ترک دندان از آن دست اتفاقاتی بوده که شاید در ظاهر ساده و بی‌خطر به نظر برسد اما می‌تواند به ریشه دندان آسیب وارد کند. نوشیدنی‌هایی که می‌نوشیم، غذاهایی که می‌خوریم و رفتاری که با دندان‌های خود داریم، همگی می‌توانند باعث آسیب یا ترک خوردگی دندان شوند.
با اینکه دندان یکی از قوی‌ترین اعضای بدن ما است اما اگر از آن به درستی استفاده نکنیم می‌توانیم باعث نابودی آن شویم. ترک خوردگی دندان علل و نشانه‌های مختلفی دارد و در صورتی که رخ داد می‌توان از روش‌های مختلفی آن را درمان کرد که در این مقاله به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
ترک خوردگی دندان به چه معنا است؟
ترک خوردگی دندان می‌تواند کاملا واضح و یا بسیار خفیف باشد، در حدی که خود بیمار متوجه شکستگی یا خرابی آن نشود. زمانی که طی یک حادثه و یا به دلیل رعایت نکردن اصول بهداشتی دندان دچار آسیب میشود، ممکن است این خرابی به شکل ترک دندان ظاهر شده و گاهی با درد نیز همراه است. اگر شرایط مانند ترک مویی دندان جلو باشد، به دلیل جایگاه دندان، توسط شخص نیز قابل تشخیص است.
اما در شرایطی مانند ترک دندان آسیاب به دلیل عقب بودن ناحیه، این آسیب یا به دلیل وجود درد کشف خواهد شد و یا هنگام چکاپ پزشکی توسط دندانپزشک مشخص میشود. سندرم دندان ترک خورده یا همان CTS ممکن است برای هر فردی رخ داده و بهتر است قبل از وقوع از درمان خانگی ترک دندان مطلع باشیم.
آیا دندان ترک خورده درد زیادی دارد؟
بسته به نوع ترک دندان، ممکن است که این آسیب با درد همراه بوده و یا اصلا متوجه آن نشوید. اغلب ترک‌های موجود روی دندان بسیار ریز بوده و خطری نیز نخواهند داشت. اگر دندان‌های عقبی شما دچار ترک شوند، مانند ترک دندان آسیاب، ممکن است اصلا متوجه اتفاق افتادن آن نشوید.
در موارد بسیاری دندانپزشک هنگام معاینه یا ارائه خدمات پزشکی دیگر، مانند نصب ارتودنسی ثابت، متوجه ترک خوردگی دندان شده و مراجع کننده تا آن لحظه از این موضوع بی‌خبر بوده است. به همین دلیل تمام مواردی که دچار ترک خوردگی دندان هستند با درد همراه نبوده و قابل چشم‌پوشی هستند.
از طرفی برخی از موارد نیاز به درمان فوری ترک دندان دارند و مراجعه کننده به هیچ عنوان نمی‌تواند درد آن را تحمل کند. این موارد به دلیل فشار به پالپ دندان‌ها است و با هر بار فشار آوردن روی دندان یا نوشیدن مایعات، این درد نیز فوران می‌کند.
دلایل مهم ترک خوردگی دندان
دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است باعث شود دندان شما ترک خورده و حتی لب‌پر شود. کمبود کلسیم یکی از مرسوم‌ترین دلایلی است که به شکل پنهانی باعث ترک خوردگی دندان میشود. از طرفی اگر هنگام اقدامات زیبایی دندانپزشکی، تراش دندان‌ها با خطا همراه باشد، می‌تواند باعث ترک دندان شده و جزو قصور پزشکی است.
