ارتودنسی ثابت چیست؟ یکی از روش های ارتودنسی پرطرفدار و رایج که برای صاف و منظم کردن دندان‌ها استفاده می‌شود، ارتودنسی ثابت است. داشتن دندان‌های سالم، صاف و یکدست، تاثیر فوق‌العاده‌ای در زیبایی افراد دارد؛ از این‌رو بسیاری از افراد از سنین پایین برای رفع این مشکل به دندان‌پزشک مراجعه می‌کنند.
امروزه در شاخه اصلاح دندان، روش‌های متعددی وجود دارد که یکی از آنها ارتودنسی با براکت ثابت است. در ادامه توضیحات کاملی پیرامون ارتودنسی ثابت دو فک ارائه می‌دهیم.
ارتودنسی ثابت چیست؟
ارتودنسی ثابت یکی از انواع ارتودنسی است که در آن، تمام لوازم و تجهیزاتی که برای اصلاح و از بین بردن نامنظمی دندان‌ها به کار برده می‌شوند، باید از ابتدا تا انتهای دوره درمان، به دندان‌ها متصل باشند.
تا زمانی که دندان‌ها کاملا منظم نشده‌اند و تا ارتودنتیست تشخیص نداده، این تجهیزات یا همان سیم‌کشی‌ها، باید به دندان‌های فرد متصل باقی بمانند.
استفاده از ابزار دهانی ثابت که غیرقابل درآوردن است، باعث شده تا این نوع ارتودنسی را ثابت بنامند. در ویدیو زیر یکی از نمونه کارهای ارتودنسی به روش ثابت را می‌بینید که توسط دکتر خدیوی انجام شده است.
این روش درمانی را می‌توان به عنوان یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای زیبا و مرتب کردن دندان‌ها معرفی کرد که تأثیر فوق‌العاده‌ای در این زمینه به دنبال دارد. همچنین از این روش برای هم‌راستا کردن دندان‌ها و فک‌ها نیز استفاده‌شده که باعث از بین رفتن تمام ناهنجاری‌ها در این زمینه می‌شود.
اجزا و تجهیزات ارتودنسی ثابت چیست؟
درمان و اصلاح دندان با این روش شامل یک سری تجهیزات و اجزای مشخص است که در زیر به توضیح آنها پرداخته‌ایم.
| اجزای ارتودنسی ثابت | کاربرد |
| براکت ارتودنسی (Orthodontics bracket) | هر کدام از براکت ها با اتصال به دندان دندان و اعمال نیروی سیم ارتودنسی به آنها، سبب تغییر موقعیت دندان می‌شوند. |
| سیم ارتودنسی (Orthodontic archwire) | سیم ارتودنسی از درون براکت ها رد می‌شود و با اعمال نیروی به دندان‌ها، موقعیت آنها را اصلاح می‌کند. |
| بند ارتودنسی (Orthodontic band) | حلقه‌های فلزی هستند که دور دندان‌های آسیای بزرگ برای کمک به جابه‌جایی دندان‌های عقبی قرار میگیرند. |
| رابر بند ارتودنسی (Rubber band) | حلقه های کشی محکمی هستند که به قلاب براکت متصل شده تا نیروی بیشتری در جهت تغییر موقعیت دندان‌ها ایجاد کنند. |
| لیگاچور (Elastic ligature) | لیگاچور های حلقه های کشی کوچکی هستند که سیم های کمانی را روی براکت ارتودنسی نگه‌میدارند. |
آشنایی با انواع ارتودنسی ثابت
در این قسمت قصد داریم با انواع دستگاه های ارتودنسی به روش ثابت آشنا شویم تا شما بتوانید بهترین و مناسب‌ترین گزینه را از بین آنها برای دندان‌های خود انتخاب کنید.
به صورت کلی انواع ارتودنسی ثابت شامل دستگاه‌های مختلف و متعددی می‌شود که مزایا و معایب و ویژگی‌های هر کدام از آنها با یکدیگر متفاوت است.
به چند نمونه از رایج‌ترین دستگاه‌ها در این قسمت اشاره می‌کنیم:
- ارتودنسی سرامیکی
- ارتودنسی فلزی
- ارتودنسی دیمون
- ارتودنسی لینگوال
ارتودنسی سرامیکی
این روش نیز کاملا مشابه با روش فلزی است با این تفاوت که در آن از براکت‌های سرامیکی استفاده می‌شود.
