ارتودنسی دندان چیست؟

ارتودنسی دندان یکی از تخصص‌های مربوط به رشته دندانپزشکی است که تمرکز آن بر تشخیص و درمان ناهنجاری‌های دندان‌ها و اجزای مرتبط با آن در صورت می‌باشد. ارتودنسی یکی از چندین شاخه‌ی تخصصی در رشته دندانپزشکی است که به طور اختصاصی با تشخیص و درمان ناهم ردیفی دندان‌ها و بی‌نظمی اجزای ناحیه فک سر, و کار دارد.

در اوایل پیدایش این تخصص، روش‌های ارتودنسی بیشتر برای مرتب و صاف کردن دندان‌های کودکان و نوجوانان استفاده می‌شد، اما امروزه حدود 30 درصد از بیمارانی که از ارتودنسی استفاده می‌کنند را بزرگسالان تشکیل می‌دهند. درمان ارتودنسی یک شاخه چندجانبه یا چندمنظوره در دندانپزشکی است که می‌تواند به تنهایی یا در ترکیب با روش‌های درمانی فک و صورت یا دندانپزشکی زیبایی نیز مورد استفاده قرار گیرد.

دندان‌های کج و نامرتب علاوه بر این که ظاهری ناخوشایند به لبخند شما می‌دهد بلکه برای سلامت دهان و دندان و حتی سلامت عمومی بدن نیز مضر است. تمیز کردن دندان‌های شلوغ و روی هم سخت‌تر است. بنابراین احتمال پوسیدگی، بیماری لثه و… را افزایش داده و همچنین در تکلم و جویدن غذا نیز می‌تواند اختلال ایجاد کند. ارتودنسی بهترین روش مرتب کردن دندان‌های بهم ریخته است.

مزایای روش ارتودنسی دندان

ردیف و مرتب بودن دندان‌ها، مزایای بسیار زیادی به همراه دارد که از آن جمله می‌توان به امکان تمیز کردن راحت‌تر دندان‌ها، ارتقای بهداشت دهان و دندان، تکلم واضح و رسا و داشتن لبخند زیباتر اشاره کرد.

نتایج استفاده از روش‌های ارتودنسی می‌تواند برای هر فرد بسیار چشمگیر و قابل توجه باشد. لبخندهای زیبا، بهبود سلامت دهان و دندان و افزایش کیفیت زندگی برای اغلب افراد در هر سن و سالی، از مزایای استفاده از روش ارتودنسی می‌باشد. علاوه بر آن، می‌تواند نتایج بیشتر و تأثیرگذارتری هم داشته باشد که به هماهنگی و تعامل مناسب میان ما و شما در زمینه اقدامات مراقبت از ارتودنسی ثابت و بهداشت دهان و دندان بستگی خواهد داشت.

مشکلاتی که با ارتودنسی دندان برطرف می‌شود

مشکلاتی از قبیل جلو بودن فک بالایی، جلو بودن فک پایینی، شلوغی دندان‌ها، کج بودن دندان‌ها و یا هم ردیف نبودن آرواره‌ها می‌تواند در هر شخصی باعث ایجاد مشکلاتی در خوردن یا تکلم شود. در چنین مواردی توصیه می‌شود که با استفاده از روش‌های ارتودنسی، موقعیت دندان‌ها به تدریج تغییر داده شود تا به حالت صاف و ردیف در بیاید. از ارتودنسی می‌‌توان برای اهداف زیبایی در مورد اشخاصی که دوست دارند لبخند زیباتری داشته باشند، نیز استفاده کرد.

ردیف نبودن دندان‌ها یا آرواره‌ها مشکلی است که در هر شخص ممکن است به صورت مادرزادی وجود داشته و یا به مرور زمان در اثر آسیب‌دیدگی از ناحیه فک و یا رفتارهای نادرستی مانند مکیدن شست در دوران کودکی ایجاد شود. به هر حال این مشکل به هر دلیلی که پیش آمده باشد، آنچه که در مورد آن اهمیت دارد این است که بلافاصله تحت درمان قرار گیرد. چراکه مرتب نبودن دندان‌ها می‌تواند در دراز مدت باعث بروز مشکلات خطرناک‌تری از نظر سلامتی دهان و دندان برای شما شود. ارتودنسی کودکان یکی از روش های موجود برای درمان نامرتبی دندان کودکان می باشد.

