انتخاب بین درمان‌های زیبایی دندان مانند ارتودنسی یا کامپوزیت برای اغلب افرادی که به دنبال داشتن لبخندی جذاب هستند، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. این افراد هنگام مراجعه به به کلینیک‌های دندانپزشکی می‌پرسند که ارتودنسی بهتر است یا کامپوزیت؟ یا اینکه آیا قبل از کامپوزیت باید ارتودنسی کرد؟ پاسخ این پرسش‌ها، به شرایط خاص هر بیمار و هدف او از درمان بستگی دارد.
در این مقاله، به مقایسه جامع و دقیق کامپوزیت و ارتودنسی از جنبه‌های مختلف می‌پردازیم تا به شما کمک می‌کنیم که بهترین تصمیم را برای زیبایی و سلامت دندان‌های خود بگیرید. اگر بین دو راهی کامپوزیت یا ارتودنسی مانده‌اید، ادامه این مطلب را از دست ندهید.
مقایسه کامپوزیت و ارتودنسی از نظر کاربرد
در انتخاب بین کامپوزیت یا ارتودنسی، آشنایی با تفاوت‌های این دو روش از نظر کاربرد بسیار مهم است. اغلب این موارد در انتخاب بین ارتودنسی یا لمینت نیز وجود دارند. مهمترین این تفاوت‌های کاربردی ارتودنسی و کامپوزیت دندان عبارتند از:
- اصلاح بی‌نظمی و شلوغی دندان‌ها
ارتودنسی بهترین گزینه برای ردیف کردن دندان‌های کج و بهم ریخته و درمان شلوغی آن‌ها است. اما کامپوزیت دندان معمولا برای پوشاندن و پنهان کردن عیوب ظاهری و نامرتبی‌های خفیف دندان‌ها استفاده می‌شود و تاثیری در رفع مشکل ریشه‌ای این مشکلات ندارد.
- تغییر رنگ و سفید کردن ظاهر دندان‌ها:
کامپوزیت ونیر انتخاب مناسب‌تری برای اصلاح رنگ دندان‌های زرد و لکه‌دار و درخشان شدن لبخند است. در حالی که، ارتودنسی تاثیری بر رنگ دندان‌ها ندارد.
- اصلاح شکل و اندازه دندان‌ها
کامپوزیت برای اصلاح شکل و اندازه دندان‌ها و پوشاندن عیوب ظاهری مانند لب‌پرشدگی و ترک‌خوردگی به کار می‌رود تا فرم دندان‌ها متقارن و یکدست شود. اما ارتودنسی نمی‌توند اندازه یا شکل دندان‌ها را تغییر دهد، بلکه فقط مکان و زاویه قرار گیری آن‌ها را مرتب می‌کند.
- درمان مشکلات فکی و بایت
ارتودنسی توانایی اصلاح ناهنجاری‌های بایت از قبیل اوربایت، آندربایت و کراس‌بایت را دارد، مخصوصا اگر در بهترین سن ارتودنسی انجام شود. در حالی که کامپوزیت در اصلاح عملکرد فک نقش خاصی ندارد.
- بستن فاصله بین دندان‌ها
ارتودنسی با حرکت دادن و تغییر موقعیت دندان‌ها قادر است فاصله بین دندان‌ها را برای همیشه به اندازه طبیعی برساند. اما کامپوزیت با افزودن مواد خمیری و تغییر شکل و حجم دندان، فواصل بین دندانی را به طور موقت پوشش می‌دهد.
- آماده سازی دندان برای درمان‌های دیگر
گاهی ممکن است به منظور آماده سازی دهان و ایجاد فضای کافی برای قرار دادن ایمپلنت یا روکش دندان ابتدا دندان‌ها تحت درمان ارتودنسی قرار بگیرند. کامپوزیت در چنین مواردی کاربرد ندارد.
- زیباسازی سریع دندان‌ها برای موقعیت‌های خاص
از کامپوزیت دندان می‌توان برای زیبایی فوری دندان‌ها قبل از مراسمات خاص یا عکاسی استفاده کرد. اما ارتودنسی چنین نتایج سریع و کاربرد فوری ندارد.
مقایسه ارتودنسی و کامپوزیت از نظر هزینه
یکی از معیارهای اصلی برای تصمیم گیری در مورد اینکه کامپوزیت بهتر است یا ارتودنسی، هزینه درمان است. به طور کلی هزینه ارتودنسی بیشتر از کامپوزیت می‌باشد.
