترین جنبه‌های سیم پیچی دندان، تاثیر آن روی عزت نفس بیمار است. اگر فرد نسبت به لبخندش خودآگاه است و به دلیل ظاهر دندان‌های خود از لبخند زدن یا خندیدن خودداری می‌کند، بریس‌ها می‌توانند اعتماد به نفس او را بازیابی کنند و آن را افزایش دهند.
اصلاح ناهنجاری‌های فک دندان می‌تواند بر چهره فرد تاثیر بگذارد، و به بهبود حس او نسبت به ظاهرش کمک کند.
نشانه‌های نیاز به سیم پیچی دندان چیست؟
ممکن است شناسایی مشکلاتِ دندانپزشکی یادشده (به ویژه زمانی که شدت زیادی نداشته باشند) برای همه افراد ساده نباشد. اما نیاز به درمان‌های ارتودنسی، نشانه‌هایی هم دارد که در زندگی روزمره بارها خود را نشان می‌دهند، و با کمی دقت می‌توان متوجه‌شان شد:
- به وضوح کج و یا شلوغ بودن دندان‌ها
- چالش داشتن در نخ دندان کشیدن بین دندان‌های کج و مسواک زدنِ تمام وجه‌های آنها
- مکررا گاز گرفتن زبان یا همواره قرار گرفتن آن بین دندان‌ها
- درست قرار نگرفتن و چفت نشدن دندان‌ها روی هم، هنگام بستن دهان
- مشکل در تلفظ برخی صداها به دلیل موقعیت زبان زیر دندان
- کلیک کردن یا صدا دادن فک‌ها هنگام جویدن غذا یا ابتدای صبح پس از بیدار شدن
- خستگیِ فک پس از جویدن غذا
تشخیص نیاز به سیم پیچی دندان در کودکان کمی دشوارتر است. اگر دندان‌های شیری شلوغ و نامرتب باشند، احتمال نیاز کودک به بریس در آینده بالاست. باقیِ علائم عبارت‌اند از:
- تنفس از طریق دهان
- صدا دادن فک
- گاز گرفتن ناخواسته زبان، سقف دهان یا داخل گونه‌ها
- مکیدن انگشت شست یا استفاده از پستانک پس از دوسالگی
- افتادن زودهنگام یا دیرهنگام دندان‌های شیری
- نرسیدن دندان‌ها به هم، هنگامی که دهان کاملا بسته است
- دندان‌های کج یا شلوغ
سیم کشی دندان در چه سنی مناسب است؟
بیشتر متخصصان بهترین سن ارتودنسی با بریس‌ها را بین ۱۰ تا ۱۴ سالگی، یعنی اوایل نوجوانی، می‌دانند. چون در این زمان، همه (یا بیشتر) دندان‌های دائمی نوجوانان رشد کرده است؛ و بافت استخوانی نرم‌تر آنها هنوز به تغییر موقعیت پاسخ می‌دهد.
در واقع اینکه سیم کشی دندان در چه سنی مناسب است، به دو موضوع بستگی دارد:
- نیازهای درمانی آنها (نوع و شدت ناهنجاری)
- و اینکه آیا همه یا بیشتر دندان‌های دائمی رشد کرده‌اند یا خیر
بریس‌ها در یک حالت بیشترین تاثیر را دارند: وقتی نوجوان تمام دندان‌های شیری خود را از دست داده باشد، اما دندان‌های آسیاب دوم هنوز رشد نکرده باشند. (که معمولا بین ۱۱ تا ۱۳ سالگی رخ می‌دهد) با این وجود، سن ویزیت اولیه کمتر است. ارتودنتیست‌ها به والدین توصیه می‌کنند که کودکان حداکثر تا ۷ سالگی برای معاینه به متخصص مراجعه کنند.
شناساییِ زودهنگام مشکلات فک یا ناهماهنگی‌های اساسی بایت در کودکان، به متخصص اجازه می‌دهد تا از طریق درمان ارتودنسی فاز یک (ارتودنسی پیشگیری یا اولیه) بین ۷ تا ۱۰ سالگی، مشکل را سریع‌تر و با هزینه کمتر برطرف کند.
البته، بزرگسالان هم می‌توانند از مزایای سیم کشی برای دندان و فک بهره ببرند.