برخی بیماری‌های لثه و یا پوسیدگی‌های قدیمی دندان که درمان نشده‌اند نیز در نهایت می‌تواند به ترک دندان منجر شوند. دلایل بیشتری نیز برای ترک دندان آسیاب و دندان‌های نواحی دیگر دهان وجود دارد که شامل:
- گاز گرفتن اشیا غیرخوراکی و مواد غذایی سفت
- نوشیدن مایعات بسیار سرد و گرم
- فشار و سایش بیش از حد دندان‌ها به یکدیگر
- وارد شدن ضربه به دندان‌ها در اثر تصادف و یا ورزش‌های سنگین
- فشار به دندان‌های عصب‌کشی شده و پر شده با مواد
- افزایش سن و کاهش استقامت دندان‌ها
اقدامات اولیه برای کاهش درد دندان ترک خورده
رویارویی با درد ترک دندان می‌تواند در ساعت‌های ابتدایی بسیار سخت باشد. ممکن است در همان روز نتوانید به نزد یک دندانپزشک رفته و ترک خوردگی دندان خود را درمان کنید. در صورتی که درد لثه نیز به این شرایط اضافه شده باشد، باید خودتان درمان خانگی ترک دندان را آغاز کرده و تا زمان مراجعه به پزشک آن را ادامه دهید.
بهتر است ابتدا دهان خود را با آب گرم بشویید و سپس از محلول‌های نمکی برای ضدعفونی محل آسیب دیده استفاده کنید. ترک دندان آسیاب می‌تواند عمقی بوده و در صورت عدم پاک‌سازی مناسب، دچار عفونت شود.
برای تحمل درد بهتر است از مسکن‌های مرسوم استفاده کرده و تا جای ممکن قبل از درمان ترک دندان از مسواک زدن خودداری کنید. می‌توانید در صورت خونریزی از گاز استریل استفاده کنید و کمپرس سرد نیز برای کاهش تورم آن ناحیه می تواند بسیار مفید باشد.
بررسی انواع ترک دندان
با توجه به نوع ترک دندان، می‌توان روش درمانی متناسب با آن انتخاب کرد. برخی ترک‌ها قابل بهبود و برخی غیر قابل درمان هستند و تنها راه برخورد با آن‌ها، کشیدن دندان‌های خراب است. در ادامه انواع ترک خوردگی دندان را بررسی کرده و توضیحات تکمیلی در مورد آن را ذکر می‌کنیم.
ترک عمودی دندان
این ترک‌ها بیشتر روی دندان‌های جلویی ظاهر می‌شوند. ترک مویی دندان جلو نیز از جمله همین موارد بوده که از قسمت لبه دندان تا ریشه امتداد پیدا می‌کند. معمولا این نوع ترک‌ها باعث شکستگی دندان نمی‌شوند اما می‌توانند به پالپ آسیب رسانده و دردآور شوند. در نزدیکی ترک‌ها رنگ زرد و قهوه‌ای مشخصی تشکیل میشود.
ترک عمودی در ریشه دندان
این نوع ترک‌ها از سمت ریشه شروع شده و تا بالا پیش می‌روند. به دلیل درد بسیار زیاد این نوع خرابی، کشیدن دندان بهترین گزینه ممکن است. این نوع ترک نشانه‌های اولیه نداشته و با عفونی شدن ناحیه و درد زیاد خود را نمایان می‌کند.
ترک مورب ریشه دندان
این بدترین نوع ترک در بین انواع مختلف خود است. این اتفاق در عمق ریشه رخ داده و به هیچ عنوان نمی‌توان درمانی را برای آن شروع کرد. با تشخیص این نوع شکستگی باید سریعا دندان را از لثه خارج کرد. ترک دندان آسیاب معمولا از این نوع بوده و بسیار دردناک خواهد بود.
ترک‌های مورب دندان
این نوع ترک‌ها یا در تاج دندان و یا در نزدیکی خط لثه ایجاد می‌شوند. اگر تنها در قسمت‌های مربوط به تاج ایجاد شوند، خطری نداشته و بدون درد خواهند بود. در صورت وجود ترک‌های مورب در نزدیکی خط لثه، باید سریعا به دندانپزشک مراجعه کرده تا آن را ترمیم کنید. این ترک‌ها تا حدی دردناک بوده اما خطر زیادی ندارند. ترک مویی دندان جلو از همین موارد بوده و زیرمجموعه یکی از همین خرابی‌ها است.