هزینه کامپوزیت دندان به عوامل مختلفی مانند تعداد دندان‌ها و کیفیت مواد مصرفی بستگی دارد و برای هر دندان به طور جداگانه محاسبه می‌شود. در نتیجه اگر بخواهید چند دندان جلویی را کامپوزیت کنید باید هزینه قابل توجهی را به صورت یکجا پرداخت نمایید. در مقابل هزینه ارتودنسی شامل کل فرآیند درمان است و براساس فاکتورهایی مانند پیچیدگی ناهنجاری و نوع ارتودنسی (ثابت، متحرک یا ارتودنسی نامرئی) تعیین می‌شود.
علاوه بر این، در بیشتر کلینیک‌ها، امکان پرداخت هزینه ارتودنسی به‌صورت اقساطی وجود دارد. این موضوع فشار مالی را تا حد زیادی برای بیماران در درمان‌های بلند مدت کاهش می‌دهد. در نهایت، انتخاب بین اینکه ارتودنسی بهتره یا کامپوزیت، نباید فقط بر پایه هزینه باشد.
مقایسه ارتودنسی و کامپوزیت از نظر ماندگاری
یکی دیگر از ملاک‌های سنجش در مورد اینکه کامپوزیت بهتره یا ارتودنسی ماندگاری و طول عمر این دو روش درمانی و زیبایی است. از نظر ماندگاری، ارتودنسی درمانی پایدار و ریشه‌ای محسوب می‌شود. اگر پس از پایان درمان و جدا کردن بریس‌ها از سطح دندان، نکات مراقبتی مانند استفاده از ریتینر با دقت رعایت شود، دندان‌های صاف و مرتب شده برای همیشه در همین وضعیت ایده‌آل باقی می‌مانند.
در مقابل، کامپوزیت ونیر یک درمان زیبایی موقت با عمر مفید ۵ تا ۸ سال است و بسته به مراقبت‌های بهداشتی، تغذیه و عادات روزانه به طور مرتب نیاز به ترمیم یا تعویض دارد. بنابراین اگر به دنبال راه‌حلی بلندمدت با نتایج مادام‌العمر هستید، ارتودنسی انتخاب بهتری است. اما در صورتی که هدف شما زیباسازی سریع با ماندگاری محدود باشد، کامپوزیت گزینه مناسبی خواهد بود.
ارتودنسی بهتر است یا کامپوزیت؟
با کمک اطلاعات جدول زیر می‌توانید تصمیم بگیرید انتخاب شما ارتودنسی یا کامپوزیت است.
| معیار مقایسه | ارتودنسی | کامپوزیت دندان |
| کاربرد | اصلاح نامرتبی دندان‌ها و مشکلات فک‌ها | زیباسازی شکل، رنگ، یا اندازه دندان‌ها |
| هزینه | بیشتر (با امکان پرداخت اقساطی) | کمتر (پرداخت یکباره) |
| ماندگاری | نتیجه دائمی و پایدار (در صورت رعایت دستورالعل‌های ارتودنتیست) | ۵ تا ۱۰ سال (نیاز به ترمیم و تعویض دوره‌ای) |
| طول دوره درمان | بسته به شدت ناهنجاری از ۶ ماه تا ۳ سال | یک یا دو جلسه ۳۰ تا ۶۰ دقیقه‌ای |
| راحتی انجام | کمی دشوار (نیاز به نصب بریس‌ها و مراجعه مکرر برای تنظیم دستگاه) | ساده (قرار گیری و شکل دادن مواد روی دندان) |
| تهاجمی بودن | غیر تهاجمی (حرکت تدیجی دندان در مدت طولانی) | نسبتا تهاجمی (نیاز به تراش خفیف مینای دندان) |
| قابلیت اجرا | مناسب برای همه دندان‌ها | محدود به دندان‌های جلویی به شرط سالم بودن |
| عوارض و خطرات احتمالی | احتمال بروز حساسیت و زخم لثه یا پوسیدگی دندان در صورت عدم رعایت بهداشت دهان | امکان لب پر شدن، تغییر رنگ و التهاب لثه |
در چه مواقعی باید ارتودنسی کنیم؟
ارتودنسی زمانی توصیه می‌شود که دندان‌ها دچار نامرتبی، شلوغی یا فاصله زیاد باشند، یا اینکه فک بالا و پایین به درستی روی هم قرار نگیرند. در شرایطی مانند کجی دندان‌ها، جلوزدگی بیش از حد دندان‌های جلویی، عقب بودن فک پایین، وجود فاصله بین دندان‌ها، روی‌هم‌افتادگی دندان‌ها یا مشکلات بایت (مانند اوربایت، آندربایت یا کراس‌بایت)، ارتودنسی تنها راهکار اصولی و ماندگار برای اصلاح موقعیت دندان‌ها و فک است.
