ارتودنسی دندان نیش یکی از شایع‌ترین دلایل مراجعه به کلینیک‌های دندانپزشکی و ارتودنسی است. چون این دندان در جلوی دهان قرار دارد و بروز هر گونه مشکلی در آن می‌تواند به شدت روی زیبایی چهره تاثیر بگذارد.
دندان نیش ممکن است قادر به خروج از لثه نباشد یا به صورت کج رشد کند. گاهی‌اوقات هم احتمال دارد به دلیل کوتاه یا بلند بودن غیرطبیعی با سایر دندان‌ها هماهنگ نباشد.
معمولا ارتودنسی رایج‌ترین راهکاری است که برای درمان مشکلات دندان نیش توصیه می‌شود. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا درباره ارتودنسی دندان نیش اطلاعات بیشتری کسب کنید.
دندان نیش چیست و چه کاربردی دارد؟
دهان بزرگسالان دارای ۳۲ دندان است: هشت دندان پیشین، چهار دندان نیش، هشت دندان آسیاب کوچک و ۱۲ دندان آسیاب بزرگ (شامل چهار دندان عقل). دندان‌های نیش که کاسپید (Cuspid) یا دندان چشمی (Eye-teeth) هم نامیده می‌شوند، دندان‌های بلندی هستند که در گوشه‌های دهان قرار دارند.
دندان‌های نیش به گونه‌ای طراحی شده‌اند که مناسب بریدن و تکه‌تکه کردن غذا باشند. علاوه بر این، در صحبت کردن و حمایت از ساختار دهان نقش دارند. اگر این دندان‌ها به خوبی رشد نکنند یا در موقعیت مناسب قرار نداشته باشند، می‌توانند بایت را تغییر دهند و روی زیبایی لبخند شما تاثیر بگذارند.
دندان‌های نیش انسان به تدریج در طول چند نسل کوچک‌تر شده‌اند. دلیل این اتفاق به احتمال زیاد به این برمی‌گردد که امروزه ابزارهای زیادی برای خرد کردن و مصرف غذا وجود دارد. به عنوان مثال، انسان دیگر مجبور نیست مانند اجداد خود تکه‌های بزرگ و خام غذا را بجود، بلکه می‌تواند به راحتی آن را به قطعات کوچک تقسیم کند یا بپزد.
دندان‌های نیش یک بار در دوران کودکی به عنوان دندان‌های شیری و بار دیگر در دوران بزرگسالی به عنوان دندان دائمی از لثه بیرون می‌آیند. به گفته متخصصان، این دندان‌ها در زمان‌های مختلف روی فک بالا و پایین ظاهر می‌شوند:
- دندان‌های نیش شیری (فک بالا): بین ۱۶ تا ۲۲ ماهگی از لثه خارج می‌شوند و بین ۱۰ تا ۱۲ سالگی می‌ریزند.
- دندان‌های نیش شیری (فک پایین): رویش آن‌ها بین ۱۷ تا ۲۳ ماهگی اتفاق می‌افتد و بین ۹ تا ۱۲ سالگی می‌ریزند.
- دندان‌های نیش دائمی (فک بالا): بین ۱۱ تا ۱۲ سالگی در دهان ظاهر می‌شوند.
- دندان‌های نیش دائمی (فک پایین): بین ۹ تا ۱۰ سالگی شاهد رویش آن‌ها هستید.
همان‌طور که می‌بینید، دندان‌های نیش شیری ابتدا در فک بالا و سپس در فک پایین رشد می‌کنند. اما دندان‌های نیش دائمی برعکس ظاهر می‌شوند، یعنی ابتدا دندان‌های فک پایین و سپس دندان‌های فک بالا شروع به رویش می‌کنند.
در چه مواقعی به ارتودنسی دندان نیش بالا و پایین نیاز است؟
از شایع‌ترین مشکلاتی که به ارتودنسی نیاز دارند می‌توان به رویش نابجای دندان نیش یا نهفته بودن آن در لثه اشاره کرد. رویش نابجا به این معنی است که دندان نیش به صورت کج رشد می‌کند یا در سطحی پایین‌تر یا بالاتر از سایر دندان‌ها قرار می‌گیرد.