براکت‌های سرامیکی هم‌رنگ دندان‌ها هستند به همین دلیل جلوه بدی ایجاد نمی‌کند؛ به همین دلیل ارتودنسی سرامیکی نزد افراد محبوب است، چرا که به وضوح بر روی دندان‌ها قابل‌مشاهده نیستند.
ارتودنسی فلزی
قدیمی‌ترین و در عین حال شایع‌ترین روش و دستگاه ارتودنسی را می‌توان ارتودنسی فلزی دانست. در این روش متخصص ارتودنسی، براکت‌های فلزی را بر روی دندان‌ها نصب کرده تا از طریق آنها نیروی موردنظر به دندان‌ها وارد شده تا در نهایت بعد از اتمام دوره، در موقعیت درست خود قرار بگیرند.
ارتودنسی دیمون
اگر بخواهیم یکی از جدیدترین انواع دستگاه‌های ارتودنسی ثابت را که امروزه به کار برده می‌شود معرفی کنیم، بدون شک باید به سراغ ارتودنسی دیمون برویم.
براکت های دیمون، دارای سیستم خودکار باز و بسته شدن هستند و یک تکنولوژی کاملا پیشرفته در ساخت آنها به کار برده شده است. وجود این سیستم پیشرفته باعث شده تا دفعات مراجعه به مطب در صورت استفاده از این دستگاه به مراتب کاهش پیدا کند.
همچنین در صورت استفاده از این دستگاه، دیگر نیازی به استفاده از براکت‌های ارتودنسی نبوده و به همین دلیل بهداشت دهان و دندان به میزان قابل‌توجهی، افزایش پیدا می‌کند.
به صورت کلی هزینه این دستگاه به مراتب بیشتر از سایر مدل‌ها بوده، اما مزایای متعدد آن باعث شده تا تبدیل به یک انتخاب به صرفه و مناسب شود.
ارتودنسی لینگوال
بزرگسالانی که قصد ارتودنسی دندان‌های خود را دارند، اما از ظاهر براکت‌ها خوششان نمی‌آید، می‌توانند از دستگاه ارتودنسی لینگوال برای این کار استفاده کنند.
در این روش براکت‌های فلزی ارتودنسی در پشت دندان‌ها قرار میگیرند؛ به همین دلیل می‌توان این سبک را به نوعی ارتودنسی نامرئی به شمار آورد.
عملکرد این سبک از ارتودنسی کاملا مشابه با ارتودنسی فلزی است؛ اما نوع سیم‌پیچی و نحوه نصب آنها تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند.
هزینه این براکت، بالاتر از مدل‌های فلزی و یا سرامیکی بوده و علت این امر نیز روش دشوار و پیچیده اجرای آن است. به صورت کلی تنها حسنی که این روش برای فرد به دنبال دارد، مشخص نبودن براکت‌های نصب شده است.
تفاوت ارتودنسی ثابت با متحرک
به طور کلی روش درمان ارتودنسی در دو نوع ثابت و متحرک انجام می‌شود. همان‌طور که از عناوین این دو روش مشخص بوده، در روش ثابت از دستگاه‌ها و تجهیزات ثابت استفاده می‌شود که قابلیت بیرون آمدن از دندان را ندارند، اما در روش ارتودنسی متحرک، شرایط متفاوت و معکوس است.
در این قصد داریم تا با تفاوت‌های این دو سبک درمان آشنا شویم.
- تجهیزات به کار برده در آن‌هاست: در ارتودنسی ثابت دو فک، از بریس دندان استفاده می‌شود که در تمام دوره درمان، باید بر روی سطح دندان متصل شده و به هیچ عنوان امکان جا به جایی آنها وجود ندارد. از طرف دیگر، در روش ارتودنسی متحرک، معمولا از قالب‌های مخصوص استفاده می‌شود که برای هر بیمار منحصر به فرد هستند.این قالب‌ها قابلیت جا به جایی دارند و بیمار هر وقت که بخواهد می‌تواند آنها را درآورده و مجددا بر روی دندان‌ها قرار دهد.