درمان‌های ارتودنسی در دوران نوجوانی می‌توانند آسان‌تر باشند یا سریع‌تر انجام شوند، اما بزرگسالان هم در این زمینه محدودیتی ندارند. بیماران در سنین بالاتر بعضا به دنبال لبخندی بی‌نقص برای درمان اقدام می‌کنند، اما به زودی فواید دندان‌های صاف و فک‌های همتراز را درک می‌کنند.
پاک کردن پلاک‌ها از روی دندان‌های شلوغ یا کج دشوار است؛ و روش های سیم کشی دندان با بهبود فاصله و صاف کردن دندان‌ها به محافظت در برابر پوسیدگی، بیماری لثه و از دست دادن دندان کمک می‌کنند، که از شایع‌ترین نگرانی‌های سلامت دهان بین بزرگسالان محسوب می‌شود.
بافت کاملا سخت‌شده‌ی استخوان فک به معنای درمان طولانی‌تر است، اما ارتودنسی تنها راه و بهترین راه برای صاف کردن دندان‌ها، بهبود بایت، آسان‌تر کردن بهداشت دهان و خلق لبخندی بی‌نقص در بزرگسالان است.
روش های سیم کشی دندان
اینکه چرا روش‌های مختلفی برای سیم پیچی دندان وجود دارد، دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد. برای مثال، برخی گزینه‌ها ارزان‌تر، برخی مقاوم‌تر و برخی زیباتر هستند؛ یا اینکه برخی برای درمان‌های طولانی یا کوتاه‌مدت مناسب‌ترند.
به این ترتیب، درمان‌های ارتودنسی می‌توانند نسبت به اهداف و ترجیحات بیمار، سبک زندگی، میزان بودجه، طول درمان و … کاملا منعطف باشند.
روش های سیم کشی دندان عبارت‌اند از:
- بریس‌های فلزی
- بریس‌های سرامیکی
- بریس‌های لینگوال (بریس زبانی یا پشت دندانی)
- بریس‌های دیمون یا سلف لیگیت
بریس‌های فلزی
بریس‌های فلزی سنتی (Traditional Metal Braces) رایج‌ترین نوع این دستگاه‌ها نه فقط در ایران، بلکه در تمام دنیا هستند. این بریس‌ها از دستگاه‌های ارتودنسی ثابت هستند (اصولا تمام روش های سیم کشی دندان در دسته ارتودنسی ثابت قرار می‌گیرند) که معمولا از فولاد ضد زنگ مرغوب ساخته می‌شوند.
بریس‌های فلزی گزینه‌ای قابل اعتماد، موثر، بسیار مقاوم و البته اقتصادی هستند. این دستگاه‌ها در گذشته بزرگ و حجیم بودند، اما در حال حاضر کوچک‌تر، سبک‌تر و راحت‌تر هستند.
بریس‌های سرامیکی
بریس‌های سرامیکی (Ceramic Braces) جایگزین جدیدتری برای بریس‌های فلزی هستند، که ظاهر زیباتری دارند و بسیار کمتر به چشم می‌آیند. ساختار این دستگاه‌ها هیچ تفاوتی با مدل‌های فلزی ندارد، اما براکت آنها از یک ماده سرامیکی شفاف ساخته شده است، که با رنگ طبیعی دندان ترکیب می‌شود. آرچ وایر هم می‌تواند سرامیکی یا فلزی باشد.
با وجود هزینه بالاتر نسبت به بریس‌های فلزی، بریس‌های سرامیکی از محبوب‌ترین روش های سیم کشی دندان، به ویژه بین بزرگسالان است.
بریس‌های لینگوال
بریس‌های لینگوال (Lingual Braces) نوع خاصی از بریس‌های فلزی هستند، که رواج کمتری دارند. براکت‌ها و سیم‌های این بریس‌ها پشت دندان‌ها قرار می‌گیرند و در عین حال که کمتر دیده می‌شوند، مزایایی مشابه بریس‌های فلزی استاندارد دارند.
نصب بریس‌های مخفی لینگوال به آموزش، تجهیزات و تکنیک‌های تخصصی احتیاج دارد؛ و نگهداری از آنها هم کمی دشوارتر است. مشکلات گفتاری و تحریک زبان در برخی موارد و اوایل درمان، از دیگر چالش‌های این بریس‌هاست؛ اما به دلیل نامرئی بودن و اثربخشی بالا، همچنان افراد زیادی آن را انتخاب می‌کنند.