در واقع اهمیت ارتودنسی به این دلیل است که ردیف نبودن دندان‌ها و یا ناهنجاری در شکل فک‌ها می‌تواند منجر به افزایش خطر پوسیدگی دندان و بروز بیماری‌های لثه شود. وضعیت نامناسب دندان‌ها باعث می‌شود که مسواک نتواند به راحتی به آنها برسد و یا کشیدن نخ دندان در آنها با درد همراه باشد و این موجب ضعف در بهداشت دهان و دندان به ویژه در قسمت‌هایی از دهان که این مشکلات وجود دارد، می‌شود و می‌تواند سلامت عمومی شما را نیز تحت تأثیر قرار دهد.

ارتودنسی یک روش درمانی بسیار کارآمد و مؤثر است که می‌تواند برای اهداف زیر مورد استفاده قرار گیرد:

• درمان فاصله‌دار بودن دندان
• اصلاح وضعیت فک و دندان‌ها جهت اطمینان از ردیف بودن و موقعیت درست آنها
• صاف کردن دندان‌های کج
• بهبود عملکرد دهان (مانند قابليت جويدن غذا و تکلم)
• رفع مشکل عقب و جلو بودن فک‌ها

مشکلات عمده ترتيب دندان‌ها

انحراف فک به عقب یا جلو

منطبق نبودن فک بالا و پایین در هنگامی که دهان بسته باشد، اصطلاحاً با عنوان انحراف یا ناهم‌ ردیفی فک شناخته می‌شود. موارد شایع از این ناهنجاری شامل جلو بودن فک بالا یا اوربایت (که در اثر آن دندان‌های بالایی جلوتر از دندان‌های پایینی قرار می‌گیرند) و جلو بودن فک پایین اندربایت (که در اثر آن، دندان‌های پایینی جلوتر از دندان‌های بالایی قرار می‌گیرند)، کراس بایت و اپن بایت می‌باشد.

شلوغی دندان‌ها

 که یکی از مشکلات شایع در زمینه ارتودنسی می‌باشد. مشکل شلوغی دندان‌ها هنگامی به وجود می‌آید که فضای کافی برای رشد و نمو طبیعی دندان‌های دائمی وجود نداشته باشد.

مشکلات زیبایی

یک دندان نامرتب می‌تواند زیبایی یک لبخند را به کلی از بین ببرد. مشکل چنین دندانی را می‌توان به سادگی و با دقت بالایی از طریق روش ارتودنسی برطرف کرد. علاوه بر آن، دکتر متخصص ارتودنسی می‌تواند به اصلاح شکل و ساختار لب‌ها، فک و صورت نیز بپردازند تا مشکلات زیبایی مربوط به این اجزاء نیز برطرف شود.

زمان شروع ارتودنسی دندان

اگرچه درمان به روش ارتودنسی در هر سنی می‌تواند به طور مؤثری انجام شود اما معاینه و ارزیابی‌های لازم برای این روش باید در حدود سن 7 سالگی انجام شود. هر چقدر روش ارتودنسی زودتر و در سنین پایین‌تری انجام گیرد، مشکل مربوطه سریع‌تر حل خواهد شد و احتمال موفق بودن درمان بیشتر خواهد بود.

در حال حاضر روش‌های درمانی مدت‌داری برای بیماران واقع در سنین 7 تا 11 سال وجود دارد که می‌تواند آثار و فواید چشمگیری را برای این افراد، به ویژه در صورتی که ناهنجاری‌های فک وجود دارد، به دنبال داشته باشد. استفاده از این روش‌ها می‌تواند در جلوگیری از بروز بعضی از بیماری‌های دهان و دندان و یا تشدید این بیماری‌ها نیز تأثیر زیادی داشته باشد. درمان این گونه از مشکلات و ناهنجاری‌های دهان و دندان در کودکانی که هنوز در سن رشد هستند، به ما امکان می‌دهد تا بهتر بتوانیم به نتایج مورد نظر خود دست پیدا کنیم. در واقع دستیابی به اغلب این نتایج در بزرگسالانی که استخوان‌های صورت و فک آنها به طور کامل رشد پیدا کرده است، ممکن است به سادگی امکانپذیر نباشد. علاوه بر آن، درمان زودهنگام در کودکان می‌تواند موجب ساده‌تر شدن درمان‌های دیگر در آینده و یا اصلاً رفع نیاز به چنین درمان‌هایی شود.

