براکت ارتودنسی چیست؟ (معرفی کامل انواع براکت ارتودنسی)

براکت ارتودنسی مهمترین جزء بریس‌های ثابت است. آنها با چسب مخصوص به دندان‌ها چسبانده می‌شوند؛ سیم ارتودنسی را نگه می‌دارند که همه دندان‌ها را به هم متصل می‌کند؛ قلاب‌های ریز روی هر براکت دندان هم امکان اتصال الاستیک‌ها را فراهم می‌کنند که دندان‌های بالا و پایین را برای اصلاح بایت حرکت می‌دهند.

در این راهنما ضمن آشنایی با انواع براکت ارتودنسی از نظر نوع عملکرد و ماده سازنده‌شان، کاربردهای براکت ارتودنسی و قیمت آنها را نیز بررسی می‌کنیم.

 

براکت ارتودنسی چیست؟

وقتی به بریس‌های سنتی نگاه می‌کنید، متوجه می‌شوید که از دو بخش اصلی تشکیل شده‌اند؛ نگین‌ها یا براکت‌های فلزی به دندان‌های بالایی و پایینی چسبانده شده‌اند، و سیمی که به براکت‌های مربعی متصل شده است.

براکت‌ها که در فرآیند ارتودنسی ثابت کاربرد دارند، قطعات (معمولا) فلزی و مربع‌شکل کوچکی هستند که به کمک سیمان دندانپزشکی روی دندان‌های بیمار قرار می‌گیرند. این چسب مخصوص به گونه‌ای طراحی شده است که ماندگاری طولانی داشته باشد.

براکت‌ها با اصلاح دندان‌های شلوغ، کج و بیرون‌زده لبخندی زیبا خلق می‌کنند. مشکلات مربوط به بایت (اوربایت، دیپ بایت یا آندربایت)، تقارن فک و فاصله‌دار بودن دندان‌ها هم با براکت ارتودنسی و بریس‌ها اصلاح‌پذیر هستند.

در بیشتر موارد، براکت‌ها تا زمانی که کل فرآیند درمان با بریس‌ها تکمیل شود، در تمام مراحل ارتودنسی روی دندان‌ها باقی می‌مانند. گاهی ممکن است براکت دندان شل شود یا بشکند که در این حالت، متخصص ارتودنسی آن را دوباره محکم کرده یا با نمونه جدید جایگزین می‌کند.

انواع براکت ارتودنسی، معمولا اولین قدم برای گذاشتن بریس در دهان هستند. بریس‌های لینگوال هم هستند که همان براکت‌های فلزی سنتی هستند، با این تفاوت که براکت‌ها و سیم‌ها پشت دندان‌ها قرار می‌گیرند.

کاربردهای براکت ارتودنسی چیست؟

کار براکت‌ها چیزی بیشتر از نگهداشتن سیم ارتودنسی یا آرچ‌وایر است. براکت‌ها در واقع با ویژگی‌‎هایی ساخته می‌شوند که هرگونه حرکت دندان‌ها شما عمدی و کنترل‌شده باشد. به لطف این نگین‌ها، دندان‌ها در امتداد سیم‌ها می‌لغزند که حرکت‌شان را بسیار کارآمد می‌کند.

کاربردهای براکت ارتودنسی با کارکرد سیم و باند ارتودنسی ترکیب می‌شود، تا متخصص دندان‌ها را در زاویه و جهت مناسب حرکت دهد. باند ارتودنسی یک حلقه فلزی نازک (معمولا از جنس استیل ضد زنگ) است که برای محکم کردن اتصالات ارتودنسی به دندان عمل می‌کند.

باندها برای اصلاح بایت و قرار دادن آن در موقعیت ایده‎آل استفاده می‎شوند. این‌طور بگوییم: براکت‌های شما تا زمانی که بایت اصلاح نشود، روی دندان‌ها می‌مانند. به همین خاطر، استفاده صحیح از آنها برای تکمیل درمان در اسرع وقت و طولانی نشدن مدت زمان ارتودنسی ضروری‎ست.