بریس‌های دیمون
بریس‌های سلف لیگیت (Self-Ligating Braces)، دیمون (Damon Braces) یا خودتنظیم‌شونده، یک نوع تخصصی از روش های سیم کشی دندان هستند که به دو صورت فلزی و سرامیکی موجودند. “دیمون” در واقع نام یکی از معروف‌ترین براکت‌های سلف لیگیت است.
تفاوت اصلی بریس‌های سلف لیگیت با مدل‌های فلزیِ معمولی این است که در آنها، از لیگاچور برای محکم کردن آرچ وایر روی براکت‌ها استفاده نمی‌شود. بریس‌های خودتنظیم‌شونده با درب‌ها یا گیره‌هایی ساخته می‌شوند که کار بیمار و متخصص را بسیار ساده‌تر می‌کنند.
این بریس‌های از یک گیره مخصوص به جای کش استفاده می‌کنند، تا به آرچ وایر کمک کنند که دندان‌ها را به موقعیت مناسب‌شان هدایت کند. این گیره‌ها به کاهش فشار واردشده به دندان کمک می‌کنند و تعداد ویزیت‌ها برای تنظیمات را کاهش می‌دهند؛ چون کشی برای جایگزین کردن وجود ندارد.
در کنار روش های سیم کشی دندان، الاینرها یا ترازکننده‌های شفاف هم هستند که جزو درمان‌های متحرک ارتودنسی هستند، و در واقع دندان‌ها را بدون سیم و براکت مرتب می‌کنند.
این قالب‌های اکریلیک که عملا نامرئی هستند، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دندان‌ها را در گام‌های کوچک به موقعیت نهایی مطلوب‌شان حرکت دهند. در هرمرحله از درمان، از ترازکننده جدیدی استفاده می‌شود؛ عاملی که هزینه این روش را بالا می‌برد.
انواع ترازکننده‌های شفاف (از جمله اینویزیلاین) برای ناهماهنگی‌های پیشرفته توصیه نمی‌شود. اما می‌تواند برای نوجوانان یا بزرگسالانی که مشکلات جزئی دارند، ایده‌آل باشد.
اجزای سیم پیچی دندان چیست؟
بریس‌ها از چندین جزء کلیدی تشکیل شده‌اند، که در کنار هم دندان‌ها را به آرامی در موقعیت مناسب‌شان قرار می‌دهد. این دستگاه عملا رایج‌ترین درمانِ ارتودنسی‌ست، اما کمتر افرادی دقیقا نحوه کار و وظیفه هربخش از آن را می‌دانند. بریس‌ها چنین اجزایی دارند:
- براکت‌ها
- آرچ وایر
- لیگاتورها
- فنرها
- نوارهای مولار
- و الاستیک‌ها
کار هرکدام را در ادامه توضیح داده‌ایم:
براکت‌ها
براکت‌ها (Brackets) یا نگین‌های ارتودنسی، مربع‌های (اکثرا) فلزی یا سرامیکیِ کوچکی هستند که به سطح جلویی هردندان متصل می‌شوند. ارتودنتیست‌ها براکت‌ها را با چسبی مخصوص به مینای دندان می‌چسبانند، و با آنها حرکت و موقعیت هردندان را کنترل می‌کنند.
آرچ وایر
آرچ وایر (Archwire)، سیم کمانی یا سیم ارتودنسی، سیم فلزی یا سرامیکیِ نازکی است که براکت‌های سیم پیچی دندان را به هم وصل می‌کند.
متخصصان از انحناهای کوچکی در این سیم برای دستکاری جهت دندان‌ها استفاده می‌کنند. آنها با اینکار فشار ملایمی را در طول درمان به دندان‌ها وارد می‌کنند، تا مطمئن شوند دندان‌ها در جای مناسب خود قرار خواهند گرفت.
لیگاتورها
لیگاتورها (Ligatures) نوارهای لاستیکی کوچکی هستند که برای ثابت نگه داشتن آرچ وایر روی هربراکت استفاده می‌شوند. آنها نقش مهمی در حفظ میزان فشار مدنظر روی دندان‌ها و ایستادن سیم کمانی در موقعیت صحیح دارند.
برای جلوگیری از ساییدگی، ارتودنتیست هر چهار تا شش‌هفته یکبار در طول درمان، لیگاتورهای سیم کشی دندان را تعویض می‌کند.