ترک‌های مویی دندان
این ترک‌ها که با نام علمی Craze lines شناخته می‌شوند، در افراد بزرگسال مرسوم بوده و درد یا مشکلی ایجاد نمی‌کنند. محل تشکیل آن‌ها در مینای دندان بوده و تنها در صورتی نیاز به درمان دارد که از نظر زیبایی بخواهید آن‌ها را از بین ببرید.
ترک‌های شکاف دهنده دندان
در برخی موارد ممکن است دندان از سطح رویی تا قسمت ریشه جوری ترک بخورد که دندان به دو نیمه تقسیم شود. سطح خرابی این نوع ترک‌ها بسیار زیاد است و نمی‌توان دندان را همانند روز اول ترمیم کرد. معمولا دندانپزشک با نجات دادن یک نیمه، باقی را کشیده و بعد شروع به ساخت قیمت برداشته شده می‌کند. در صورت مراجعه سریع به پزشک، می‌توانید جلوی از بین رفتن تمام دندان را بگیرید.
ترک کاسپ دندان
درمان ترک دندان از نوع کاسپ بسته به زمانی که به دندانپزشک مراجعه می‌کنید. در صورتی که سریعا در اولین لحظه متوجه شدن تقاضای ترمیم آن را داشته باشید، احتمال بهبود آن بالا است. این نوع ترک در نزدیکی سطح جونده دندان ایجاد شده و لبه‌های دندان را هدف قرار می‌دهد. اگر توجه کافی به آن نشان ندهید، به زودی بخشی از دندان شکسته شده و راه برگشتی نخواهید داشت. در صورت گاز زدن مواد غذایی سفت این ترک‌ها ایجاد می‌شوند و دندان‌هایی که پرشدگی دارند، اولین کاندیدا برای ترک برداشتن هستند.
ترک خرد کننده دندان
اگر فشار وارد شده به دندان زیاد باشد، سریعا یک ترک ایجاد شده و از همان بخش دچار شکستگی میشود. اگر بتوانید تکه شکسته را نگهدارید، امکان اتصال دوباره آن با چسب دندان وجود دارد. این نوع ترک‌ها اگر به خط لثه نرسند دردی نداشته و به بقیه دندان نیز سرایت نمی‌کنند.
آیا ترک خوردن در دندان‌های مختلف متفاوت است؟
معمولا ترک‌های ریز در دندان‌های جلویی ظاهر شده و ایجاد ترک در دندان‌های عقبی منجر به شکستگی آن میشود. ترک مویی دندان جلو ظاهر آن را زشت کرده اما ریسک شکستگی کمتری خواهد داشت. از طرفی بیمار خودش نیز می‌تواند این ترک‌ها را مشاهده کرده و به همین دلیل زودتر اقدام به ترمیم آن کند.
ترک دندان آسیاب معمولا قابل دیدن نیست و زمانی بیمار متوجه آن میشود که ترک بسیار پیشرفته شده و تا عمق دندان پیش رفته است. از این رو لازم است تعداد دفعات مراجعه به دندانپزشک را افزایش داده تا تحت چکاپ دوره‌ای قرار بگیرید. در ادامه به نشانه‌های مختلف ترک خوردگی دندان اشاره کرده‌ایم. بهتر است بعد از مشاهده هر یک از این موارد، درمان خانگی ترک دندان را انجام داده و سپس به یک دندانپزشک مراجعه کنید.
با چه نشانه‌هایی متوجه ترک خوردگی دندان شویم؟
مهم‌ترین نشانه این است که هنگام خوردن یا نوشیدن دچار درد شدید شده و سپس این درد به سرعت ناپدید شود. این نوع درد لحظه‌ای معمولا مربوط به ترک‌ها بوده و گاهی حتی با چشم نیز دیده نمی‌شوند. حتی گاهی با سرد و گرم شدن شدید هوا دچار دندان درد شده و با هر بار نفس کشیدن، دندان شما تیر می‌کشد.
در برخی افراد این مورد هنگام خوردن مواد شیرین یا چسبنده نیز ایجاد میشود. ممکن است لکه مورد نظر با چشم قابل دیدن نبوده اما لکه‌های زرد خرابی دندان از وجود این شکاف خبر می‌دهند. ترک خوردگی دندان گافی باعث التهاب لثه شده و همین نشانه به قدر کافی جدی است که سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید.