هردندان در طرح ارتودنسی براکت خود را دارد. همان‌طور که در مقدمه اشاره شد، براکت ارتودنسی یک دهانه دارد که سیم بعدا روی آن محکم می‌شود. برخی از براکت‌ها دارای قلاب‌هایی هم هستند که به آنها اضافه شده است. این براکت‌ها برای قرار دادن الاستیک‌ها ساخته شده‌اند.

نوارهای الاستیک یا نوارهای لاستیکی حلقه‌های لاستیکی کوچکی هستند که اطراف براکت قرار می‌گیرند، و سیم کمانی را در طول درمان در جای خود نگه می‌دارند.

 

محل اتصال براکت دندان کجاست؟

بسته به وضعیت بیمار، ممکن است براکت‌ها در طول درمان تغییر کنند یا به موقعیت دیگری روی دندان منتقل شوند. هدف از اینکار هدایت دندان‌ها به محل مدنظر است. برای مثال، بنا به تشخیص ارتودنتیست و درمانِ مورد نیاز، ممکن است براکت دندان وسط دندان یا بالاتر از بخش میانیِ دندان‌ها نصب شود.

بنابراین، دقت داشته باشید که کاربردهای براکت ارتودنسی علاوه بر صاف کردن و مرتب کردن دندان‌ها، شامل ایجاد قوس لبخند ایده‌آل هم می‌شود؛ چون لبخند نباید تخت باشد و باید قوس مشخصی داشته باشد.

انواع براکت ارتودنسی

براکت‌های مختلفی از نظر نوع کارکرد و عملکرد موجود هستند، که در ادامه هریک را به همراه ویژگی‌های منحصربه‌فردشان توضیح داده‌ایم.

متخصص‌ها هنگام انتخاب براکت مناسب، چندین فاکتور را در نظر می‌گیرند، از جمله مدت زمانی که فرد باید از بریس استفاده کند، اهمیت بیمار به زیبایی، بودجه بیمار، شدت مشکلات بایت و کجی دندان‌ها، نیاز یا عدم نیاز به هدگیر و دیگر وسایل اضافی.

 

براکت فلزی (فولاد ضد زنگ)

براکت‌های فولادی ضد زنگ یا استنلس استیل، بخشی نمادین بریس‌های عادی در درمان‌های ارتودنسی هستند. بین انواع براکت ارتودنسی هرگاه نام “براکت فلزی” را شنیدید، منظور همین مدل است.

این براکت‌ها از فولاد ضد زنگ بادوام ساخته شده‌اند، که قدرت و استحکام لازم برای حرکت دادن دندان‌ها را فراهم می‌کنند. براکت‌ها با چسب روی دندان‌های بیمار قرار می‌گیرند و سپس از طریق سیم و باند به یکدیگر متصل می‌شوند تا امکان حرکت‌های دقیقِ مورد نیاز بیمار را فراهم کنند.

براکت دندان فلزی شاید کمترین زیبایی را داشته باشند، اما بسیار موثر و برای بسیاری از بیمارها یک انتخاب ایده‌آل هستند. این براکت ها در طیف وسیعی از درمان‌ها کاربرد دارند، اما باید هر چندهفته یکبار توسط متخصص تنظیم شوند.

در کشورهای دیگر ممکن است براکت دندان طلایی را هم ببینید، که در اثر براکت‌‎های فولاد ضد زنگ با روکش طلا هستند. آرچ‌وایرها هم به همین صورت هستند. این نمونه صرفا بین اقشار خاصی متقاضی دارند و چندان رایج نیستند.

 

براکت لینگوال

براکت‌های لینگوال پشت دندان‌ها قرار می‌گیرند و تقریبا اصلا دیده نمی‌شوند. طراحی براکت دندان حالتی تخت و ساده دارد، تا بیمار با کمترین عوارض (تحریک زبان، تغییر در نحوه صحبت کردن و …) به حضور آن در دهان خود عادت کند.