همچنین اگر قرار است درمان‌هایی مانند ایمپلنت انجام دهید، گاهی لازم است ابتدا با ارتودنسی فضای مناسب برای قرار گیری پایه ایمپلنت و روکش دندان ایجاد شود. بنابراین اگر مشکلات عملکردی یا ساختاری در دهان و دندانهایتان دارید، ارتودنسی بهترین گزینه درمانی برای شماست.
در چه مواقعی درمان کامپوزیت بهتر است؟
در انتخاب بین کامپوزیت یا ارتودنسی، زمانی درمان کامپوزیت گزینه بهتری خواهد بود که دندان‌ها از نظر ریشه و موقعیت قرارگیری در فک مشکل جدی ندارند، اما اصلاحات ظاهری برای زیبایی بیشتر مورد نیاز است. اگر دندان‌های شما کمی کوتاه، لب‌پریده، بدفرم، دارای فاصله‌های خفیف یا تغییر رنگ سطحی هستند، کامپوزیت می‌تواند با پوشاندن عیوب ظاهری، به‌سرعت ظاهر لبخند شما را بهبود بخشد.
این روش برای افرادی مناسب است که می‌خواهند دندان‌هایی زیبا و مرتب داشته باشند اما شرایط یا صبر کافی برای درمان‌های طولانی مدت مانند ارتودنسی را ندارند و اینکه ارتودنسی چقدر طول می کشد برایشان مهم است. به طور کلی اگر مشکل دندانهایتان بیشتر ظاهری است و نه ساختاری، درمان کامپوزیت انتخاب بهتری برای شما خواهد بود.
کامپوزیت و ارتودنسی همزمان
درمان همزمان کامپوزیت و ارتودنسی به‌طور کلی توصیه نمی‌شود، زیرا این دو روش اگرچه مکمل هم هستند اما اهداف متفاوتی دارند و اجرای همزمان آن‌ها می‌تواند نتیجه درمان را مختل کند.
ارتودنسی برای اصلاح موقعیت دندان‌ها و رفع ناهنجاری‌های فک به جابه‌جایی تدریجی دندان‌ها می‌پردازد. در مقابل، کامپوزیت یک درمان زیبایی است که روی سطح دندان قرار می‌گیرد و نواقص دندانی را پوشش می‌دهد.
اگر قبل از اتمام ارتودنسی، کامپوزیت انجام شود، ممکن است در طی حرکات دندانی آسیب ببیند و بشکند. در مواردی خاص مانند هم اندازه نبودن طول دندان‌ها یا ایجاد لکه روی آن‌ها، ممکن است دندانپزشک تصمیم بگیرد در پایان مراحل ارتودنسی نواقص جزئی را با کامپوزیت اصلاح کند.
آیا قبل از کامپوزیت باید ارتودنسی کرد؟
نیاز به ارتودنسی قبل از انجام کامپوزیت، بستگی به وضعیت دندان‌ها دارد و برای همه افراد یکسان نیست. اگر دندان‌ها نامرتب، کج یا فاصله‌دار باشند، بهتر است ابتدا با ارتودنسی موقعیت آن‌ها را اصلاح کرد. این کار باعث می‌شود کامپوزیت با تراش کمتر و ظاهری طبیعی‌تر روی دندان‌ها قرار بگیرد و نتیجه درمان بهتر و ماندگارتر باشد.
اما زمانی که ناهنجاری فکی وجود نداشته و دندان‌ها در موقعیت مناسب قرار دارند و تنها مشکلاتی مانند تغییر رنگ، لب‌پریدگی یا شکل نامناسب دیده می‌شود، می‌توان مستقیما به سراغ کامپوزیت رفت. در نهایت، تشخیص نیاز به ارتودنسی قبل از کامپوزیت بر عهده دندانپزشک متخصص است تا بهترین روش درمانی برای شما انتخاب شود.
در نهایت، انتخاب بین ارتودنسی یا کامپوزیت بستگی مستقیم به شرایط دندان‌ها و هدف درمانی شما دارد. ارتودنسی بهترین راهکار برای اصلاح مشکلات ساختاری فک و مرتب کردن دندان‌ها است، در حالی که کامپوزیت برای بهبود سریع زیبایی ظاهری کاربرد دارد. گاهی ترکیب این دو روش می‌تواند نتایج ایده‌آل‌تری برای فرد به همراه داشته باشد. به هر حال، تشخیص دقیق و انتخاب مناسب‌ترین روش درمانی، بدون مشورت با دندانپزشک متخصص امکانپذیر نیست.
برای بررسی وضعیت فک و دندان‌های خود و دریافت مشاوره تخصصی، می‌توانید به کلینیک دندانپزشکی دکتر علیرضا خدیوی مراجعه کنید و بهترین مسیر درمانی را با همراهی تیم حرفه‌ای ما آغاز کنید.