ارتودنسی در بزرگسالی

همان طور که گفته شد، ارتودنسی فقط مخصوص کودکان و نوجوانان نیست. در واقع بیش از 20 درصد از بیمارانی که از روش ارتودنسی استفاده می‌کنند، بزرگسالان هستند. پس هیچ کس به قدری مسن نیست که نتواند از روش ارتودنسی استفاده کند.

مشکلاتی که بزرگسالان برای درمان آن از ارتودنسی استفاده می‌کنند غالباً همان مشکلاتی است که در کودکان وجود دارد. خیلی از بزرگسالان هم این مشکلات را از زمان کودکی داشته‌اند اما تاکنون نتوانسته‌اند که برای درمان آن اقدام کنند. بعضی از این افراد هم در کودکی درمان‌هایی انجام داده‌اند، اما ممکن است به خاطر محدودیت‌ها و یا کمبودهایی که آن زمان از نظر کارآیی روش‌های ارتودنسی وجود داشته است، اکنون که به سن بزرگسالی رسیده‌اند نیاز به درمان‌های بیشتری داشته باشند.

ارتودنسی در زمان بارداری

برای زنان باردار بسیار مهم است که نه تنها از نظر ظاهری در وضعیت خوبی باشند، بلکه شرایط احساسی و روانی خوبی نیز داشته باشند. چراکه شرایط جسمی و روانی یک مادر باردار، تأثیر بسیار زیادی بر سلامت خود او و فرزندش خواهد داشت. نکات مهمی که باید قبل از اقدام به استفاده از روش ارتودنسی در زمان بارداری به آنها دقت کرد، عبارتند از:

1. بیماری‌های لثه و پریودنتال ناشی از بارداری
2. تغییرات هورمونی در زمان بارداری که بر حرکت دندان‌ها تأثیر می‌گذارد.
3. چگونگی عادت به خوردن و جویدن غذا در زمان بارداری و تأثیر آن بر درمان‌های ارتودنسی
4. تأثیر مصرف داروهای مختلف در زمان بارداری و حرکت دندان‌ها

انواع روش‌های ارتودنسی دندان

 ارتودنسی یکی از عرصه‌های کاربرد تکنولوژی‌های پیشرفته به شمار می‌آید که توانسته است راهکارهای جامع و متعددی برای درمان ناهنجاری‌های دهان و دندان و مشکلات زیبایی ارائه کند.

هنگامی که یک عارضه دهان و دندان یا زیبایی در یک بیمار تشخیص داده شد، روش‌های ارتودنسی متعددی برای درمان آن وجود دارد. هزینه بسته به میزان مشکل و نوع نیز متفاوت است.

در ادامه مروری بر بعضی از رایج‌ترین روش‌ ها خواهیم داشت:

ارتودنسی با بریس‌های ثابت

در این روش یک پایه فلزی یا سرامیکی به هر یک از دندان‌ها متصل می‌شود و سپس یک سیم دندانی از هر یک از این پایه‌ها عبور داده می‌شود. متخصص ارتودنسی می‌تواند با تنظیم وضعیت این سیم در فواصل زمانی منظم، دندان‌هایی که مشکل دارند را به تدریج به حالت مرتب و صاف در بیاورد. هنگامی که نتایج مورد نظر با استفاده از مزايای ارتودنسی ثابت به دست آمد، بریس‌های ثابت به طور کامل برداشته می‌شوند. قیمت ارتودنسی ثابت نیز مانند دیگر روش‌های ارتودنسی به پیچیدگی مشکل، نوع وسایل مورد استفاده و مدت زمان درمان بستگی دارد. همچنین قیمت ارتودنسی ثابت از  منطقه به منطقه دیگر نیز متفاوت است.