در صورت استفاده در موقعیت‌های مناسب، این بریس‌ها می‌توانند ضمن درمان صحیح و کامل بیمار، زیبایی‌شناسیِ نامطلوب بریس‌ها و براکت‌های فلزی را از روند درمان حذف کنند. با این وجود نباید فراموش کرد که به دلیل موقعیت‌شان، تنظیم این براکت‌ها دشوارتر از نمونه‌های معمولی‌ست.

 

براکت سلف لیگیت (براکت دیمون)

براکت‌های دیمون (Damon)، سلف لیگیت (Self-Ligating) یا خودتنظیم شونده به ارتودنتیست اجازه می‌دهند تا بریس‌هایی را برای بیماران فراهم کنند که نیازی به چسباندن باندهای لاستیکی یا الاستیک ندارند.

در بریس‌های سنتی، بندهای الاستیکی یا فلزی کوچکی روی براکت‌ها قرار می‌گیرند که به آنها لیگاچور (Ligature) می‌گویند. این برندها آرچ وایر را محکم نگه می‌دارند؛ اما براکت دندان سلف لیگیت بدون این بندها دندان‌ها را در مسیر درست‌شان حرکت می‌دهند.

این براکت‌ها می‌توانند از جنس استیل ضد زنگ یا سرامیکی باشند؛ و به گونه‌ای طراحی شده‌اند که متخصص‌ها بتوانند دندان‌های بیماران را با وسیله‌ای کمتر پیچیده و زیباتر حرکت دهند.

براکت دندان سرامیکی

براکت‌های سرامیکی که به براکت‎های زیبایی هم شناخته می‌شوند، برای ایجاد بریس‌هایی کاربرد دارند که عملا با رنگ دندان‌های بیمار ترکیب شده و دیده نمی‌شود. بنابراین، برای بیمارانی که ظاهر فلزی و تهاجمیِ بریس‌های معمولی را نمی‌پسندند، انتخابی عالی هستند.

این براکت‌ها از پلیمرهای سرامیکی با استحکام بالا ساخته شده، و می‌توانند سفید یا نیمه‌شفاف باشند. آنها بیشتر با سیم‌های شفاف یا سفید استفاده می‌شوند تا هرچه کمتر به چشم بیایند.

 

براکت رزین کامپوزیت

بین انواع براکت ارتودنسی، مدل‌های کامپوزیتی و تقریبا شفاف هم بیشتر در درمان‌هایی به کار می‌روند که زیباییِ دستگاه برای بیمار اهمیت بالایی دارد.

پیش از استفاده از این براکت‌ها، ارتودنتیست باید مطمئن شود که آنها برای حرکات مورد نیاز دندان‌های بیمار مناسب هستند؛ و حتما از چسب مناسب برای براکت کامپوزیت استفاده کند.

 

براکت پلاستیکی

براکت ارتودنسی پلاستیکی هم مانند نمونه‌های سرامیکی و کامپوزینی، جنبه زیبایی‌شناسیِ پررنگ‌تری دارد. این براکت‌ها از پلاستیک‌های تخصصی با استحکام بالا و هماهنگ با رنگ دندان‌های بیمار ساخته می‌شوند تا تقریباً نامرئی باشند.

این براکت‌ها لبه‌های منحنی‌شکلی دارند و به راحتی روی دندان‌ها قرار می گیرند. در مواردی که راحتی و زیباییِ درمان اهمیت زیادی دارد، براکت پلاستیکی گزینه مناسبی است.

 

براکت ارتودنسی کروم کبالت

زمانی که استحکام براکت ارتودنسی در اولویت باشد، این نمونه بیشترین کاربرد را دارد. این براکت‌ها از کروم کبالت بسیار محکم ساخته شده‌اند که به طور طبیعی در برابر خوردگی مقاوم است و برای قرار گرفتن در دهان برای طولانی‌مدت مناسب هستند. (اما همزمان، پتانسیل بالایی هم برای تسریع درمان دارند)

براکت‌های کروم کبالت ضمن سختی بیشتر نسبت به سایر براکت‌های فلزی، اصطکاک پایینی ایجاد می‌کنند که می‌تواند تنش را کاهش دهد. این براکت‌ها درجه بالایی از سازگاری با محیط زیست را هم ارائه می‌دهند.