فنرها
فنرها (Springs) سیم‌پیچ‌های فلزیِ کوچکی هستند که روی آرچ وایر قرار می‌گیرند، تا نیروی اضافی را به دندان‌های خاص وارد و به حرکت آنها در موقعیت صحیح کمک کنند.
فنرها در شرایط خاص و معمولا برای اصلاح مال‌اکلوژن‌های پیچیده (مانند ناهنجاری‌های مربوط به فاصله و شلوغی) کاربرد دارند. این دستگاه‌ها تنها به مدت سه تا هشت‌ماه در طول درمان با بریس‌ها استفاده می‌شوند.
نوارهای مولار
حلقه‌های ارتودنسی یا نوارهای مولار (Molar Bands)، حلقه‌های فلزی هستند که دور دندان‌های آسیاب قرار می‌گیرند، و مانند یک لنگر برای آرچ وایر که در امتداد دهانه بریس‌ها قرار دارد، عمل می‌کنند. حلقه‌های ارتودنسی از براکت‌ها محکم‌تر هستند، و پشتیبانی و پایداری بیشتری را برای بریس فراهم می‌کنند.
این نوارها همیشه در ساختار سیم پیچی دندان دیده نمی‌شوند، و بیشتر برای درمان مال‌اکلوژن‌های شدیدتر یا ناهماهنگی فک‌ها تجویز می‌شوند.
الاستیک‌ها
الاستیک‌ها (Elastics) نوارهای لاستیکی کشسانی هستند که با اعمال نیروی اضافی، به اصلاح بایت و همترازیِ آن کمک می‌کنند. این بندها به قلاب‌های موجود روی براکت‌ها وصل می‌شوند، و می‌توانند به روش‌های مختلف برای پیش‌برد درمان تنظیم شوند.
برای اطمینان از حداکثر قدرت و اثربخشی، متخصصان ارتودنسی توصیه می‌کنند که الاستیک‌ها را سه تا چهاربار در روز تعویض کرده، و در ۲۴ ساعت شبانه‌روز از آنها استفاده کنید.
سیم کشی دندان چقدر طول میکشد؟
میانگین زمان استفاده از بریس‌های مختلف از حدودا شش‌ماه تا دو و حتی سه‌سال متغیر است. معمولا در کمتر از شش‌ماه نمی‌توان به نتیجه رسید، اما برخی درمان‌ها ممکن است در عرض ۱۶ تا ۱۸ ماه هم کامل شوند.
طول درمان ارتودنسی‌ها متحرک (که بیشتر برای مشکلات جزئی تجویز می‌شوند) کوتاه‌تر است، و معمولا بین ۶ تا ۱۲ ماه می‌توان به نتیجه مدنظر رسید.
برای اینکه ببینیم سیم کشی دندان چقدر طول میکشد، باید فاکتورهای گوناگونی را در نظر بگیریم. اینها عوامل موثر در مدت زمان ارتودنسی دندان هستند:
شدت ناهنجاری
این مورد تعیین‌کننده‌ترین نقش را دارد. برای مثال، فواص جزئی نسبتا سریع درمان می‌شوند. اما مشکلاتی مانند شلوغی شدید زمان‌برتر هستند؛ چون ارتودنتیست ابتدا باید فضای لازم را ایجاد کرده، و بعد دندان‌ها را به سمت موقعیت صحیح‌شان حرکت دهد.
به طور مشابه، اگر مشکلات اسکلتی بخشی از مشکل باشند (مانند آندربایت یا اوربایت‌های شدید)، نه تنها دندان‌ها باید مرتب شوند، بلکه موقعیت فک‌ها و نحوه برخورد دندان‌های بالا و پایین نیز باید اصلاح شوند.
سن بیمار
سن عامل دیگری است که تعیین می‌کند چه مدت باید از سیم پیچی دندان (یا الاینرهای شفاف) استفاده کرد. چون کودکان و نوجوانان هنوز در حال رشد هستند، متخصص می‌تواند از جهش رشد آنها بهره ببرد تا دندان‌ها را به گونه‌ای بسیار موثر حرکت دهد.
استخوان‌های بیماران کم سن و سال همچنین شکل‌پذیرتر و اصلاح آنها آسان‌تر است، به این معنی که شکل‌گیری مجدد استخوان (Bone Remodeling)، فرآیندی که به دندان‌ها اجازه حرکت می‌دهد، می‌تواند با سرعت بیشتری رخ دهد.
