شلوغی و نامرتبی دندان به حالتی گفته می‌شود که فک و دندان های فرد به صورت هماهنگ و درست روی یکدیگر قرار نمیگیرد. نام دیگر این عارضه ” کراودینگ ” است
وقتی به افرادی که دچار این عارضه هستند نگاه می‌کنید، متوجه می‌شوید که دندان ها روی اصول خاصی قرار ندارند و در هر کجا که خواستند رشد کرده اند. به همین دلیل در بعضی از بخش های دهان شاهد شلوغی و ازدحام دندان ها هستید.
دلایل زیادی برای بروز چنین مشکلی است و قطعا ارتودنسی دندان بهترین تداوی بی نظمی دندان است. در ادامه با ما همراه باشید تا تمام ابعاد مختلف مربوط به دندان نامرتب را بررسی کنیم.
علت شلوغی و نامرتبی دندان ها چیست؟
دلایل زیادی باعث بوجود آمدن عارضه کراودینگ دندان یا ازدحام بیش از اندازه دندانها می‌شود. گاهی اوقات پیشگیری و جلوگیری از آن قابل کنترل است و گاهی اوقات به خود فرد ربطی ندارد، در ادامه تمامی این دلایل را با هم بررسی می کنیم:
- وراثت: یکی از اصلی‌ترین عوامل دندان نامنظم، عوامل ژنتیکی است. در بعضی افراد دندان‌های شلوغ و نامرتب به طور طبیعی وجود دارد و این چیزی است که به صورت ژنتیکی به آنها ارث رسیده است.
- عادات نامناسب: عادت هایی مثل مکیدن شست در اوایل کودکی، استفاده طولانی مدت از شیشه شیر، فشار آوردن با زبان به دندان ها و … همه از عادات غلطی است که باید کنترل شود.
- از بین رفتن زود هنگام دندان ها: در صورتی که دندانها به خصوص در سنین کودکی، زودتر از زمان معمولی از بین بروند، فضایی که برای دندان‌های بزرگتر بعدی وجود دارد، توسط دندان‌های کوچکتر پر می‌شود. این باعث فشرده شدن دندانها و بوجود آمدن عارضه “کراودینگ” می‌شود.
- مراقبت ضعیف از دندانها: که این موضوع منجر به جاگیری ناصحیح مواد پر کننده دندان، روکش‌ها و… می‌شود.
- وجود دندان های اضافه: وقتی که دندان اضافه در دهان حضور داشته باشد، فضای اضافی را در دهان اشغال می‌کند و باعث کمبود فضا برای دندان‌های عادی می‌شود. این ممکن است به جابجایی و فشرده شدن دندانها منجر شود و نتیجه‌اش کراودینگ باشد.
- داشتن دندان های نهفته: کوچک بودن فک و در کنار آن دندان های نهفته، به دلیل فضای کم برای رشد باعث می‌شوند که به سایر دندانها فشار وارد شود و باعث بروز کراودینگ شود.
علائم ازدحام و شلوغی دندانها
علائم کراودینگ و نامرتبی دندان ها می‌توانند خفیف یا شدید باشند. شایع‌ترین علائم مشکلات مربوط به دندان نامرتب عبارتند از:
- ناهم‌ترازی دندانها
- بوجود امدن مشکلات لثوی
- انحراف ددان ها از مسیر صحیح و درست خود
- تغییر ظاهر صورت
- گاز گرفتن مکرر زبان و داخل گونه‌ها
- ناراحتی در هنگام گاز زدن یا جویدن
- مشکلات گفتاری، از جمله نوک زبانی صحبت کردن
- نفس کشیدن از دهان به جای بینی
مشکلات مختلف مربوط به شلوغی دندان ها
همانطور که گفتیم ازدحام و بی نظمی دندان یا اختلالات فکی و دندانی یک مشکل عدم هم‌ترازی است که می‌تواند منجر به عوارض خطرناکی برای سلامت دهان شود. انواع نامرتبی دندان، تحت عناوین زیر نیز شناخته می‌شود:
شلوغی دندانها
این مشکل زمانی رخ می‌دهد که قوس دندانها کوچکتر از آن باشد که بتواند دندانها را در خود جا دهد. به هم ریختگی دندانها می‌تواند منجر به نازک شدن و پس رفت استخوان و لثه‌ها شود.
افرادی که دندان‌های شدیداً شلوغی دارند بیشتر مستعد بیماری لثه هستند زیرا برای آنها مسواک زدن و نخ کشیدن به شکل صحیح دشوار است.
سایر عوارض این مشکل عبارتند از ایجاد دندان‌های نهفته (دندان‌هایی که می‌بایست رشد کنند اما به دلیل کمبود جا نمی‌توانند)، مشکل در گاز زدن و جویدن و داشتن ظاهر ناخوشایند.
معمولاً شلوغی دندان‌های این بیماران به حدی شدید است که می‌بایست قبل از درمان دندان‌های آسیاب کوچک آنها کشیده شود.