- کاربرد هر روش: معمولا از ارتودنسی ثابت برای برطرف کردن مشکلات و ناهنجاری‌های متوسط تا شدید استفاده می‌شود. از طرف مقابل از روش ارتودنسی متحرک برای رفع مشکلات و نامنظمی‌های جزئی تا متوسط استفاده می‌شود؛ پس از همین‌جا می‌توانیم نتیجه بگیریم که روش ثابت، دارای تأثیرگذاری بیشتری در این زمینه است.
اهداف ارتودنسی ثابت
در این قسمت لازم است تا با اهداف این روش درمانی نیز آشنا شویم. به صورت کلی ارتودنسی ثابت با هدف حرکت دندان‌ها و اصلاح روابط دندان‌های هر دو فک فرد انجام می‌شود.
در این روش درمانی معمولا درصد بالایی از نامرتبی‌های دندانی رفع می‌شوند تا فرد بتواند دندان‌هایی صاف و یکدست داشته باشد.
اگر بخواهیم به صورت کلی اهداف ارتودنسی ثابت دو فک را توضیح دهیم، شامل موارد زیر می‌شود:
- تغییر موقعیت دندان‌ها برای هماهنگ و یکدست شدن آنها
- تغییر موقعیت و رفع ناهنجاری‌های فک از طریق اعمال نیرو به عضلات و استخوان‌ها
- آماده‌سازی برای جراحی فک و صورت که برای افراد بالای ۱۸ سال انجام می‌شود.
۵ مرحله ارتودنسی ثابت به چه صورت است؟
اگر بخواهید از ارتودنسی ثابت استفاده کنید، ترتیب و مراحل انجام آن به صورت زیر است:
- مراجعه به ارتودنتیست مجرب
- نصب بریس های ثابت
- جلسات منظم مراجعه به ارتودنتیست در طول درمان برای تنظیم بریس ها
- برداشتن بریس های ارتودنسی ثابت
- نصب ریتینر ها
۱. مراجعه به متخصص
در جريان اولين ويزيت، دکتر خدیوی نکاتي را در مورد وضعیت دهان، دندان و نوع درمان مناسب شما بیان می‌کند. در این پروسه، پزشک تمام تلاش خود را به کار خواهد بست تا مشکل را بدون نياز به کشيدن دندان‌ها درمان نمايد.
اما اگر به هر دليلي لازم به این کار باشد، پزشک در همان جلسه مشاوره اوليه، تمامي دلايل را با شما در ميان مي‌گذارد. معمولاً کشيدن دندان‌ها قبل از آنکه پزشک بريس ارتودنسي شما را نصب کند، انجام مي‌شود.
۲. نصب بریس‌های ثابت
در اين جلسه، براکت‌های ثابت در داخل دهان شما قرار داده مي‌شوند و به پايه‌هايي که قبلاً روي سطح دندان‌ها در فک بالا و پايين قرار داده شده است، متصل مي‌شوند و تا پايان دوره درمان به همين حالت باقي خواهد ماند.
اين بريس‌ها در اوايل دوره درمان به صورت برآمدگي‌هايي در زير لب‌ها و گونه شما احساس مي‌شود، اما خيلي زود به آنها عادت مي‌کنيد و اين احساس شما برطرف خواهد شد.
۳. مراجعه به مطب برای تنظیم بریس‌ها
در طول دوره درمان، معمولاً بريس‌ها هر ۶ تا ۱۰ هفته يک بار تنظيم مي‌شوند. نکته مهمي که شما بايد در اين مورد رعايت کنيد آن است که حتماً به موقع براي تنظيم بريس‌ها مراجعه کنيد تا مطمئن باشيد که درمان ارتودنسي شما با حداکثر کارآيي ممکن در حال پيشرفت است.
۴. برداشتن بريس‌هاي ثابت
در پایان دوره درمان، بریس ها از روی دندان برداشته می‌شوند. سپس دندان‌ها تميز مي‌شود تا در صورتي که بقايای چسب بر روي سطح آنها باقی مانده است، برطرف شود. سپس نگهدارنده‌ها (يا ريتينرها) که به صورت اختصاصي براي هر بيمار طراحي و ساخته شده است، طبق دستور پزشک بر روي دندان‌ها گذاشته مي‌شود.