بهترین زمان مراجعه به دندانپزشک برای درمان ترک دندان
قطعا بهترین زمان برای درمان ترک دندان اولین لحظه‌ای است که متوجه آن می‌شوید. اما همان‌طور که در بحث انواع ترک دندان مشاهده کردیم، برخی از این ترک‌ها خطرناک نبوده و مشکلی ایجاد نمی‌کنند.
از این رو می‌توانید با حضور آن‌ها به زندگی خود ادامه دهید. اما در صورتی که ترک خوردگی دندان شما با درد همراه باشد، باید در اولین فرصت ممکن به دندانپزشک خود مراجعه کرده و جلوی بیشتر شدن ترک را بگیرید.
دندان‌هایی با ترک‌های عمیق‌تر درد گرفته و پس از مدتی عفونت می‌کنند. با پخش شدن این عفونت در ناحیه دهان، تمامی اعضا به خطر خواهند افتاد. دندان ترک خورده ممکن بشکند و یا ترک آن به قدری عمیق شود که نتوان دندان را نجات داد. مراجعه به موقع به دندانپزشک در هنگام شروع درد بسیار اهمیت دارد و نباید آن را به تعویق اندازید.
شیوه درمان ترک دندان
اینکه چه زمانی برای درمان ترک دندان اقدام می‌کنید بسیار اهمیت دارد. در صورتی که مراجعه به دندانپزشک را پشت گوش اندازید، ترک دندان افزایش پیدا کرده و ممکن است به ریشه دندان برسد. در چنین شرایطی ممکن است مجبور به کشیدن دندان شوید و با عفونت‌های مختلف دهان بجنگید.
روش‌های مختلف درمانی، از ترک مویی دندان جلو تا ترک دندان آسیاب، وجود داشته که هرکدام با توجه به نوع آسیب دیدگی روی دندان شما اجرا میشود. ترک‌های ریز سطحی را می‌توان با نوعی چسب دندان برطرف کرد و یا با انجام عملیات جرم‌گیری، هم ترک‌ها را از بین برده و هم دندان‌ها را سفید کرد.
در صورتی که ترک به پالپ دندان آسیب وارد کرده باشد، ابتدا باید دندان را عصب‌کشی کرد تا عامل درد برطرف شده و سپس خود ترک مورد ترمیم قرار می‌گیرد. ترک خوردن دندان‌های عقبی دردسرساز بوده و باید به نحوی آن‌ها را پر کرد. روش مورد استفاده باندینگ نام داشته که با نوعی رزین دندانپزشکی، شکاف را پر می‌کنند.
بعد از اجرای تمام روش‌های گفته شده، روی دندان یک روکش قرار گرفته تا از آن در برابر شکستگی بیشتر محافظت شود. اگر ترک بسیار عمیق شود، باید دندان را کشیده و سپس جای آن را با ایمپلنت پر کنید.
آیا می‌توان از ترک خوردگی دندان جلوگیری کرد؟
همان‌طور که در ابتدا به این موضوع پرداخته شد، دلایل مختلفی ممکن است باعث ترک خوردگی دندان شود. با این حال اگر چند نکته مهم را در نظر داشته باشید، احتمال این اتفاق بسیار کم شده و لازم نیست در آینده درگیر درمان ترک دندان شوید.
- غذاهای سفت و موارد غیرضروری مانند ته‌دیگ را مصرف نکرده و از گاز زدن مواد غذایی مانند ذرت، سیب و… که خوردنشان ممکن است دشوار باشد، پرهیز کنید.
- دمای بسیار سرد و گرم به دندان آسیب می‌زند. از نوشیدن مایعات سرد و گرم در فاصله زمانی کوتاه خودداری کنید.
- به هیچ عنوان اشیای سفت را با دندان باز نکرده از آن به عنوان ابزار استفاده نکنید.
- قرار گرفتن در تصادفات رانندگی معمولا منجر به شکستگی یا ترک دندان میشود. حتما از کمربند ایمنی استفاده کنید.