از آنجا که دندان‌های نیش آخرین دندان‌های دائمی هستند که در دوران بزرگسالی از لثه خارج می‌شوند، ممکن است فضای کافی برای رشد آن‌ها وجود نداشته باشد. در نتیجه، بعد از رویش در موقعیت صحیح قرار نمی‌گیرند.
داشتن دندان نیش نابجا به راحتی قابل تشخیص است، چون چنین دندانی از لثه بیرون آمده است اما در موقعیت درست قرار ندارد.
اما گاهی‌اوقات دندان‌های نیش دائمی به هیچ‌وجه نمی‌توانند از لثه خارج شوند، چرا که مسیر آن‌ها به طور کامل توسط دندان‌های موجود مسدود شده است. به دندانی که از رویش آن جلوگیری می‌شود «دندان نیش نهفته» می‌گویند.
بدیهی است که هنگام لبخند زدن دندان نیش نهفته دیده نمی‌شود، اما یک متخصص ارتودنسی باتجربه می‌تواند محل قرارگیری آن را در داخل لثه مشخص کند. این کار معمولا با معاینه دهان و دندان و به کمک تست‌های تصویربرداری انجام می‌شود.
آیا درمان مشکلات دندان نیش ضروری است؟
ممکن است بعضی از مشکلات دندان نیش به درمان نیاز نداشته باشند، اما به طور کلی توصیه می‌شود برای رفع آن‌ها اقدام کنید.
همان‌طور که قبلا گفتیم، دندان‌های نیش نقش مهمی در عملکرد هماهنگ سایر دندان‌ها دارند. بنابراین کج بودن آن‌ها به این معنی است که نمی‌توانید به طور موثر غذا را تکه‌تکه کنید.
از سوی دیگر، نامرتب بودن دندان‌های نیش ممکن است به سایش سایر دندان‌ها منجر شود، چون دندان‌های فک بالا و پایین نسبت به هم در موقعیت مناسب قرار نمی‌گیرند.
علاوه بر این، باید به این نکته اشاره کنیم که رویش نابجای دندان نیش می‌تواند روی زیبایی لبخند و چهره شما تاثیر بگذارد و اعتماد به نفس و عزت نفس‌تان را کاهش دهد.
دندان نیش نهفته هم روی زیبایی، عملکرد و سلامت سایر دندان‌ها تاثیر دارد، به طوری که درمان نکردن آن به مشکلات زیر منجر می‌شود:
- درد و تورم لثه
- عفونت
- ایجاد کیست یا تومور در لثه
- سایش غیرطبیعی دندان‌های موجود
- جابه‌جا شدن سایر دندان‌ها
- بیماری لثه
- تحلیل استخوان فک
چگونه ارتودنسی دندان نیش انجام می‌شود؟
بسته به شدت مشکل شما می‌توان از ارتودنسی ثابت یا ارتودنسی متحرک برای کمک به رویش دندان نیش یا قرار دادن آن در موقعیت صحیح استفاده کرد.
گاهی‌اوقات مشکلات دندانی با ارتودنسی یک فک برطرف می‌شوند، اما در بعضی موارد باید هر ۲ فک تحت درمان قرار بگیرند. در هر صورت ارتودنسی یک دندان به تنهایی امکان‌پذیر نیست، چون همزمان باید به سایر دندان‌ها هم یک فشار ملایم وارد شود.
پروسه درمان با معاینه دهان و دندان و تصویربرداری از دندان‌ها با اشعه ایکس شروع می‌شود. سپس دندانپزشک با شما در مورد روش‌های مختلف ارتودنسی صحبت می‌کند. چون این روزها از بریس‌ها و تجهیزات متنوعی برای مرتب کردن دندان‌ها استفاده می‌شود.
بریس‌های امروزی کوچک هستند و کمتر از بریس‌های فلزی سنتی به چشم می‌آیند. اگرچه هنوز هم بریس‌های فلزی کاربرد دارند، اما بسته به شرایط می‌توانید از بریس‌های دیگری مثل بریس‌های سرامیکی یا شفاف هم استفاده کنید.