ارتودنسی با لوازم متحرک

انواع زیادی از آلات و لوازم متحرک وجود دارد که به طور رایج در ارتودنسی مورد استفاده قرار می‌گیرد و از آن جمله می‌توان به بریس متحرک دندان ، هدگیرهایی که مشکل انحراف فک را تصحیح می‌کنند، ریتینرهای هاولی که برای اصلاح وضعیت دندان‌ها و حتی شکل استخوان فک استفاده می‌شوند و ماسک‌های صورت که برای برطرف کردن مشکل جلو بودن فک پایین به کار می‌روند، اشاره کرد. قیمت ارتودنسی متحرک برای هر بیمار متفاوت با دیگری است، چون تعرفه درمان روش‌های مختلف یکسان نیست.

ارتودنسی نامرئی

 ارتودنسی نامرئی یک روش ارتودنسی جدیدتر است که لوازم آن قابل برداشته شدن هستند و حالت کاملاً شفاف و نامرئی دارند. ارتودنسی نامرئی هیچ گونه اختلالی در غذا خوردن ایجاد نمی‌کند، زیرا به راحتی قابل برداشته شدن است و از نظر مکانیکی نیز دقیقاً به همان شیوه بریس‌های فلزی مرسوم عمل می‌کند. البته همه بیماران نمی‌توانند کاندیدای خوبی برای استفاده از روش ارتودنسی نامرئی  باشند.  ارتودنسی نامرئی، که کارآمدی آن به اثبات رسیده است، با بهره‌گیری از فناوری تصویربرداری ۳ بعدی ساخته می‌شود. .ارتودنسی نامرئی(ایویزیلاین) بسیار راحت است و چون در ساخت آن از فلز استفاده نمی‌شود، هیچ خراش یا زخمی داخل دهان ایجاد نمی‌شود. دیگر مزایای ارتودنسی نامریی و عدم استفاده از فلز یا سیم این است که بیمار معمولاً زمان کمتری را برای تنظیم ارتودنسی در مطب پزشک سپری می‌کند. با تقبل هزینه ارتودنسی نامرئی این امکان را برای بیمار فراهم می‌کند تا برنامه درمانی خود را از زمان شروع مشاهده و دنبال کند و وضعیت مرتب شدن دندان‌ها را با قبل مقایسه کند.

دیمون

یکی از جدیدترین سیستم های ارتودنسی روز دنیا با قابلیت باز و بسته شدن خودکار درب براکت ها است که به دلیل برخی مزایا ارتودنسی دیمون، اقبال زیادی نسبت به درمان ارتودنسی با آن در سراسر دنیا ایجاد شده است.

تشخیص روش ارتودنسی دندان

مشکلات ارتودنسی که در اثر عوامل ژنتیکی یا محیطی به وجود آمده‌اند باید حتماً قبل از شروع درمان، به درستی تشخیص داده شوند. دندانپزشکان می‌توانند با بررسی سوابق دندانپزشکی بیمار و تهیه یک مدل پلاستیکی از دندان‌های او و یا گرفتن عکس اشعه ایکس از دندان‌ها، تشخیص دهند که آیا بیمار نیاز به استفاده از ارتودنسی دارد یا خیر. اگر دندانپزشک تشخیص دهد که شما به ارتودنسی نیاز دارید، شما را به یک متخصص ارجاع می‌دهد تا یک برنامه درمانی که به بهترین شکل نیاز شما را برآورده کند، برایتان تهیه نماید. تشخیص مناسب مشکلات شما می‌تواند مستلزم استفاده از عکس‌های اشعه ایکس و تهیه قالب‌های دندانی باشد. این اقدامات به دندانپزشک کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری در مورد روش درمانی مورد نیاز شما اتخاذ کند.

طول دوره درمان

مراحل ارتودنسی ثابت و بریس های متحرک دندان معمولاً بین 6 تا 30 ماه زمان می‌برد و مدت آن به سن بیمار و شدت مشکلات ارتودنسی بستگی دارد.