- فشار دندان‌ها روی یکدیگر بر اثر استرس، فشار کاری و یا عادت می‌تواند باعث ایجاد ترک دندان آسیاب شود. بهتر است برای ترک این شرایط از روان‌شناس کمک بگیرید.
- شوخی‌های زشت و نابجا نیز می‌تواند باعث بروز حوادث شده و چشم‌ها و دندان‌ها همیشه در معرض آسیب هستند.
- دندان قروچه هنگام خواب نیز از مواردی است که باعث خرابی دندان‌ها میشود. می‌توانید از محافظ‌های دندان استفاده کنید.
- مصرف لبنیات می‌تواند دندان‌ها را مقاوم‌تر کرده و در برابر ترک خوردن بیشتر از قبل دوام خواهد آورد.
- در محل کار یا انجام ورزش‌های حرفه‌ای، احتمال آسیب دیدن دندان‌ها وجود دارد. بهتر است در این شرایط حتما از محافظ‌های مخصوص دندان برای جلوگیری از ضربه استفاده کنید.
هزینه درمان دندان ترک خورده به چه عواملی بستگی دارد؟
هزینه نهایی که درمان چنین مشکلی برای شما خواهد داشت به پارامترهای مختلفی بستگی دارد. تنوع در نوع ترک خوردگی، مانند ترک مویی دندان جلو یا شکستگی‌های عمیق، و شدت آن باعث شده تا نتوان رقم دقیقی برای درمان آن مشخص کرد.
از طرفی در صورت وجود هرگونه عفونتی در محل، نیاز است تا درمان‌های اولیه برای برطرف کردن آن آغاز شده و سپس به مشکل ترک خوردگی دندان رسیدگی شود. درمان عفونت دندان نیز هزینه بیشتری به فاکتور نهایی اضافه می‌کند که شاید برای همه اتفاق نیافتد.
از این رو بهتر است زمانی که متوجه ترک دندان می‌شوید سریعا درمان خانگی ترک دندان را شروع کرده و از دندانپزشک خود اولین نوبت ممکن را رزرو کنید. تمامی این اقدامات از وخیم شدن شرایط جلوگیری کرده و در هزینه‌های آتی نیز صرفه‌جویی میشود.
سرنوشت دندان ترک خورده بعد از درمان
درمان ترک دندان لازم بوده و نمی‌توان به هیچ عنوان از کنار چنین مشکلی به سادگی گذشت. با مراجعه به دندانپزشک درد آن ناحیه به طور کامل برطرف شده و جلوی گسترش ترک دندان گرفته میشود. پس از بهبودی کامل می‌توانید دوباره همانند قبل از آن استفاده کرده و غذاهای مختلف را امتحان کنید.
البته باید بدانید که دندان‌ها پس از شکستگی و ترک خوردن امکان ترمیم پیدا کردن را نداشته و نمی‌توان از آن‌ها انتظار داشت که مثل استخوان پس از مدتی بهبود پیدا کنند.
به همین دلیل پس از درمان ترک خوردگی دندان باید نسبت به نصب روکش دندان اقدام کرده تا مانع از جدا شدن بیشتر قطعات از یکدیگر شد. این امر جلوی بیشتر شدن ترک‌ها را گرفته و طول عمر درمان را افزایش می‌دهد. از این تکنیک پس از تمامی جراحی‌ها و عملیات‌های درمانی سنگین روی دندان استفاده میشود تا عمر آن را بیشتر کند.
در این مقاله درباره ترک دندان صحبت کردیم. دلایل زیادی وجود دارد که باعث ترک خوردگی دندان‌ها میشود؛ اما اگر دقت کنید تا حد زیادی می‌توانید مانع از این اتفاق شوید. با این حال اگر دندان‌هایتان به هر دلیلی ترک خوردند، باید در اولین اقدام به دندانپزشک مراجعه کنید. هرچه سریع‌تر بتوانید ترک‌ها را درمان کنید، مانع از عمیق شدن آن‌ها می‌شوید. در نتیجه هم هزینه کمتری برای شما دارد و هم آسیب کمتری به مینای دندان وارد میشود.