بنابراین، زمان درمان ارتودنسی برای بیماران جوان‌تر می‌تواند کمتر باشد. اما منظور این نیست که فقط به دلیل بزرگسالی، باید برای مدت طولانی از بریس‌ها استفاده کرد. مواد، دستگاه و مهندسی پشت درمان‌های امروزی خارق‌العاده هستند و می‌توان دندان‌ها را سریع‌تر از همیشه برای کسب نتایج عالی حرکت داد.
همکاری بیمار
اینکه سیم کشی دندان چقدر طول میکشد، به میزان به انطباق بیمار با روند درمان نیز بستگی دارد. بیمار شرکت‌کننده‌ای فعال در این فرآیند است، و اعمال مختلف او به شدت روی نتیجه و طول دوره درمان تاثیرگذار هستند، از جمله:
- مراجعه منظم برای ویزیت و انجام تنظیمات نزد ارتودنتیست
- استفاده از کش‌های لاستیکی طبق دستورالعمل‌ها
- پرهیز از غذاهایی که می‌توانند به براکت‌ها یا سیم‌ها آسیب برسانند
- استفاده از محافظ دهان هنگام ورزش
- استفاده صحیح از نگهدارنده‌ها یا ریتینرها (Retainers) پس از درمان با بریس
شکستن هریک از اجزای دستگاه می‌تواند روند درمان را مختل کند؛ مراجعه نامنظم یا استفاده نادرست از سیم پیچی دندان هم باعث می‌شود که دندان‌ها نیروی لازم را برای حرکت به موقعیت مناسب‌شان دریافت نکنند.
این مراقبت‌ها در درمان‌های متحرک با الاینرها مهم‌تر نیز می‌شود. به همین خاطر تا این حد روی همکاری بیمار با متخصص تاکید می‌کنیم.
بهداشت دهان و دندان
حفظ بهداشت دهان و دندان هم روی این موضوع بی‌تاثیر نیست. دندان‌ها در یک محیط سالم به بهترین شکل حرکت می‌کنند. علاوه بر این، بروز مشکلاتی مانند پوسیدگی یا بیماری لثه در طول درمان ارتودنسی به معنای ویزیت‌های بیشتر خواهد بود.
در موارد شدیدتر، ممکن است بیمار مجبور شود سیم کشی دندان خود را باز کند و پس از رفع مشکل دوباره آن را در دهان قرار دهد.
تجربه ارتودنتیست
تجربه و تخصص ارتودنتیستی که بیمار انتخاب می‌کند هم مستقیما روی طرح درمان، روش انتخاب‌شده و مدت زمان آن تاثیرگذار خواهد بود.
یک متخصص باتجربه که گواهیِ آموزش مدرن‌ترین تکنیک‌های درمانی را داشته باشد، از دستگاه‌ها و مواد باکیفیت استفاده کند و سابقه بالایی در حوزه تخصصیِ خود داشته باشد، به بیمار اجازه می‌دهد تا بهترین نتایج را در کوتاه‌ترین زمان ببیند.
آیا سیم کشی دندان درد دارد؟
وقتی متخصص برای اولین‌بار بریس‌ها را نصب می‌کند، یا براکت‌ها و سیم‌ها را تنظیم و سفت می‌کند، درد ارتودنسی کاملا طبیعی است؛ و بیشترِ این درد یا ناراحتی ناشی از فشار لازم برای حرکت دادن دندان‌هاست.
در واقع خود سیم‌ها، براکت‌ها و سایر اجزای بریس دردی ایجاد نمی‌کنند، اما اتصال، سفت کردن و برداشتن آن می‌تواند بافت‌های دهان را تحریک کند. احساس درد هنگام استفاده از سیم پیچی دندان به میزان حساسیت فرد بستگی دارد، و در چندحالت بسیار رایج است:
- هنگام نصب دستگاه: فرآیند اولیه چندساعت طول میکشد و وقتی سیم‌ها در جای خود ثابت می‌شوند، فرد فشاری را روی دندان‌ها احساس خواهد کرد. نصب براکت‌ها هیچ دردی ندارد، اما باز نگه داشتن دهان در این جلسه می‌تواند ناراحت‌کننده باشد.
- هنگام سفت کردن دستگاه: تقریبا هر دو ماه یکبار، فرد باید برای تنظیم و سفت کردن سیم کشی دندان به ارتودنتیست مراجعه کند. احساس بیمار در این مرحله نیز بیشتر فشار یا کشش خواهد بود تا درد واقعی.