ابزارهای ارتودنسی

برنامه‌های درمانی ارتودنسی معمولاً شامل استفاده از یک ابزار مناسب است که بتواند دندان‌های شما را به آرامی به حالت صاف و مرتب در بیاورد. بریس‌ها، ردیف‌سازها، ریتینرها، هدگیر و براکت‌های شفاف و نامرئی، نمونه‌هایی از ابزارهای رایج در ارتودنسی هستند. برای دستیابی به نتایج مطلوب، لازم است در طول دوره درمان از این ابزارها به خوبی مراقبت شود. بهترین ارتودنتیست راهنمایی‌ها و دستورات خاصی را در مورد نحوه مراقبت از این ابزارها و نیز اقداماتی که باید در طول دوره درمان خود انجام دهید به شما ارائه می‌کند تا بهترین نتایج ممکن را از این روش بگیرید.

درد در مراحل ارتودنسی دندان

درد ناشی از بریس‌های ارتودنسی معمولاً از همان زمانی که این بریس‌ها برای اولین بار نصب می‌شوند، شروع نمی‌شود. فرایند نصب انواع ارتودنسی ثابت دندان نیز به خودی خود لزوماً درد و ناراحتی به همراه ندارد، هر چند ممکن است بعضی از افراد به شما بگویند که نصب بریس‌ها کار طولانی و آزاردهنده‌ای است. با این حال معمولاً درد و ناراحتی ناشی از نصب بریس‌ها و عوارض ارتودنسی دندان مدت زیادی طول نمی‌کشد و به فاصله کوتاهی بعد از آنکه این لوازم در جای خود قرار داده شد، درد آن برطرف می‌شود.

البته یک واقعیت را نباید فراموش کرد و آن اینکه در روش ارتودنسی ثابت تلاش ميشود تا دندان‌های شما در خلاف جهت قبلی رشد خود حرکت داده شوند و مسلماً این کار می‌تواند کمی درد به دنبال داشته باشد. اما حرکت دندان‌ها بسیار به آرامی و ملایمت انجام می‌شود و این گونه نیست که دندان‌های شما يک‌دفعه از یک جا به جای دیگر منتقل شوند و درد شديدی ايجاد کنند. دقت کنید که معمولاً عوامل دیگری غیر از حرکت خود دندان است که می‌تواند باعث بروز درد و ناراحتی برای شما شود.

سوالات متداول

آیا دندان عقل باید قبل از درمان ارتودنسی کشیده شود؟

رویش دندان عقل ممکن است به صورت نهفته باشد. در این صورت به دلیل نداشتن فضا برای درآمدن، می تواند باعث نامرتبی و کجی دندان شود. و حتی در آمدن دندان عقل بعد از درمان ارتودنسی می تواند نظم دندان‌هایی را که به تازگی مرتب شده‌اند را بهم بزند. بنابراین کشیدن دندان عقل نهفته قبل از درمان ارتودنسی بسیار مهم و ضروری است.

تراش دندان قبل از ارتودنسی

متخصصان در بعضی مواقع برای به دست آوردن فضای کافی برای مرتب کردن دندان مجبور هستند حدود ½ میلی‌متر از فضای بیرونی و مابین دندان‌ها را تراش یا استریپ دهند.

لک دندان حین درمان

براکت ها و تجهیزات فضای بسیار مناسبی برای رشد باکتری‌ها می باشد. در صورت رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان حین درمان ، پلاک و تارتارها می‌تواند به صورت لک‌های قهوه‌ای و زرد ما بین براکت‌ها ایجاد شود. در صورت زرد شدن دندان‌ها می توان بعد از درمان ارتودنسی با استفاده از درمان بلیچینگ و سفید کردن دندان‌ها سفیدی و زیبایی را به دندان‌ها برگرداند. همچنین زمانی که براکت‌ها برداشته شوند ممکن است لکه‌های سفیدی در نواحی زیر براکت‌ها مشاهده کنید. این لکه‌ها نواحی بدون کلسیم دندان‌ها هستند که جرم و پلاک برای مدت طولانی در آنجا مانده است. برای درمان لکه‌های سفید می‌توانید از تکنیک ساخت مواد معدنی مجدد استفاده کنید.

