کش ارتودنسی را می‌توانیم به عنوان یکی از ابزارها و تجهیزات مورداستفاده در روند ارتودنسی دندان معرفی کنیم. اگر شما نیز از ناهنجاری و بی‌نظمی دندان‌های خود رنج می‌برید، حتما یک بار به فکر ارتودنسی دندان‌های خود افتاده‌اید.
ارتودنسی دندان روشی است که کمک می‌کند تا شما دندان‌های صاف، مرتب و کاملا یکدست داشته باشید. در این زمینه حتما واژه کش ارتودنسی را شنیده‌اید که نقش بسیار مهمی در درمان ارتودنسی و فرم دهی دندان‌ها دارند. در ادامه قصد داریم تا بیشتر با کش دندان ارتودنسی یا ارتودنسی الاستیک و نگهداری آن آشنا شویم.
کش ارتودنسی چیست؟
به صورت کلی ارتودنتیست در راستای تسریع روند بهبودی و فرم دهی دندان‌ها، معمولا از ابزارهای مختلفی استفاده می‌کنند. کش ارتودنسی را می‌توان از ابزارهای بسیار کاربردی و مناسب در شیوه ارتودنسی ثابت معرفی کرد. این قطعه‌های الاستیک معمولا در کنار بریس ها و سیم متصل‌کننده قرار می‌گیرند و نقش مهمی را ر روند صاف و مرتب کردن دندان‌ها ایجاد می‌کنند. کش دندان ارتودنسی با عناوین باند و یا الاستیک نیز شناخته می‌شود؛ در واقع این کش‌ها با اعمال فشار بیشتر، می‌توانند باعث تسریع روند درمان شوند.
انواع کش های ارتودنسی
حال که به صورت کلی با تعریف الاستیک ارتودنسی آشنا شدیم، لازم است تا انواع مختلف این محصولات را نیز بشناسیم و اطلاعات مفیدی درباره آن‌ها به دست آوریم. به صورت کلی می‌توانیم بگوییم که ما دو نوع کش ارتودنسی داریم که هر دوی آن‌ها نیز خاصیت ارتجاعی دارند آما موارد کاربرد و استفاده آن‌ها با یکدیگر متفاوت است.
- نوع اول از کش ارتودنسی، کشهای اورینگ هستند که در رنگ‌های مختلف تولید شده و دور هر براکت قرار می‌گیرند. هدف کاربرد این کش ها برای نگه داشتن سیم در شیار براکت است.
- نوع دیگر کش ارتودنسی در این زمینه، کش های رابربند هستند که تا حدی از مدل قبلی بزرگ‌تر بوده و تنوع رنگی بالاتری نیز دارند. از این مدل کش دندان ارتودنسی معمولا برای وارد کردن فشار بیشتر به فک و برطرف کردن مشکلات آن استفاده می‌شود. این کش ها طولانی‌تر بوده و می‌توانند دو یا چند براکت را به یکدیگر متصل کنند.
تقسیم‌بندی دیگری نیز برای انواع کش ارتودنسی انجام می‌شود که بر اساس نحوه اتصال آن‌هاست. چند نمونه از کش های ارتودنسی پرکاربرد در این زمینه به شرح زیر هستند:
- کش مثلثی
- کش جعبه ای
- کش کلاس ۱
- کش کلاس ۲
- کش کلاس ۳
کش ارتودنسی برای چیست؟
حال که تا حدی با مفهوم و انواع کش ارتودنسی آشنا شدیم، لازم است تا با هدف استفاده از این ابزار آشنا شویم. قطعا برای شما نیز سؤال پیش‌آمده است که چرا از کس ارتودنسی استفاده می‌شود؟ در این قسمت به بررسی پاسخ این پرسش می‌پردازیم. درواقع ارتودنتیست‌ها از کش دندان ارتودنسی برای حرکت فک‌ها و دندان‌ها در جهت‌های خاص استفاده می‌کنند. صرفا با استفاده از ارتودنسی ثابت، نمی‌توان به این هدف دست پیدا کرد و در این زمینه به کس ارتودنسی نیاز است. با استفاده از الاستیک می‌توان به جلو یا عقب کشیدن یکی از فک‌ها پرداخت. همچنین در برخی از مواقع برای حرکت عرضی یکی از فک‌ها نیز می‌توان از این کش ها استفاده نمود.
