هر آنچه که والدین باید درباره ارتودنسی کودکان بدانند!

با اینکه هیچ سن مشخصی برای ارتودنسی کودکان وجود ندارد، سازمان ارتودنتیست های آمریکا اعلام کرده است که بهترین سن برای اولین مراجعه به متخصص ارتودنسی کودکان 7 سالگی می باشد. در این سن کودکان ترکیبی از دندان های شیری و اصلی را دارند که همین عامل، امکان تشخیص و اصلاح زود هنگام مشکلات ارتودنسی دندان ها و استخوان های فک را فراهم می کند. در واقع سن مناسب ارتودنسی کودکان بین 8 تا 14 سالگی بوده که رشد فکین هنوز متوقف نشده است. این مطلب به نقل از دکتر علیرضا خدیوی متخصص ارتودنسی جمع آوری شده است بنابراین حتما قبل از انجام ارتودنسی دندان کودکتان این نوشتار را مطالعه کنید.

ارتودنسی دندان کودکان چیست؟

ارتودنسی در کودکان که به عنوان ارتودنسی پیشگیری نیز شناخته می‌شود، می‌تواند از سن 6 یا 7 سالگی آغاز شود. در این سن، دندان‌ها هنوز در حال شکل‌گیری هستند و فک نیز هنوز در حال رشد کردن است، بنابراین برخی مشکلات خاص مانند شلوغی و نامرتب بودن دندان ها را می‌توان بسیار آسان‌ تر برطرف نمود.

چرا کودکان نیاز به ارتودنسی دارند؟

کودکان ممکن است به دلایل مختلفی مانند دندان های کج، روی هم رفته، شلوغی و یا مشکلات بایت به  ارتودنسی دندان نیاز پیدا کنند. مشکلات بایت یا مال اکلوژن زمانی رخ می دهد که اندازه فک بالا و پایین با یکدیگر تفاوت داشته باشند. اگر فک بالا بزرگتر از فک پایین باشد، بیمار مبتلا به اُوربایت و اگر فک پایین بزرگتر از فک بالا باشد، بیمار مبتلا به آندربایت می باشد.

در برخی موارد، مشکلات فک و دندان ناشی از افتادن زودهنگام دندان های شیری، تصادف یا عادت های غلطی مانند مکیدن انگشت شست است. اما در اغلب موارد این مشکلات ارثی بوده و در صورتی که یکی از اعضای خانواده تان قبلا ارتودنسی انجام داده باشد، احتمال اینکه کودک شما نیز به ارتودنسی نیاز پیدا کند زیاد خواهد بود.

چگونه تشخیص دهیم که کودکمان نیاز به ارتودنسی دارد؟

شاید این سوال بسیاری از والدین باشد که چطور می توان مشکل ارتودنسی کودک را تشخیص داد. کودک شما ممکن است علائم و ویژگی های خاصی داشته باشد که باید پس از مشاهده آنها، سریعا به متخصص ارتودنسی کودکان مراجعه کنید.

• از دست دادن زودهنگام دندان‌های دائمی
• درد در هنگام گاز زدن یا جویدن غذا
• تنفس از راه دهان
• مکیدن انگشتان
• دندان های شلوغ، نامرتب و نهفته
• صدا دادن فکین هنگام باز و بسته کردن دهان
• روی هم رفتگی دندان ها
• جلو بودن یا عقب بودن بیش از اندازه‌ی فک‌ها نسبت به همدیگر
• گاز گرفتن مداوم گونه (از داخل)
• دندان قروچه
• شلوغی دندان های جلویی در سن 7 یا 8 سالگی

سن مناسب برای ارتودنسی در کودکان

ما توصیه می‌کنیم که تمامی کودکان در سن 7 سالگی توسط متخصص ارتودنسی معاینه شوند. یک متخصص با تجربه می‌تواند با معاینه کودک در سن 7 سالگی به وضوح متوجه شود که آیا او با مشکلات مرتبط با ارتودنسی مانند نامرتبی دندان‌ها روبه رو خواهد شد یا خیر. با تشخیص زودهنگام مشکلات مرتبط با ارتودنسی مانند نامرتبی دندان، عدم قرارگیری مناسب دندان‌های بالا و پایین روی هم و افتادن زود هنگام دندان‌های شیری، می‌توان درمان مناسب را برای آن طرح‌ریزی کرد و با انجام درمان بسیار کوتاه مدت‌تر به بهترین نتایج ممکن رسید.