۵. استفاده از ریتینرها
هنگامی که دوره درمان کامل شد، بریس‌ها برداشته می‌شوند و نگهدارنده‌ها به جای آنها نصب می‌شود. نگهدارنده‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دندان‌ها را در وضعیت مرتب و اصلاح شده خود نگهدارند تا استخوان و بافت‌های نرم حمایت کننده از آن با وضعیت جدید دندان تطابق پیدا کند.
این نگهدارنده‌ها در ابتدا به صورت ۲۴ ساعته باید در دهان قرار داشته باشند، اما به مرور زمان این مدت کوتاه‌تر می‌شود و فقط شب‌ها گذاشته می‌شود. دوره زمانی استفاده از نگهدارنده‌ها نیز حداقل ۱۲ ماه می‌باشد.
طول دوره درمان با براکت ثابت چقدر است؟
در این زمینه باید بگوییم که طول دوره درمان کاملا به مشکلات دندان‌ها و ناهنجاری‌های موجود در فک و دندان فرد بستگی دارد. اما به طور کلی بین ۱۲ الی ۱۸ ماه متغیر است که در برخی کیس های درمان تا ۲۴ ماه هم به طول می‌انجامد.
ارتودنسی ثابت برای چه کسانی مناسب است؟
برای اینکه بتوانیم به این سؤال پاسخ مناسبی بدهیم، باید بدانیم که ارتودنسی ثابت می‌تواند چه مشکلات و ناهنجاری‌هایی را برطرف کند. از همین رو در این بخش به مشکلات اصلاح‌شده توسط این روش درمانی می‌پردازیم.
به صورت کلی افرادی که دهان و یا دندان‌های خود این مشکلات را دارند، می‌توانند از این روش درمانی برای اصلاح مشکلات بهره ببرند.
- وجود فاصله در دندان‌های بالا و پایین هنگام بستن دهان
- وجود ناهنجاری‌ها، انحرافات و مشکلات اسکلتی خفیف تا متوسط
- کج بودن دندان‌ها
- اصلاح چرخش دندان‌ها
- اصلاح جلو زدگی یا عقب زدگی دندان‌ها
- ازدحام و شلوغی دندان‌ها
ارتودنسی ثابت مناسب چه کسانی نیست؟
برخی از افراد نیز کاندید مناسبی برای ارتودنسی به روش ثابت به شمار نمی‌روند. در این بخش با این موارد آشنا میشیم:
- افرادی که توجه لازم را به رعایت بهداشت دهان و دندان خود ندارند؛ چراکه در این بازه زمانی خیلی سریع در معرض خرابی و پوسیدگی دندان‌ها قرار میگیرند.
- افرادی که برای حصول نتیجه صبور نیستند؛ تاثیر درمان های ارتودنسی در طول زمان مشخص می‌شود بنابراین نباید برای دیدن نتایج تغییر عجله کنید.
- افرادی که به بیماری لثه و بافت نرم اطراف دهان مبتلا هستند؛ لازم است ابتدا تمام بیماری های لثه و دهان درمان شوند.
- افرادی که مشکلاتی از قبیل پوسیدگی لثه، از بین رفتن ریشه دندان، اعتیاد به سیگار دارند.
- شرایط مالی لازم: ارتودنسی یک روش درمانی گران‌قیمت محسوب می‌شود، چنانچه از نظر اقتصادی نیز شرایط این کار را ندارید، بهتر است به سراغ این روش نروید.
ارتودنسی ثابت دو فک
در این بخش نیز قصد داریم تا با انواع ارتودنسی ثابت با توجه به فک آشنا شویم. به صورت کلی ارتودنسی ثابت برای دو فک یا فک بالا انجام می‌شود و بعضی افراد به دنبال انجام ارتودنسی برای یک فک هستند. تشخیص این مورد باید توسط عکس‌های رادیولوژی انجام شود. چنانچه ناهماهنگی و بی‌نظمی شدیدتر باشد و فک شما نیز درگیر این بی‌نظمی باشد، نیاز به ارتودنسی ثابت دو فک وجود داشته و باید برای این کار اقدام کنید.