- هنگام برداشتن دستگاه: پس از تکمیل درمان و جدا کردن بریس‌ها در ویزیت پایانی نیز بیمار دردی احساس نمی‌کند، اما مسلما تا مدتی احساسی عجیب در دهان خواهد داشت.
همچنین، احتمال دارد بیمار در نتیجه مالش سیم‌ها و براکت‌ها به گونه‌ها و لب‌ها، احساس ناراحتی داشته باشد که معمولا با گذشت زمان یا استفاده از موم ارتودنسی برطرف می‌شود.
به طور کلی روش های سیم کشی دندان کمی ایجاد ناراحتی می‌کنند، اما دردناک نیستند. اگر فرد درد شدید داشته باشد، باید در اسرع وقت به ارتودنتیست خود مراجعه کند.
عوارض سیم کشی دندان چیست؟
عوارض این درمان هرگز به اندازه‌ای نیست که بتوان از مزایای سیم کشی برای دندان و فک صرف نظر کرد. از طرف دیگر، بیشتر عوارض جانبی از درمان‌های غیر حرفه‌ای ناشی می‌شود تا خود فرآیند.
علاوه بر احساس ناراحتی در برخی مراحل درمان، موارد زیر را نیز می‌توان به عنوان چالش‌ها و عوارض سیم کشی دندان و در نظر گرفت:
- ظاهر فلزی بریس‌ها برای برخی بیماران ایده‌آل نیست، و منجر به خودآگاهیِ آنها در روند درمان می‌شود. تا حدی که ممکن است به راحتی لبخند نزنند.
- اگر فرد دندان‌ها و لثه‌های حساسی داشته باشد، احتمالا ناراحتی بیشتری را در طور درمان احساس خواهد کرد. (به ویژه در صورت استفاده از بریس‌های فلزی)
- تمیز کردن صحیحِ بریس‌ها و دندان‌ها در طول درمان دقت بالایی را می‌طلبد و می‌تواند وقت‌گیر باشد.
- مصرف غذاهای بسیار سفت، جویدنی و چسبنده در طول درمان با ارتودنسی‌های ثابت عملا ممنوع است. این توصیه به دلیل جلوگیری از آسیب دیدن بریس‌ها، مختل نشدن روند درمان و عدم تحمیل هزینه اضافی‌ست.
قیمت سیم کشی دندان چقدر است؟
هزینه این درمان، که به طور کلی از روش‌های متحرک اقتصادی‌تر هستند، بستگی به چنین فاکتورهایی دارد:
- نوع بریس؛ بریس‌های فلزی نسبت به مدل‌های سرامیکی و لینگوال هزینه مناسب‌تری دارند.
- نوع براکت؛ برای درمان می‌تواند هم از براکت‌های معمولی استفاده کرد، و هم از براکت‌های دیمون. هردو مدل به صورت فلزی و سرامیکی موجودند و روی هزینه تاثیر می‌گذارند.
- نوع و شدت ناهنجاری؛ مشخصا قیمت سیم کشی دندان برای ناهنجاری‌های ساده (فواصل جزئی، کج بودن چنددندان جلو و رشد ناکافی فک کودکان) در مقایسه با ناهنجاری‌های پیچیده (اوربایت، آندربایت، اپن‌بایت، ازدحام دندانی و …) کمتر است.
- طول درمان؛ معمولا در نتیجه شدید بودن ناهنجاری و سن بیمار، دوره درمان طولانی‌تر شده و هزینه را به طور غیر مستقیم افزایش می‌دهد
- سایر عملیات؛ گذشته از آماده‌سازی‌هایی که ممکن است لازم باشند (ترمیم دندان‌ها، عصب‌کشی، کشیدن دندان، جرمگری)، برخی ناهنجاری‌ها صرفا با بریس درمان نمی‌شوند و جراحی فک نیز لازم است.
- هزینه‌های جانبی؛ یکسری موارد جانبی نیز می‌توانند هزینه تمام‌شده را افزایش دهند، که البته در مقایسه با قیمت سیم کشی دندان بسیار جزئی هستند. منظور مواردی مانند عکس‌برداری، قالب‌گیری، نصب براکت‌های جداشده و تعویض براکت‌های شکسته‌شده است.