در اغلب موارد نیازی به انجام مداخله درمانی زودهنگام نیست و تنها لازم است که روند رشد دندان‌های کودک شما تحت نظر پزشک باشد. بنابراین شما می‌توانید آسوده خاطر باشید و با اطمینان کامل، بدانید که مشکلی که ظاهرا در وضعیت دندان‌های کودک خود می‌بینید، یک مشکل واقعی نیست و یا تنها مرحله‌ای گذرا از روند رشد دندان‌های اوست و نیازی به درمان ندارد.

فواید ارتودنسی کودکان

انجام ارتودنسی در سنین پایین، می تواند فواید و مزایای بسیاری با خود به همراه داشته باشد که به برخی از آنها اشاره می کنیم:

وسیع شدن سقف دهان

فکین و دندان ها در این سنین هنوز در حال رشد هستند، از این رو در صورتی که کام کودک نیاز به گسترش داشته باشد، می توان به راحتی آن را گسترش داد. گسترش کام این امکان را فراهم می کند که دندان ها پس از درآمدن، در موقعیت صحیح خود قرار گرفته و نیازی به کشیدن برخی از دندان ها برای باز کردن فضا در ارتودنسی نباشد.

 پیشگیری از بروز مشکلات احتمالی و عدم نیاز به درمان های پیچیده و اضافی

یکی از بزرگترین مزایای ارتودنسی کودکان پیشگیری از درمان های پیچیده در آینده است. مداخله زودهنگام ارتودنسی در سنینی که فک و دندان ها هنوز در حال رشد هستند، این امکان را فراهم می کند تا مشکلات بالقوه قبل از پیچیده تر شدن درمان شوند. همچنین در مواردی که بخشی از درمان ارتودنسی باید به بزرگسالی موکول شود، ارتودنسی کودکان در کوتاه تر شدن این دوره نقش بسیار مهمی خواهد داشت.

 افزایش اعتماد به نفس

هنگامی که سخن از ظاهر به میان میاید، کودکان نیز به اندازه بزرگسالان برای ظاهر و زیبایی خود اهمیت قائلند. ارتودنسی موجب مرتب شدن دندان ها و تناسب فکین کودکان می شود و همین امر زیبایی صورت و لبخند آنها را دو چندان می کند.

مزایای انجام ارتودنسی پیشگیری

انجام ارتودنسی پیشگیری این مزیت را دارد که فک کودک هنوز در حال رشد است. درمان زودهنگام و انجام ارتودنسی پیشگیری زمانی موثر است که قوس دندانی و فک‌ها به طور کامل شکل نگرفته‌اند. ارتودنسی فانکشنال می‌تواند این مشکلات را برطرف کند. معمولا بعد از این درمان، مدتی بعد لازم است که درمان‌های دیگری صورت بگیرند. اما مدت زمان این درمان‌ها بسیار کوتاه خواهد بود.

ارتودنسی پیشگیری از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری می‌کند و باعث می‌شود که انجام درمان ارتودنسی در سن بالاتر بسیار آسان‌تر و ظرف مدت زمان کوتاه‌تری انجام شود.

برای انجام ارتودنسی پیشگیری، از وسایل ارتودنسی مخصوص یا تعدادی براکت برای هدایت رشد دندان‌ها و فک‌ها استفاده می‌شود و فضای مناسب‌تری برای رشد دندان‌های دائمی ایجاد می‌شود.

امروزه روش‌هاي متعددي به عنوان جايگزين بريس‌های فلزي قديمي براي ارتودنسي معرفي شده‌اند و ميزان استقبال از اين روش‌ها هم روز به روز در حال افزايش است. ارتودنسی نامرئی کودکان به عنوان روشي جديد و بسيار مؤثر شناخته مي‌شود که ميزان استفاده از آن به سرعت در حال گسترش است.

در اغلب موارد ارتودنسی پیشگیری فاز اول درمان است و فاز دوم و تکمیلی درمان گذاشتن براکت‌های ارتودنسی در سن بالاتر و در زمان مناسب انجام می‌شود. فاز دوم درمان معمولا بسیار کوتاه‌تر است و انجام آن بسیار ساده است.

