آیا امکان جلوگیری از پوسیدگی دندان وجود دارد؟ آیا مهم است که چه می خوریم؟ معمولاً با خوردن غذاها و خوراکی‌های مختلف، قند موجود در دهان باعث جذب باکتری شده و همین امر باعث میشود پلاک بر روی دندان جمع شده و به مرور زمان باعث پوسیدگی دندانها میشود. پلاک خاصیت اسیدی داشته و به مرور زمان مینای دندانها را نابود می‌کند.
پوسیدگی دندان می‌تواند درد و ناراحتی زیادی برای فرد به همراه داشته باشد. به همین دلیل افراد همواره به دنبال راهکارهایی برای جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی دندان هستند. حال باید ببینیم این کار به چه صورت امکان پذیر است و باید برای جلوگیری از پوسیدگی دندان چه بخوریم و چکار کنیم؟
عوامل ایجاد پوسیدگی در دندان کدامند؟
قبل از هر چیز بهتر است با مهم‌ترین و تأثیرگذارترین عوامل در ایجاد پوسیدگی دندان و علت های پوسیدگی دندان آشنا شویم:
- اصلی‌ترین عامل بروز این مشکل، شکر و نشاسته یعنی همان کربوهیدرات‌ها هستند. این مواد باعث پوسیدگی و ایجاد حفره در دندان میشوند.
- خوردن غذاهای چسبناک نیز به دلیل تقویت فعالیت باکتری‌های دهان، باعث پوسیدگی میشوند.
- غذاهای حاضری مانند فست فودها و هله هوله‌ها عامل تأثیرگذار دیگری در تولید پلاک دندان هستند. به همین دلیل در مصرف مواد غذایی باید رعایت کرده و پس از غذا خوردن حتما مسواک بزنید.
- مرکبات نیز دارای مقدار زیادی اسید بوده که برای سلامت دندانها مضر هستند.
- نوشیدنی‌های اسیدی مانند نوشابه یا نوشیدنی‌های انرژی‌زا، خوراکی‌های شیرین و … همگی از عوامل ایجاد پلاک در دندانها هستند.
علائم پوسیدگی دندانها کدامند؟
پوسیدگی دندان دارای علائم و نشانه‌های مختلفی است که می‌توانید در همان آغاز متوجه آن‌ها شده و از شدت آن جلوگیری کنید.
مهم‌ترین علائم پوسیدگی به صورت زیر هستند:
- درد دندان: ایجاد عفونت در دندان باعث ایجاد التهاب و بروز درد میشود. پالپ دندان دارای حساسیت بسیار بالایی است و هرگونه آسیبی به آن باعث بروز درد میشود.
- تورم لثه: تورم یکی از شایع‌ترین نشانه‌های بروز عفونت و پوسیدگی دندان است. لثه حالتی متورم پیدا کرده و کاملا به چشم می‌آید. گاهی اوقات نیز باعث تغییر رنگ در لثه و سیاه شدن آن میشود که در صورت پیشرفت علائم ممکن است باعث ایجاد بیماری های لثه شود.
- بوی بد دهان: پوسیدگی دهان در نتیجه بروز عفونت و تجمع پلاک رخ می‌دهد. این موضوع می‌تواند باعث ایجاد ترکیبات سولفور شده و بوی بدی در دهان ایجاد کند.
- ایجاد لکه بر روی دندان: در صورت پوسیدگی دندان، لکه‌هایی با رنگ‌های سفید، قهوه‌ای، خاکستری و سیاه بر روی دندانها ایجاد میشود.
- بدمزه شدن دهان: بروز عفونت و پوسیدگی دندانها باعث بدمزه شدن دهان میشود. گاهی اوقات پوسیدگی دندان در مراحل اولیه مشخص نمی‌شود، به همین دلیل بهتر است با کوچک‌ترین علامت و نشانه‌ای برای درمان و پیشگیری از پوسیدگی دندان به دندانپزشک مراجعه کنید.
حواستان باشد که یک راه اساسی تر برای حفظ سلامت دندان ها وجود دارد؛ تقویت مینای دندان. اگر دوست دارید که در سنین پایین درگیر مشکلات و پوسیدگی دندان نشوید و به این سوال فکر میکنید که برای تقویت دندان چه بخوریم، سری به محتوای اختصاصی و کامل ما بزنید.
برای جلوگیری از پوسیدگی دندان چه کنیم؟
قبل از شدت گرفتن پوسیدگی می‌توان برای درمان و جلوگیری از آسیب هرچه بیشتر به دندانها جلوگیری کرد. مهم‌ترین راهکارها برای جلوگیری از پوسیدگی دندان در ادامه ذکر شده‌اند.