نامرتبی دندان به دلیل کراس بایت
به حالتی گفته می‌شود که در آن دندانها به خوبی روی هم قرار نمی‌گیرند. بهترین هم‌ترازی دندان‌های بالا و پایین موقعی است که دندان‌های بالایی کمی روی دندان‌های زیری را بپوشانند.
کراس بایت علاوه بر داشتن ظاهری ناخوشایند، باعث می‌شود که افراد نتوانند به درستی غذایشان را بجوند. دهان ما نقش مهمی در وضعیت کلی سلامتمان ایفا می‌کند. اگر نتوانیم به درستی غذایمان را بجویم از بسیاری از مواد مغذی که باعث حفظ سلامتمان می‌شوند محروم می‌شویم.
معمولاً کسانی که کراس بایت دارند، هنگام باز و بسته کردن دهانشان، در فک خود وجود یک صدای تق یا جدا شدن چیزی را احساس می‌کنند. مشکل عدم هم‌ترازی فک‌ها می‌تواند باعث درد دهان، گردن و سر شود.
اوربایت باعث بروز کراودینگ
اوربایت به حالتی گفته می‌شود که در آن دندان‌های جلویی بالا بیش از حد از دندان‌های پایینی جلوتر باشند. گاهی اوقات به این حالت دندان خرگوشی نیز گفته می‌شود، که همین مشکل می‌تواند باعث بروز شلوغی و نامرتبی دندان ها شود.
انحراف دندان ها
به هرگونه انحراف از اکولوژن ایده‌آل، به‌هم ریختگی، شلوغی و نامنظمی دندان ها گفته می‌شود. اگرچه این انحرافات انواع مختلفی دارد، با این حال هر نوعی از ناهم‌ترازی می‌تواند مشکل‌ساز باشد. هم‌ترازی دندان‌های بالا باعث می‌شود که ما داخل گونه‌ها و لبه‌هایمان را گاز نگیریم؛ هم‌ترازی دندان‌های پایین نیز مانع از گاز گرفتن زبانمان می‌شود.
اپن بایت
یکی از موارد نامرتبی دندان، اپن بایت (Open bite) است. در اپن بایت زمانی که فک بسته می‌شود، ردیف دندان‌های بالایی روی دندان‌های پایین قرار نمیگیرد. در این صورت فاصله‌ای بین آنها باقی می‌ماند.
البته علت بروز اپن بایت و دندان های نامرتب می‌تواند از مکیدن انگشت شست در کودکی تا فشار زیاد زبان به دندان‌های جلویی باشد. با این حال در نهایت باعث می‌شود تا فک و دندانها نامرتب به نظر برسند.
اوربایت
یکی دیگر از دلایل دندان نامرتب، اوربایت (Overbite) است. در اوربایت، دندان‌های جلویی ردیف بالا به طور کامل دندان‌های پایین را می‌پوشاند. اوربایت بیشتر از حالت معمول دندانها را نامرتب نشان می‌دهد و لازم است حتما درمان بی نظمی دندان انجام شود.
در صورت عدم تداوی بی نظمی دندان نه تنها زیبایی ظاهر دندانها از بین می‌رود که ممکن است در هنگام صحبت کردن و جویدن غذا نیز مشکل ایجاد شود. به همین دلیل توصیه می‌شود تا با ارتودنسی در زمان مناسب کراودینگ دندان را برطرف کرد.
اورجت
یکی از انواع نامرتبی دندان، اورجت (Overjet) است. در اورجت فک پایین و به خصوص دندان‌های جلویی ردیف پایین به طور غیرطبیعی از دندان‌های بالایی جلوتر هستند. این موضوع باعث ایجاد یک شکاف افقی در دهان می‌شود.
علت آن می‌تواند از عادات اشتباه یا مشکلات دهان و دندان باشد. با همه این موارد درمان بی نظمی دندان این است که ارتودنسی و جراحی فک انجام شود. البته در بیشتر موارد با ارتودنسی می‌توان این مشکل را برطرف کرد. تنها زمانی که بیش از اندازه حاد باشد، نیاز به جراحی وجود دارد.
روش های تداوی بی نظمی دندان
اکثر افراد مبتلا به مال اکلوژن خفیف نیازی به درمان بی نظمی دندان ندارند. اما، در صورت شدید بودن مال اکولوژن، دندانپزشک بیمار را به یک متخصص ارتودنسی ارجاع می‌دهد. متخصص ارتودنسی نیز بسته به نوع مال اکولوژن، درمان نامرتبی دندان را به روش های مختلفی را توصیه می‌کند، از جمله:
- بریس برای اصلاح وضعیت قرارگیری دندانها
- کشیدن برخی دندانها برای اصلاح شلوغی
- تغییر شکل، روکش کردن یا متصل کردن دندانها به یکدیگر
- جراحی جهت تغییر شکل یا کوتاه کردن فک
- استفاده از سیم و ورق‌های فلزی برای تثبیت استخوان فک
البته ممکن است تداوی بی نظمی دندان مورد استفاده برای این عارضه نیز باعث برخی عوارض شوند، از جمله:
- پوسیدگی دندانها
- درد یا ناراحتی
- تحریک و حساس شدن دهان به خاطر استفاده از وسایلی مانند بریس‌ها
- مشکل در جویدن یا حرف زدن در طول درمان
رفع مشکلات نامرتبی دندان در کودکان
تداوی بی نظمی دندان و از بین بردن دندان های نامرتب در زمان مناسب باعث اصلاح سریع این مشکلب در کودکان می‌شود. درمان زود هنگام نامرتبی دندان کودکان باعث می‌شود که طول درمان و هزینه آن را کاهش دهد.