 

براکت تیتانیومی

براکت دندان تیتانیومی برای موقعیت‌هایی که استحکام و دوام از الزامات اصلی یک درمان ارتودنسی است، مطلوب هستند. این براکت‌ها از تیتانیوم ساخته شده‌اند، فلزی با استحکام بالا که توانایی ایجاد نیروهای پایدار را دارد.

تیتانیوم به خوبی به سطح دندان می‌چسبد، موضوعی این فلز را برای انتخاب و قرار دادن نگین‌هایی که در طول درمان حرکت نمی‌کنند یا جدا نمی‌شوند، ایده‌آل می‌کند. براکت‌های تیتانیومی همچنین برای بیمارانی که به نیکل حساسیت دارند، یک جایگزین مناسب است.

کدام براکت ارتودنسی بهتر است؟

همان‌طور که اشاره شد، اینکه بین انواع براکت ارتودنسی کدام بهتر است، به مشکلات بیمار، ترجیحات او و فاکتورهای دیگر بستگی دارد. در ادامه بهترین براکت از زوایای مختلف را بررسی کرده‌ایم، تا گزینه‌های ایده‌آل خود و مناسب‌ترین جایگزین‌های آن را بشناسید.

 

بهترین براکت از نظر دوام

اگر فقط دوام براکت ارتودنسی را در نظر بگیریم، براکت‌های فلزی قطعا بهترین گزینه هستند. آنها عملاً نشکن هستند و به نگهداری بسیار کمی نیاز دارند. این یکی از عواملی است که باعث می‌شود بریس‌های فلزی بیشترین استفاده را در ارتودنسی کودکان داشته باشند.

براکت‌های سرامیکی هم از نظر دوام بسیار نزدیک به براکت‌های فلزی هستند، اما معمولا هزینه بالاتری دارند. براکت‌های پلاستیکی و رزینی کمترین دوام را دارند، چون بسیار ظریف‌تر هستند.

این موضوع احتمال شکستن و کنده شدن براکت ارتودنسی در طول درمان را بالا می‌برد، و منجر به ناراحتی بیمار و صرف زمان زیادی از ارتودنتیست برای تغییرات و تعمیرات می‌شود.

 

بهترین براکت از نظر زیبایی‌شناسی

در بحث‌های زیبایی‌شناسی، مدل‌های سرامیکی (به ویژه برند یاقوت کبود یا Sapphire) بهترین هستند، چون عملا شفاف‌اند و دوام خوبی هم دارند. علاوه بر این، چون جنس این براکت‌ها مشابه شیشه است، با گذشت زمان رنگ نمی گیرند و زیبایی خود را در طول درمان حفظ می‌کنند.

اما در برخی برندهای متفرقه، اگر بیمار خیلی مراقب بهداشت نباشد و غذاهایی مانند قهوه، چای و … را زیاد مصرف کند، ممکن است رنگ براکت دندان به مرور کمی تیره شود.

 

بهترین براکت از نظر چسبندگی

انواع براکت ارتودنسی فلزی بهترین چسبندگی را به سطح دندان دارند. این یکی دیگر از دلایلی است که آنها در ارتودنسی کودکان بسیار به کار می‌روند؛ چون کودکان بازیگوش به راحتی نمی‌توانند آنها را از دهان خود خارج کنند.

البته سطح زیرین براکت‌های سرامیکی مدرن هم اخیرا به گونه‌ای طراحی می‌شود که قدرت اتصال (باندینگ) را بیشتر کند.

 

بهترین براکت از نظر راحتی بیمار

جنس براکت تفاوت زیادی در راحتیِ بیمار به وجود نمی‌آورد، و باید کیفیت براکت را در این زمینه در نظر بگیریم. چون براکت‌های باکیفیت لبه‌های کاملا پولیش‌شده و منحنی دارند، که کمترین میزان ساییدگی را در دهان ایجاد می‌کنند.