۱- مسواک زدن
مسواک زدن ساده‌ترین و تأثیرگذارترین کار برای جلوگیری از پوسیدگی دندان‌هاست. معمولا ۲۰ دقیقه بعد از غذا خوردن، باکتری، مانده‌های غذا و اسید و آب دهان ترکیب شده و ماده‌ای به نام پلاک ایجاد میکنند. به همین دلیل بهتر است بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید تا هیچ پلاکی بر روی دندان باقی نماند. بهتر است هر روز صبح و شب‌ها قبل از خواب مسواک بزنید تا به عادتی برای شما تبدیل شده و از پوسیدگی دندانها جلوگیری کند.
۲- استفاده از نخ دندان
معمولا با خوردن غذا و خوراکی‌های مختلف، تکه‌هایی از آن‌ها در لابه لای دندانها گیر می‌کند. این موضوع باعث میشود باکتری‌ها جذب آن‌ها شده و باعث ایجاد پلاک و در نهایت پوسیدگی دندانها شوند. به همین دلیل بهتر است پس از هر وعده غذایی از نخ دندان استفاده کنید تا هیچ ذره غذا یا خوراکی در لابه لای دندانها گیر نکند. نخ دندان در کنار مسواک زدن اقدامی بسیار مهم است، زیرا تمام ذرات غذا به کمک مسواک از لابه لای دندانها خارج نمی‌شوند.
۳- استفاده از دهانشویه
دهان شویه‌های حاوی فلوراید از مفیدترین و تأثیرگذارترین مواد برای تمیز شدن دندانها و از بین رفتن پلاک‌ها هستند. البته دهان شویه نمی‌تواند تأثیر مسواک و نخ دندان را داشته باشد، اما در صورت استفاده می‌تواند در از بین بردن باکتری‌ها و جلوگیری از ایجاد پلاک موثر باشد.
بهتر است از دهانشویه‌های حاوی فلوراید و فاقد الکل استفاده کنید. دهان شویه‌های دارای الکل باعث ایجاد خشکی دهان میشوند و همین موضوع خود رشد باکتری‌ها را سرعت می‌دهد.
۴- اجتناب از مواد غذایی تأثیرگذار در پوسیدگی دندانها
یکی از راه‌های مراقبت از دندانها و جلوگیری از پوسیدگی دندان، داشتن رژیم غذایی درست و سالم است. بهتر است برخی از خوراکی‌ها را از وعده‌های غذایی خود حذف کرده و یا در صورت مصرف حتما بالافاصله بعد از آن‌ها از نخ دندان و مسواک استفاده نمایید. برخی از خوراکی‌های ممنوعه در ادامه معرفی شده‌اند.
۵- کم خوردن شیرینی جات
مصرف شیرینی جات و غذاهای دارای قند زیاد، باعث آسیب به دندانها میشود. قندها باکتری‌ها را جذب میکنند و به همین است که مصرف شکلات، شیرینی، کربوهیدرات و نشاسته باعث تجمع پلاک و آسیب دیدن دندانها میشود. شیرینی‌ها و آب نبات‌های سفتی که برای مدت طولانی در دهان باقی می‌مانند، مضرترین خوراکی‌ها برای دندان هستند. علاوه بر آن سعی کنید در میان وعده‌ها از کیک، شیرینی و کلوچه استفاده نکنید.
برخی از غذاها نیز دارای حجم زیادی نشاسته و کربوهیدرات هستند و قند بالای آن‌ها باعث آسیب دیدن دندانها میشود. نان، چیپس و ماکارونی از دسته این خوراکی‌ها هستند. بعد از مصرف این خوراکی‌ها مسواک زدن را فراموش نکنید.
۶- ترک سیگار و دخانیات
مصرف دخانیات برای سلامتی کل بدن و مخصوصا دندانها مضر است. سیگار کشیدن و مصرف تنباکو می‌تواند آسیب‌های بسیار جدی به دندانها وارد کرده و باعث پوسیدگی و از بین رفتن آن‌ها شود. علاوه بر پوسیدگی دندان، مصرف سیگار باعث بروز انواع سرطان در دهان و ریه میشود.
برای جلوگیری از آسیب دیدن دندانها مصرف سیگار را ترک کرده و یا به صورت مرتب برای جرم گیری دندانها به دندانپزشک مراجعه کنید.
۷- دوری از آب میوه و نوشابه گازدار
آب میوه‌ها و نوشابه‌های گازدار نیز دارای حجم بسیار بالایی قند هستند. علاوه بر آن نوشابه‌ها دارای اسیدهایی هستند که می‌توانند برای مینای دندان خطرناک بوده و باعث پوسیدگی دندانها شوند. در صورتی که تمایل به مصرف آب میوه دارید، می‌توانید از نوع بدون قند آن استفاده کنید تا هم سالم‌تر بوده و هم آسیب کمتری به دندانها وارد کنند. در کل توصیه میشود به جای آب میوه از میوه‌های طبیعی استفاده کندی تا قند کمتر و میزان فیبر بالاتری به بدن شما وارد شود.