در برخی از مواقع نیز دیده‌ایم که بی‌نظمی‌ها کمتر هستند و می‌توان با ارتودنسی یک فک، به رفع آنها پرداخت. ارتودنسی ثابت دو فک، معمولا برای عقب و یا جلو بودن فک بالا یا پایین مورداستفاده قرار گرفته و باعث می‌شود تا پس از اتمام طول درمان، دندان‌هایی کاملا در یک راستا و فک‌هایی هماهنگ داشته باشید.
مقایسه مزایا و معایب ارتودنسی به روش ثابت
| مزایای ارتودنسی ثابت | معایب ارتودنسی ثابت |
| مناسب در درمان ارتودنسی کودکان | ظاهر مشخص براکت ها در دهان |
| تنوع براکت های ثابت با توجه به بودجه بیمار | سخت شدن رسیدگی به نظافت دهان و دندان |
| تاثیرگذاری دائمی در اصلاح موقعیت فک و دندان | بالا بودن احتمال پوسیدگی دندان ها در صورت عدم رعایت بهداشت |
| طول درمان کوتاه نسبت به ارتودنسی متحرک | اختلال در و تلفظ برخی واژگان |
بهترین نوع ارتودنسی ثابت
هر روزه ابزار و تجهیزات جدیدی در شاخه‌های مختلف دندانپزشکی ارائه می‌شود که باعث شده تا روندهای درمانی در این زمینه، به مراتب راحت‌تر از قبل طی شوند. دستگاه ارتودنسی دیمون نیز یکی از ابزارهای جدید و پیشرفته در این زمینه است که به تازگی ارائه شده مورداستفاده قرار گرفته است.
همان‌طور که در قسمت قبلی نیز تا حدی با این نوع ارتودنسی آشنا شدیم، دانستیم که استفاده از آن باعث شده تا دفعات مراجعه به پزشک به مراتب کمتر از قبل شود. این مدل از ارتودنسی قیمت بالاتری نسبت به سایرین دارد؛ اما مزایای متعدد آن می‌توانند جبران این اختلاف قیمت را بکنند.
بهترین زمان برای ارتودنسی به روش ثابت
طبق تجربه و تحقیقات انجام‌شده در این زمینه، می‌توانیم ادعا کنیم که بهترین زمان برای ارتودنسی دندان جلو و سایر دندان‌ها، کودکی و سنین پایین‌تر است. معمولا رفع عیوب و ناهنجاری‌ها در کودکی، به مدت‌زمان کمتری نیاز داشته و سریع‌تر رفع می‌شوند.
پس اگر تمایل دارید که در کوتاه‌مدت به دندان‌های دلخواه خود برسید، توصیه می‌کنیم که در کودکی برای این کار اقدام کنید.
با بالا رفتن سن، احتمال تشدید این ناهنجاری‌ها نیز وجود دارد؛ به همین دلیل درمان آنها نیز زمان زیادی احتیاج خواهد داشت.
پس توصیه می‌کنیم که از زمان کودکی به صورت منظم به دندان‌پزشک مراجعه کنید تا در صورت نیاز بتوانید اقدامات لازم را به موقع برای داشتن یک خط لبخند زیبا و دندان‌های یکدست، انجام دهید.
نکات مهم در درمان این نوع ارتودنسی
برای اینکه بتوانید بهترین نتیجه را از ارتودنسی دندان‌های خود دریافت کنید، لازم است تا با مهم‌ترین نکات در این زمینه آشنا شوید.
- زمانی که براکت‌های ثابت بر روی دندان‌های شما نصب می‌شود، باید بعد از هر بار مصرف نوشیدنی و یا خوراکی، دهان و دندان خود را با آب شست‌وشو دهید.
- مسواک زدن در این حالت بسیار دشوار است؛ به همین دلیل شما باید زمان به مراتب بیشتری را برای نظافت دندان‌ها خود در این دوره اختصاص دهید.
- حتی با داشتن تنها یک دندان کج، بازهم تمام دندان‌ها باید درگیر براکت‌های ارتودنسی شوند.
- درد خفیف در این دوره کاملا طبیعی بوده و جای هیچ‌گونه نگرانی نخواهد بود.
- در برخی از مواقع به وجود آمدن زخم در اطراف دهان و لثه‌ها نیز طبیعی بوده و احتیاج به پیگیری ندارد.
- ارتودنسی ثابت محدودیت سنی ندارد اما بهترین سن ارتودنسی، سنین رشد است.