انجام ارتودنسی پیشگیری به ما این فرصت را می‌دهد که:

• رشد فکی را به شکل دلخواه هدایت کنیم.
• احتمال آسیب دیدگی (مانند شکستگی) دندان‌هایی که به سمت جلو متمایل شده‌اند را کم کنیم.
• عادات غلط کودک مانند مکیدن انگشت، زبان زدن به دندان‌ها و گاز گرفتن لب را برطرف کنیم.
• ظاهر کودک شما و در نتیجه اعتماد به نفس او را بهبود دهیم.
• رشد دندان‌های دائمی را به شیوه‌ی دلخواه هدایت کنیم.
• چگونگی قرارگیری لب‌ها بر روی هم را بهبود دهیم.

انواع ارتودنسی کودکان

امروزه، تجهیزات دندانی متعددی برای ارتودنسی دندان کودکان استفاده می شود. اما هنوز هم ارتودنسی ثابت اصلی ترین ابزار برای صاف کردن دندان ها و اصلاح فرم فک محسوب می شود. بریس ها از طریق ایجاد فشار بر روی دندان ها و فک به منظور حرکت و جابجایی آن ها در جهت مورد نظر عمل می کنند. جنس بریس های ارتونسی می تواند یکی از موارد زیر باشد:

• استیل ضد زنگ
• سرامیک
• پلاستیک
• ترکیبی از مواد بالا

بریس های ضد زنگ یکی از پرکاربردترین انواع ارتودنسی هستند. هزینه ارتودنسی کودکان با بریس های فلزی بسیار مقرون به صرفه تر از گزینه های دیگر خواهد بود. بریس های رنگی باعث می شود که کودک از آن ها دلزده نشوند.

شما می توانید با ست کردن رنگ کش ارتودنسی با لباس ورزشی یا یونیفورم مدرسه، آن را برای کودکتان جذاب کنید. به علاوه، اگر کودک از داشتن بریس بر روی دندان های خود خجالت می کشد، می توانید از ارتودنسی نامرئی یا لینگوال استفاده کنید.

چه روش‌های درمانی برای ارتودنسی در کودکان به کار می‌رود؟

تحقیقات بسیار گسترده‌ای در زمینه ارتودنسی دو مرحله‌ای انجام شده است. موثرترین روش‌های درمان برای فاز اول، که تاکنون در این تحقیقات مشخص شده‌اند،  عبارتند از:

وسیع کننده کام: توسعه دادن قوس دندانی موجب می‌شود که دندان‌های جدید فضای کافی برای رشد داشته باشند. در صورتی‌ که دندان‌ها فضای کافی برای رشد نداشته باشند ممکن است هرگز از لثه بیرون نزنند و یا به شکل کج رشد کنند. توسعه ی کام همچنین از جا به جا شدن فک پایین جلوگیری می‌ کند و در صورت عدم انجام ارتودنسی پیشگیری ممکن است فک پایین در هنگام رشد به یک طرف متمایل شود (کج شود).

انقطاع فک بالا: در اغلب موارد علت جلو آمدن دندان‌های فک پایین این است که فک بالایی به اندازه‌ ی کافی به سمت جلو رشد نکرده است. در کودکان می‌توان به سادگی استخوان‌ های فک را تغییر شکل داد. انقطاع فک بالا موجب می‌ شود که فک بالایی به طور صحیح به سمت جلو رشد داشته باشد تا کودک در سن جوانی با مشکل عدم هماهنگی قرارگیری فک بالا و پایین روی هم، رو به رو نشود و فک پایینی جلوتر از فک بالایی قرار نداشته باشد.

ارتودنسی جزئی: ممکن است در کودکان 7 تا 9 سال اگر دندان‌ های جلو شلوغ و نامرتب باشند، روی تعدادی از دندان‌ها براکت ارتودنسی گذاشته شود. این دندان‌ها معمولا به سرعت (ظرف 3 تا 6 ماه) مرتب می‌شوند و علاوه بر این که دندان‌ های جلو شکل ظاهری بهتری پیدا می‌ کنند، فضای کافی برای رشد دندان‌ های عقب نیز ایجاد می‌ شود.

نگهدارنده‌ی فضا: نگهدارنده‌های فضا، وسایل ارتودنسی منفعلی هستند که در صورتی که در زمان دست به کار گرفته شوند، موجب می‌شوند دندان‌های دائمی خلفی بسیار صاف‌ تر و به شکل طبیعی رشد کنند.