توجه داشته باشید که در ابتدای درمان (با هرنوع براکت دندان) طبیعی است که بیمار کمی احساس ناراحتی کند، چون یک جسم خارجی در دهان او قرار گرفته است.

 

بهترین براکت دندان از نظر بهداشت

توصیه می‌شود که بیمار با هرنوع براکت و دستگاه ارتودنسی، بهداشت دهان و دندان خود را به دقت رعایت کند. با این حال، براکت‌های فلزی در این جنبه تا حدودی راحت‌تر هستند، چون رنگ تیره آن‌ها اصلا عوض نمی‌شوند، و حتی می‌تواند زردشدگیِ لیگاچورها را مخفی کند.

اما در صورت استفاده از براکت‌های سرامیکی، بیمار باید در تمیز کردن بسیار دقیق‌تر عمل کند، چون به محض اینکه بند پلاستیکی شفاف شروع به زرد شدن کند، کاملا مشخص خواهد بود و توجه را جلب خواهد کرد.

 

بهترین براکت از نظر قیمت

قیمت براکت ارتودنسی فلزی “معمولی” از باقیِ نمونه‌ها کمتر است. براکت‌های فلزی بسیار ارزانی وجود دارند، اما بسیار مهم است که مطمئن شویم حداقل کیفیت و گواهینامه‌های لازم را دارند.

براکت‌های دیمون سفید، براکت‌های دیمون فلزی و براکت‌های سرامیکی نیز جزو گران‌ترین گزینه‌های هستند.

 

بهترین براکت از نظر سرعت درمان

در این حالت هم جنس براکت دندان اهمیتی ندارد، بلکه نحوه طراحیِ آن مهم است. از این نظر، براکت‌های خودتنظیم‌شونده یا دیمون به وضوح بهترین گزینه هستند و می‌توانند درمان را کوتاه‌تر کنند.

این براکت‌ها معمولا فلزی هستند، اما مدل سرامیکی آنها هم وجود دارند که به هزینه بالاترشان اشاره کردیم. البته این براکت‌ها می‌توانند باعث صرفه‌جویی در زمان و تعداد جلسات ویزیت هم بشوند.

قیمت براکت ارتودنسی

همان‌طور که در توضیحات یاد شد، بهترین قیمت براکت ارتودنسی متعلق به نمونه‌های فلزی (استنلس استیل) است. براکت‌های سرامیکی، و همچنین براکت‌های لینگوال و دیمون (چه فلزی و چه سرامیکی) نیز بالاترین هزینه را دارند.

پیشنهاد می‌کنیم برای بررسی دقیق قیمت براکت ارتودنسی در درمان‌های مختلف، صفحه “هزینه ارتودنسی” را ببینید.

 

در پایان

براکت دندان بخش جدایی‌ناپذیرِ بریس‌هاست که سیم‌های کمانی را در جای خود نگه می‌دارد و حرکت کنترل‌شده دندان‌های را تسهیل می‌کند. این نگین‌های کوچکِ مربع‌شکل مستقیما جلوی هر دندان نصب می‌شوند، و در اندازه‌ها و مدل‌های مختلفی از جمله خود تنظیم‌شونده، لینگوال و … موجود هستند.

وقتی برای درمان ارتودنسی به طور جدی تصمیم بگیرید، نکات زیادی وجود دارد که باید بدانید. این روش مدام در حال پیشرفت است، به این معنی که گزینه‌های بیشتری برای انتخاب خواهید داشت.

به همین ترتیب، آشنایی با انواع براکت ارتودنسی به شما اجازه می‌دهد تا هنگام بررسی روش‌های درمان و صحبت با ارتودنتیست‌تان، اطلاعات بهتری داشته باشید. امیدواریم مطالعه این راهنما در راستای همین موضوع به شما کمک کرده باشد.