آخرین قیمت سیم کشی دندان در سال جاری را می‌توانید در صفحه “هزینه ارتودنسی” با شرایط پرداخت به صورت اقساطی ببینید.
مراحل سیم پیچی دندان چیست؟
درمان ارتودنسی با بریس‌های طبق گام‌های زیر جلو می‌رود:
- مشاوره اولیه: اولین جلسه شامل معاینه کامل دندان‌ها، ساختارهای اطراف آنها و فک‌ها همراه با صحبت پیرامون نگرانی‌ها و اهداف درمانی بیمار است. برای ارزیابی بیشتر، عکس‌برداری اولیه، تصویربرداری از کل دهان با اشعه ایکس، و قالب‌گیری از بایت نیز انجام می‌شود.
- برنامه‌ریزی درمان: بر اساس نتایج معاینه، ارتودنتیست طرح درمان بیمار را ایجاد می‌کند. این طرح مدت زمان توصیه‌شده درمان و تنظیمات خاص لازم برای تراز مناسب دندان‌ها را مشخص می‌کند.
- آماده‌سازی‌ها: عملیات جرمگیری، کشیدن دندان، ترمیم، عصب‌کشی و … در صورت لزوم انجام می‌شوند تا دندان‌های بیمار برای دریافت بریس‌ها آماده باشند.
- قرار دادن بریس‌ها: در جلسه باندینگ (Bonding)، متخصص براکت‌ها را روی دندان‌ها می‌چسباند. سپس سیم‌های کمانی از میان براکت‌ها عبور داده شده، و از لیگاچورها برای نگه داشتن سیم‌ها در جای خود استفاده می‌شود.
- آموزش نحوه استفاده و نگهداری: متخصص دستورالعمل‌های مراقبت صحیح از بریس‌ها شامل تکنیک‌های مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، و همچنین محدودیت‌های غذایی برای محافظت از دستگاه در برابر آسیب را به اطلاع بیمار می‌رساند.
- تنظیمات دوره‌ای: ویزیت‌های منظم برای تنظیم سیم پیچی دندان گام‌های بعدیِ درمان است. در این جلسه‌ها، متخصص اصلاحات لازم مانند سفت کردن یا تعویض سیم‌ها را انجام می‌دهد تا دندان‌ها به تدریج در موقعیت مدنظر قرار بگیرند. در این ویزیت‌ها، مسیر درمان و میزان پیشرفت نیز به دقت نظارت می‌شوند.
- برداشتن بریس‌ها: هنگامی که دندان‌ها با موفقیت تراز شدند، براکت‌ها و سیم‌ها برداشته می‌شوند که دی‌باندینگ (Debonding) نام دارد. پس از آن چسب‌های باقی‌مانده پولیش می‌شوند. همچنین، ممکن است از دندان‌ها برای ساخت ریتینر قالب گرفته شود.
- مرحله نگهداری: پس از برداشتن بریس‌ها، بیمار باید از نگهدارنده‌های متحرک یا ثابت برای کمک به حفظ موقعیت جدید دندان‌ها استفاده کند. این فاز هم شامل ویزیت‌های منظم برای تنظیمات و نظارت بر پایداری نتایج می‌شود.
توجه داشته باشید که جدول زمانی و مراحل دقیق ممکن است در برخی پرونده‌ها متفاوت باشد.
مایل‌اید برای ویزیت و درمان اقدام کنید؟
امیدواریم با مطالعه این راهنما نسبت به مزایای سیم کشی برای دندان و فک، عوارض احتمالی‌اش، اینکه سیم کشی دندان مناسب چه کسانی است، روش‌های مختلف درمان، مراحل و دیگر زوایای آن دید جامع‌تری کسب کرده باشید.
به عنوان یک ارتودنتیست آموزش‌دیده در بالاترین سطوح در ایران و کانادا، دکتر «علیرضا خدیوی» از بهترین گزینه‌های فعال در پایتخت برای رسیدن به لبخند ایده‌آل‌تان است. ایشان به همراه تیم‌شان در سه مطب مجهز واقع در میرداماد، شرق و مرکز تهران پذیرای مراجعه‌کنندگان هستند.
جهت دریافت نوبت رایگان روی «رزرو نوبت» بزنید. اگر سوالی در رابطه با این درمان دارید، آن را از طریق بخش نظرات ثبت کنید تا همکاران ما در اسرع وقت پاسخگوی شما باشند.