بسیاری از دندانپزشکان عمومی درگیر انجام درمان‌های مربوط به مشکلات لثه و بهداشت دهان هستند. این دندانپزشکان معمولا برای تشخیص و انجام درمان‌ هایی مانند ازتودنسی پیشگیری آموزش ندیده‌اند. مشکلاتی که عدم درمان آن‌ ها منجر به سخت تر شدن درمان ارتودنسی در آینده می شود. بهترین کار این است که برا انجام معاینه به پزشک متخصص ارتودنسی مراجعه کنید تا تصمیم درست را در این مورد بگیرد و بدین منظور به دندانپزشک عمومی مراجعه نکنید تا در صورت نیاز شما را به متخصص مربوطه ارجاع دهد، چرا که ممکن است دندانپزشک عمومی نتواند مشکلات مربوط در این زمینه را به درستی تشخیص دهد.

مراقبت و نگهداری از ارتودنسی کودکان

رعایت نکات زیر می تواند موجب کاهش یا از بین رفتن مشکلات دهان در مدت زمان ارتودنسی دندان شود:

• از آنجایی که ذرات غذایی به راحتی در میان بریس های ارتودنسی گیر می کنند، مطمئن شوید که کودکتان پس از هر وعده غذایی، دندان هایش را با مسواک نرم و خمیر دندان فلورایدی تمیز کند. هر سه ماه یکبار، مسواک کودک را تعویض کنید زیرا مسواک فرسوده یا کهنه نمی تواند به درستی کار تمیز کردن دندان ها را انجام دهد.
• کودکتان باید روزی یکبار از نخ دندان برای تمیز کردن مابین دندان ها و بریس های ارتودنسی استفاده کند.
• هر 6 ماه یکبار فرزندتان را برای چکاپ دهان و دندان، نزد دندانپزشک کودکان یا متخصص ارتودنسی ببرید.
• مصرف قند و نشاسته کودک خود را محدود کنید؛ زیرا ذرات باقی مانده از این مواد ممکن است تبدیل به اسیدهای مضر شوند و به دندان ها و لثه ها آسیب وارد کنند. همچنین این اسیدها تشکیل ماده پلاک را نیز افزایش می دهند.
• فرزند خود را از خوردن غذاهای سخت و خوراکی های چسبناک که ممکن است به تجهیزات ارتودنسی بچسبند، منع کنید. موادی از قبیل پاپ کورن، آبنبات، آجیل، چیپس، آدامس و کارامل می توانند در بریس ها گیر کرده و به آنها آسیب وارد کنند.

خوشبختانه دکتر علیرضا خدیوی با دارا بودن تمام شرایط لازم جهت درمان مشکلات عدم ترازی دندان کودکان، و همچنین داشتن مطبی مجهز و پیشرفته با کادر و دستیاران حرفه ای، می تواند به عنوان بهترین متخصص ارتودنسی کودکان تمام نیازهای ارتودنسی کودک شما را برطرف کند.

چگونه یک متخصص ارتودنسی کودکان خوب پیدا کنیم؟

دنبال کردن 5 نکته زیر به شما کمک می کند که یک ارتودنتیست خوب برای درمان مشکلات ارتودنسی در فرزندان دلبند خود پیدا کنید.

1. حتما یک متخصص واقعی پیدا کنید

هیچوقت برای منظم کردن دندان های کودکان به یک دندانپزشک عمومی یا سایر متخصصین دندانپزشکی مراجعه نکنید زیرا آن ها صلاحیت انجام درمان های تخصصی ارتودنسی را ندارند و ممکن است درمان را به صورت اشتباه پیش ببرند.

اغلب کودکانی که نزد دندانپزشک عمومی درمان خود را انجام داده اند دوباره مجبور شده اند برای درمان مجدد به یک متخصص ارتودنسی کودکان مراجعه کنند.  بنابراین حتما برای درمان و اصلاح نامرتبی دندان کودکان تنها به متخصص ارتودنسی کودکان مراجعه کنید.