آیا با ارتودنسی دندان سر درد میگرنی تشدید می‌شود؟

هر بار که متخصص براکت‌ها را سفت می‌کند مقداری فشار به دندان‌های شما وارد می‌‌شود که می‌تواند باعث سر درد شود. این درد موقتی است و با کمی استراحت و خوردن داروهای مسکن بهبود می‌یابد. اما نکته قابل توجه این است که درمان ارتودنسی می‌تواند باعث بهبود سردردهای ناشی از اختلال مفصل فکی یا TMJ شود. این ناهنجاری می تواند باعث درد شدید در فک و همچنین سر دردهای مزمن شود. با مرتب شدن دندان‌ها و موقعیت فک‌ها، سر دردهای مزمن نیز بهبود می‌یابند.

آیا ارتودنسی دندان در افر اد سالخورده امکان پذیر است؟

تجربه نشان داده که تا زمانی که دندان‌ها و لثه‌ها سالم باشند می توان درمان را انجام داد. بنابراین برای درمان هیچوقت دیر نیست. بنابراین آن‌چه که برای درمان لازم است سن نیست بلکه سلامت دندان و لثه است.

از چه غذاها و میوه‌هایی می‌توان هنگام درمان استفاده کرد؟

درمان ارتودنسی با یک سری محدودیت‌های غذایی همراه است. در این دوران نباید از غذاهای سفت و ترد و همچنین خوراکی هایی مانند شکلات‌ها که به براکت‌ها می‌چسبند استفاده کنید. خوردن غذاهای سفت باعث خم شدن و یا حتی جدا شدن براکت می‌شود. خوردن میوه‌های سفت مانند سیب و گلابی را می‌توانید بپزید و از کمپوت‌ها استفاده کنید و یا آنها را به قطعات کوچک‌تر خرد کرده و بعد میل کنید.

مسافرت در هنگام درمان ارتودنسی

سفر رفتن در هنگام درمان ارتودنسی یا اینویزیلاین با برنامه‌ریزی درست می‌تواند یک تجربه خوب به همراه داشته باشد. اگر قصد سفر دارید بهتر است این موضوع را با دندانپزشک خود در میان بگذارید. آنها اطلاعات کافی برای مراقبت از براکت‌ها به شما آموزش خواهند داد. اگر در حین سفر نیاز به تعویض اینویزیلاین خود داشته باشید متخصص شما مجموعه پلاک بعدی را به شما خواهد داد. بهتر است یک کیف که حاوی مسواک و نخ دندان مخصوص ، موم ارتودنسی، دهانشویه، مجموعه فعلی و بعدی اینویزیلاین و مقداری مسکن است را به همراه داشته باشید.

هزینه ارتودنسی

هزینه درمان به عوامل بسیاری بستگی دارد مانند:

• نوع درمان: بسته به این‌که از چه تجهیزاتی مانند ثابت، متحرک استفاده کرده باشید هزینه درمان تفاوت می‌کند.
• مدت زمان ارتودنسی: معمولا طول درمان برای کودکان، کم‌تر است. در بزرگسالان و یا بیمارانی که نامرتبی شدید دندان دارند معمولا طول درمان و استفاده از روش‌های مختلف درمانی نیاز به هزینه بیشتر دارد.
• تجربه دندانپزشک: بسته به شهرت و تخصص متخصص ارتودنسی هزینه درمان تغییر می‌کنند. معمولا دندانپزشکان با تجربه هزینه بیشتری دریافت می‌کنند.
• جراحی: اگر موقعیت فک شما به گونه‌ای باشد که علاوه‌بر درمان نیاز به جراحی داشته باشید، هزینه جراحی نیز به هزینه نهایی اضافه می‌شود.
• نوع مواد ارتودنسی: معمولا استفاده از ارتودنسی شفاف با براکت‌های سرامیکی هزینه بیشتری نسبت با ارتودنسی با براکت فلزی خواهد داشت.

چنانچه مایل هستید از دکتر در همین زمینه سوالی بپرسید، میتوانید در بخش طرح پرسش آن را مطرح کنید، تا دکتر به شما در اسرع وقت پاسخ دهند، و چنانچه میخواهید از ایشان نوبت آنلاین دریافت کنید روی لینک مشخص شده کلیک کنید.