۸- پرهیز از غذاهای اسیدی
غذاهای اسیدی نیز می‌توانند مانند نوشابه باعث فرسایش دندانها و پوسیدگی و از بین رفتن آن‌ها شوند. لیمو، ترشی، گوجه، عسل، شراب و … از غذاهای اسیدی هستند که مینای دندان را از بین برده و سرعت پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهند. در صورت مصرف این خوراکی‌ها حتما مسواک بزنید تا آسیبی به دندانها وارد نشود.
برای جلوگیری از پوسیدگی دندان چه بخوریم؟
تا به اینجا برخی از خوراکی‌ها و مواد غذایی که باعث ایجاد آسیب در مینای دندان میشوند، معرفی شدند. در ادامه برخی از خوراکی‌های مفیدی که می‌توانند از روند پوسیدگی دندانها جلوگیری کنند، معرفی شده‌اند.
نوشیدن آب
آب یکی از بهترین مواد برای شستشوی دهان است. مخصوصا در برخی از کشورها، آب آشامیدنی با فلوراید غنی شده که می‌تواند به تقویت مینای دندان کمک زیادی کند. تمام ذرات غذای باقیمانده در دهان به کمک آب شسته میشوند. چای سیاه و سبز نیز از نوشیدنی‌های مفید برای دندانها هستند. چای از تجمع پلاک جلوگیری می‌کند، علاوه بر آن می‌تواند از التهاب و بروز بیماری‌های لثه نیز جلوگیری کند.
مصرف سبزیجات و میوه‌های تازه
سبزیجات و میوه‌های تازه مانند سیب، هویج، کرفس و … می‌توانند در تحریک تولید بزاق موثر باشند. ترشح بزاق در دهان می‌توانند از چسبیدن باکتری و پلاک به دندان جلوگیری کند. بزاق دارای خاصیت‌های زیادی است و می‌تواند اسیدهای آسیب‌زا برای دندانها را از بین ببرد. همچنین این مواد حاوی مواد مفید و حجم بالایی فیبر بوده و در سلامت دندانها بسیار مفید و موثر هستند.
مصرف لبنیات
لبنیاتی مانند شیر، ماست و پنیر دارای مواد مغذی بسیار زیادی برای بدن هستند که می‌توانند در سلامت دندانها نیز موثر باشند. لبنیات حاوی مقدار زیادی کلسیم ویتامین D و فسفات‌ها هستند. این مواد مخصوصا کلسیم ماده اصلی تشکیل دهنده دندان بوده و با مصرف لبنیات می‌توانید در سلامت دندانها نقش مهمی داشته باشید. کلسیم هم باعث تقویت دندانها شده و هم از آسیب دیدن مینای آن‌ها جلوگیری می‌کند.
مراجعه به دندانپزشک برای جلوگیری از پوسیدگی دندان
علاوه بر موارد گفته شده می‌توانید به صورت منظم به دندان پزشک مراجعه کنید. دندانپزشک می‌تواند با روش‌های مختلف پلاک‌های ایجاد شده بر روی دندانها را از بین ببرد و با پاکسازی دندانها از پوسیدگی آن‌ها جلوگیری کند. علاوه بر آن استفاده از روش‌هایی مانند فلوراید درمانی می‌تواند به جلوگیری از پوسیدگی دندانها کمک کند.
البته مراجعه منظم به دندان پزشک یک فایده ی اساسی دیگر هم دارد و آن اینست که پوسیدگی ها خیلی زود تشخیص داده میشوند و برای جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی دندان اقدامات لازم توسط دندانپزشک انجام میشود.
یکی از راه‌های مفید در این زمینه استفاده از درزگیرها است. درزگیرها از تجمع مواد غذایی در لابه لای دندانها جلوگیری کدره و باعث کاهش آسیب‌ها و پوسیدگی‌ها در دندانها میشوند. در این زمینه نیز می‌توانید با دندانپزشک خود مشورت کنید. ( مراجعه به بهترین متخصص ارتودنسی تهران در میرداماد و سایر نقاط)
سخن آخر
جلوگیری از پوسیدگی دندان موثرترین اقدام برای حفظ سلامت دهان و دندانست که فرد می‌تواند به سادگی آن را انجام دهد. مصرف غذاهای مفید، پرهیز از مصرف غذاها و خوراکی‌های مضر، مسواک زدن، نخ دندان کشیدن، استفاده از دهان شویه، فلوراید درمانی و … از مهم‌ترین روش‌های جلوگیری از هرگونه آسیب و پوسیدگی در دندان هستند.
حتی اگر دندان شما آسیب دیده یا با پوسیدگی کمی همراه است، می‌توانید برای جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی دندان اقدام کنید. به این صورت در مراحل اولیه با ترمیم بخش‌های آسیب دیده از آسیب جدی در دندان جلوگیری کرده و دیرتر دندان خود را از دست می‌دهید.