بزرگسالان نیز می‌توانند نتایج خوبی از درمان بگیرند. البته، درمان بزرگسالان طولانی‌تر و گران‌تر است. هر چه درمان زودتر شروع شود، نتیجه به دست آمده بهتر خواهد بود.
عوارض نامرتبی دندان ها
شاید تصور کنید که داشتن دندان نامنظم تنها جنبه زیبایی شناسی دارد اما مساله این نیست. نامرتبی دندان می‌تواند عوارض مختلفی داشته باشد که پوسیدگی دندان یکی از آنها است.
احتمال بروز بیماری ها
درمان نامرتبی دندان از این جهت اهمیت دارد که احتمال بروز بیماری‌های مختلف را کاهش می‌دهد. در صورتی که تعداد زیادی دندان نامرتب داشته باشید مشکلات مختلفی از جمله سائیدگی دندان را تجربه می‌کنید. هربار که غذایی را می‌جوید، دندانها بیشتر به هم سائیده می‌شوند.
همچنین مشکلات مختلفی در گفتار حروف خاص مانند ش و س خواهید داشت. این مساله حتی می‌تواند در یادگیری و صحبت کردن به زبان‌های خارجی بیشتر خود را نشان دهد.
البته این تمام مساله نیست زیرا بروز مشکلات تنفسی و گوارشی از دیگر عوارض دندان های نامنظم هستند. به همین دلیل باید هرچه زودتر به دنبال درمان آن باشید.
عدم امکان تمیز کردن دندانها
یکی دیگر از عوارض عدم تداوی بی نظمی دندان، مشکلات تمیز کردن آنها است. هنگامی که دندانها بیش از حد نامرتب هستند، احتمالا برخی از آنها هرگز مسواک نمی‌خورند.
همچنین به راحتی امکان نخ دندان کشیدن نیز وجود ندارد. پس مواد غذایی هرچه بیشتر بین آنها گیر کرده و در دراز مدت باعث خرابی و پوسیدگی دندانها می‌شود.
به خطر افتادن سلامت لثه‌ها
داشتن دندان های نامرتب باعث به خطر افتادن سلامت لثه‌ها می‌شود. هرچه کراودینگ دندان بیشتر باشد، فشار روی لثه‌ها بیشتر می‌شود. در نتیجه لثه تحریک شده و حتی ممکن است تحلیل برود. همچنین هنگام جویدن، فشار به صورت برابر روی دندانها وارد نمی‌شود.
تصور کنید هنگامی که دارید غذاهای گوشتی را می‌جوید بعضی از دندانها فشار بیشتری را نسبت به دیگران تجربه می‌کنند. این مشکل باعث آسیب به استخوان فک و لثه‌ها می‌شود. به همین دلیل حتما باید از روش‌هایی مانند جراحی و ارتودنسی برای مرتب کردن آنها استفاده کرد.
پیشگیری از کراودینگ یا شلوغی دندانها
معمولاً پیشگیری از نامرتبی دندان ها دشوار است زیرا در اکثر موارد این اختلال موروثی است. والدین کودکان خردسال می‌بایست استفاده از بطری و پستانک را محدود کرده و مانع از مکیدن انگشت توسط کودکان خود شوند تا فک آنها در حین رشد دچار تغییرات ناخواسته کمتری شود. تشخیص زود هنگام مال اکولوژن (اختلالات فکی و دندانی) به کاهش شدت عارضه و متعاقباً کاهش زمان مورد نیاز برای درمان کمک می‌کند.
در این محتوا به توضیح کامل مشکلات مربوط به شلوغی، ازدحام و نامرتبی دندان ها که نام علمی آن “کراودینگ” است پرداختیم و دلایل و روش های درمان آن را توضیح دادیم.
در کلینیک ارتودنسی دکتر خدیوی، تداوی بی نظمی دندان از طریق ارتودنسی برای تمام سنین جهت رفع چنین مشکلاتی ارائه می‌شود. کلینیک ما بریس‌های متعارف و همچنین گزینه‌های غیرقابل رؤیت‌تری را برای درمان مشکلات دندان نامرتب فراهم می‌کند. ما با همکاری شما بهترین مراقبت‌ها را ارائه می‌دهیم.