2. ترجیحاً متخصص باتجربه گزینه بهتری است

فرق زیادی بین یک متخصص ارتودنسی باتجربه یا متخصصانی که به تازگی فارغ التحصیل شده اند وجود دارد. ارتودنتیست هایی که بیش از 5 سال سابقه درمان دارند قطعا انتخاب بهتری برای درمان ارتودنسی کودکان هستند؛ زیرا در این مدت تعداد زیادی بیمار (اغلب کودک و نوجوان) را درمان کرده اند و احتمالا چند مورد از آن ها شرایطی دقیقا با فرزند شما داشته اند. بنابراین حتما نگاهی به سابقه، رزومه و یا گالری تصاویر قبل و بعد متخصصی که انتخاب می کنید بی اندازید.

3. به محیط مطب ارتودنتیست توجه کنید

البته به این نکته توجه کنید که ارتودنسی کودکان و بزرگسالان جدا از هم نیست. یعنی ما به صورت جداگانه متخصص ارتودنسی بزرگسالان و متخصص ارتودنسی کودکان نداریم. ما فقط یک رشته ارتودنسی داریم و یک دندانپزشک متخصص ارتودنسی که برای تمام رده های سنی تمام درمان های موجود را انجام می دهد.

اما اگر ادعا می شود که یک ارتودنتیست برای انجام درمان های ارتودنسی کودکان مناسب است، حتما باید مطبی در خور و متناسب با حضور و درمان کودکان داشته باشد. جو مطب باید آرام باشد و دیزاین آن کاملا با روحیات کودکان مطابقت داشته باشد. به جز این خود متخصص می بایست تا حدی با مبانی روانشناسی کودکان آشنا باشد تا بتواند رابطه خوبی با کودک برقرار کند.

4. موقعیت مکانی مطب متخصص ارتودنسی

ارتودنسی یک درمان طولانی مدت است بنابراین باید به فکر روزها، ماه ها و حتی سال های آتی باشید. مثلا اگر فرزند شما اکنون 7 سال سن دارد و نیازمند درمان ارتودنسی است، باید این را در نظر بگیرید که ممکن است درمانش تا 2 سال طول بکشد. بنابراین شما باید به فکر دو سال آینده باشید.

مثلا یکی از نکاتی که حتماً باید در نظر بگیرید انتخاب یک متخصص ارتودنسی کودکان با فاصله و مسافتی مناسب از محل زندگیتان و یا مدرسه فرزندتان باشد. چرا؟ زیرا در طول این دو سال شما باید بارها به مطب متخصص مراجعه کنید و اگر محل زندگی شما از مطب زیاد باشد شما که هیچ، کودکتان در وهله اول اذیت می شود. ممکن است تحمل و حوصله رفت و آمد و طی کردن مسیر طولانی را نداشته باشد. برای مثال به منظور پیدا کردن متخصص ارتودنسی کودکان در تهران به دنبال بهترین متخصص ارتودنسی دندان در محل زندگی خود در تهران باشید.

5. سعی کنید دست روی بهترین‌ ها بگذارید

تلاش کنید ارتودنتیستی را انتخاب کنید که در شهر شما شهره و کاملاً شناخته شده است. مزیت شروع درمان نزد چنین متخصصی می تواند تضمینی بودن نتایج درمان باشد. از همه مهمتر درمان اصولی انجام خواهد شد. بنابراین در هر شهری که زندگی می کنید فقط و فقط به دنبال بهترین متخصص ارتودنسی آن شهر باشید.

در تهران زندگی می کنید؟ پس بنابراین فقط به دنبال متخصصانی باشید که لقب بهترین متخصص ارتودنسی در تهران را یدک می کشند. در کرج و سایر شهرها دیگر زندگی می کنید؟ پس همین رویه را در پیش بگیرید و فقط دست روی بهترین ها بگذارید تا نتیجه ارتودنسی کودکان و دلبندان شما به بهترین شیوه ممکن رقم بخورد.

پاسخ به سوالات رایج درباره ارتودنسی کودکان و نوجوانان

در این بخش به برخی از پرتکرارترین سوالات مخاطبان و مراجعان در خصوص ارتودنسی کودکان پاسخ می‌دهیم. چنانچه شما هم در خصوص درمان‌های ارتودنسی فرزندان خود سوالی دارید می‌توانید در بخش دیدگاه‌ها سوالات خود را مطرح کنید تا دکتر خدیوی در اولین فرصت به سوالات شما پاسخ دهند.