مراقبت‌های بعد از ارتودنسی ثابت
برای کسب بهترین نتیجه از ارتودنسی دندان، لازم است تا مراقبت‌های بعد از آن را دقیقا مطابق با توصیه‌های متخصص ارتودنسی، انجام دهید. این کار باعث می‌شود تا دندان‌های شما در وضعیت خوبی قرار گرفته و هیچ آسیبی به آنها وارد نشود.
در واقع کسب نتیجه مطلوب از ارتودنسی دندان، در گرو همکاری فرد با دندان‌پزشک است؛ پس حتما این مراقبت‌ها را جدی بگیرید. این مراقبت‌های بعد از ارتودنسی به شرح زیر هستند.
- مراجعه مرتب و منظم به متخصص ارتودنسی
- مصرف غذاهای نرم به خصوص تا چند روز بعد از نصب براکت ها
- عدم خوردن غذاهای رنگی در روزهای اول مانند سس، قهوه، نوشابه، سبزی و …
- پرهیز از خوردن غذاهای چسبنده و سفت مانند آدامس، ته‌دیگ، تافی و گز
- پرهیز از شکستن تنقلات مانند تخمه و …
- استفاده از مسواک‌های مخصوص بعد از هر وعده غذایی برای جلوگیری از بو گرفتن دهان
هزینه ارتودنسی ثابت چقدر است؟
هزینه ارتودنسی تا حد زیادی بسته به نوع ارتودنسی است که شما انتخاب می‌کنید. به صورت کلی ارتودنسی فلزی برای یک فک از ۴۰.۰۰۰.۰۰۰ تومان و برای دو فک ۶۸.۰۰۰.۰۰۰ تومان است. برای دیدن هزینه های سایر روش های ارتودنسی ثابت مانند دیمون، سرامیکی و لینگوال به صفحه قیمت ارتودنسی دندان مراجعه کنید.
سؤالات متداول
در ادامه به پرسش های پرتکرار شما در مورد ارتودنسی ثابت دو فک پاسخ می‌دهیم.
آیا ارتودنسی دندان باعث ضعیف شدن آنها می‌شود؟
خیر هیچ‌کدام از انواع دستگاه‌های ارتودنسی دندان، در صورت نصب درست و اصولی به دندان‌های شما آسیب نرسانده و باعث ضعف آنها نخواهند شد.
آیا ارتودنسی ثابت دندان می‌تواند باعث صاف شدن دائمی دندان‌ها شود؟
ارتودنسی ثابت می‌تواند نامنظمی‌های موجود در دندان‌ها را تا حد زیادی از بین برده و باعث یکدست شدن دندان‌های شما شود. بعد از اتمام دوره و در طولانی‌مدت، ممکن است مجددا دندان‌های شما کمی کج شوند، اما با استفاده درست از نگه‌دارنده ارتودنسی، می‌توانید از بروز این حالت جلوگیری کنید.
آیا ارتودنسی ثابت درد دارد؟
برای از بین بردن مشکلات دندان‌ها و یکدست کردنشان، باید به آنها فشار وارد شود. بدیهی است که وارد شدن این فشار با درد همراه بوده، پس ممکن است شما در طول دوره درمان احساس درد داشته باشید. این میزان درد خفیف بوده و امکان کنترل کردن آن با مسکن نیز وجود دارد.
تا چه زمانی باید از نگه‌دارنده ارتودنسی استفاده کرد؟
مدت‌زمان استفاده از ریتینر بستگی به سن فرد و همچنین میزان نامنظمی‌های دندان‌های او دارد؛ اما به صورت کلی می‌توان گفت بین یکتا سه سال باید از این محصول استفاده نمود.
در بخش های قبلی به طور مفصب توضیح دادیم که ارتودنسی ثابت چیست. این روش دارای انواع مختلفی است، به همین دلیل در قسمت‌های قبلی با انواع دستگاه های ارتودنسی ثابت آشنا شدیم تا شما بتوانید انتخاب مناسبی از میان آنها داشته باشید.
در این مقاله هرآن چه که مربوط به ارتودنسی ثابت دو فک و تک فک است، از مزایا و معایب آن گرفته تا مراقبت‌های بعد از ارتودنسی را توضیح دادیم تا شما بتوانید اطلاعات جامع و کاملی در این زمینه به دست آورید.