بریس‌ها با ایجاد یک فشار ملایم باعث حرکت کردن دندان‌ها می‌شوند تا فضای کافی برای رشد دندان نیش یا هدایت آن به موقعیت مناسب فراهم شود. با این حال، به یاد داشته باشید که در صورت شدید بودن مشکل شما ممکن است ارتودنسی به تنهایی قادر به رفع آن نباشد.
به عنوان مثال، گاهی‌اوقات به جراحی فک نیاز است یا بعضی از دندان‌ها باید کشیده شوند. اگر در اندازه یا نحوه قرارگیری فک بالا و پایین تفاوت چشمگیری وجود داشته باشد، متخصص ارتودنسی احتمالا شما را به جراح فک و صورت ارجاع می‌دهد.
مزایای ارتودنسی دندان نیش پایین و بالا چیست؟
از مزایای ارتودنسی دندان جلو یا دندان نیش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حذف شلوغی یا بسته شدن فضاهای دندانی
- هم‌ترازی قوس‌های دندانی بالا و پایین
- اصلاح بایت دندان‌ها
- کاهش احتمال آسیب‌دیدگی دندان‌ها
- بهبود زیبایی صورت
- آماده‌سازی دندان‌ها برای درمان‌های پیشرفته مانند روکش، بریج یا ایمپلنت
- آسان‌تر شدن رعایت بهداشت دهان و دندان بعد از اتمام درمان
ارتودنسی دندان نیش چه عوارضی دارد؟
ارتودنسی ممکن است مانند هر روش درمانی دیگری در بعضی از افراد عوارض زیر را ایجاد کند:
- مشکلات بهداشتی: وجود بریس در دهان تمیز کردن دندان‌ها را دشوار می‌کند و احتمال بیماری لثه، پوسیدگی دندان یا تغییر رنگ دندان را افزایش می‌دهد. از این‌رو مهم است که به طور منظم دندان‌های خود را مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید.
- آسیب بافت نرم: بریس‌ها ممکن است در لثه‌ها یا گونه‌های شما فرو بروند و به آن‌ها آسیب برسانند.
- عود: این احتمال وجود دارد که دندان‌های اصلاح شده پس از برداشتن بریس‌ها دوباره حرکت کنند و در موقعیت نادرست قرار بگیرند. استفاده از ریتینر (نگهدارنده) پس از برداشتن بریس‌ها می‌تواند از بروز این اتفاق جلوگیری کند.
مدت زمان و هزینه ارتودنسی دندان نیش چقدر است؟
درمان ارتودنسی زمان‌بر است. مدت زمان ارتودنسی دندان نیش نهفته یا نابجا به عوامل مختلفی از جمله سن و شدت مشکل شما و همچنین روش درمانی توصیه شده بستگی دارد.
مدت زمان ارتودنسی در بزرگسالان در مقایسه با کودکان یا نوجوانان بیشتر است. با این حال، به طور کلی می‌توان گفت که اکثر افراد باید حدود ۲ سال از بریس استفاده کنند و طی این مدت به طور منظم نزد دندانپزشک بروند.
هزینه ارتودنسی هم بسته به پیچیدگی مشکل شما، روش درمانی انتخاب شده، میزان تجربه متخصص ارتودنسی و محل زندگی‌تان می‌تواند متغیر باشد. بنابراین برای برآورد دقیق هزینه بهتر است به طور مستقیم با دندانپزشک خود صحبت کنید.
کلام پایانی
دندان‌های نیش بسیار محکم هستند و طولانی‌ترین ریشه را در بین تمام دندان‌ها دارند، به همی دلیل می‌توانند نیروی قابل‌توجهی را تحمل کنند.
دندان‌های نیش نقش مهمی در غذا خوردن و صحبت کردن ایفا می‌کنند و حتی به شدت روی زیبایی صورت تاثیر می‌گذارند. اگر این دندان‌ها داخل لثه گیر بیفتند یا بعد از رشد در موقعیت درست قرار نگیرند، می‌توان با ارتودنسی دندان نیش بالا یا پایین مشکل را برطرف کرد.