انواع اتصال کش های ارتودنسی
همان‌طور که در بخش‌های قبلی نیز اشاره کردیم، کش ارتودنسی را می‌توان بر اساس نوع اتصال نیز دسته‌بندی کرد. از این رو در این بخش قصد داریم تا به بررسی کامل انواع اتصال کش های ارتودنسی بپردازیم. نوع اتصال الاستیک، به صورت کلی به نوع و میزان مشکل دندان‌ها و فک فرد بستگی دارد. چند نمونه از مهم‌ترین اتصال‌ها در این راستا به شرح زیر هستند.
کلاس ۱
ساده‌ترین روش اتصال کش ارتودنسی، مربوط به کلاس یک می‌شود که در آن به بستن فاصله بین دندان‌ها در یک ردیف دندانی پرداخته می‌شود. به عنوان مثال در این روش، کش به براکت قلاب‌دار دندان نیش فک بالا و از طرف دیگر دندان آسیاب همین ردیف متصل می‌شود. از این رو این کش می‌تواند فاصله بین دندان‌ها را با اعمال فشار، کمتر کرده و آن‌ها را به یکدیگر متصل کند.
کلاس ۲
در صورتی که وضعیت قرارگیری دندان‌ها، نیاز به جا به جایی جزئی دندان‌ها فک بالا به سمت عقب و یا دندان‌های آسیاب فک پایین به سمت جلو داشته باشند، از این روش اتصال کش ارتودنسی استفاده می‌شود. در این روش باید کش ارتودنسی به براکت قلاب‌دار یکی از دندان‌های نیش بالا و از طرف دیگر به دندان اول یا دوم آسیاب فک پایین متصل شود.
کلاس ۲ مثلثی
این روش نیز در مواردی مشابه با موارد کلاس دو به کاربرده می‌شود. تنها تفاوت میان این دو گزینه، به وجود آمدن یک شکل مثلث در بین کش های متصل شده است. در این روش کش به براکت دندان آسیاب بزرگ نیز متصل شده و نتیجه همان مثلث خواهد شد.
کلاس ۳
به صورت کلی نحوه اتصال کش در این روش، معکوس کلاس ۲ است. در این راستا کش به قلاب براکت دندان نیش فک پایین و دندان آسیاب فک بالا متصل می‌شود. همان‌طور که واضح است، این روش برای حرکت دندان‌های فک بالا به سمت جلو و دندان‌های فک پایین به سمت عقب، مورداستفاده قرار می‌گیرد.
کلاس ۳ مثلثی
در این روش نیز دقیقا مشابه با روش کلاس ۲ مثلثی، در نهایت یک مثلث به وجود می‌آید. در اتصال به این روش باید کش ارتودنسی به براکت قلاب‌دار یکی از دندان‌های نیش پایین و سپس دندان‌های آسیاب کوچک و بزرگ فک بالا متصل شود تا نتیجه مطلوب را برای فرد به دنبال داشته باشد.
کلاس مستطیلی
در صورتی که هدف از استفاده از کش ارتودنسی برای قرارگیری هر دو فک بر روی یکدیگر باشد، باید از این روش اتصال استفاده کنید. کش در این نوع از اتصال باید به دو دندان از هر فک متصل شوند تا درنهایت به شکل یک مستطیل درآید.
کلاس میدلاین
در این روش از اتصال کش ارتودنسی، هدف تراز کردن دو فک به صورت عمودی دنبال می‌شود. در این نوع از پیکربندی، کش باید به قلاب دو دندان نیش در دو فک و دو سمت مقابل هم متصل شود تا درنهایت کارایی موردنظر را داشته باشد.
کراس بایت
یکی دیگر از روش‌های اتصال کش ارتودنسی، کراس بایت است. در بهترین حالت برای این روش باید از داخل قوس فکی بالا به قوس فکی پایین، اتصال برقرار شود.
مثلث قدامی
در صورتی که در قسمت جلوی دهان، بین فک بالا و پایین فاصله وجود داشته باشد، باید از این روش برای کاهش این فاصله استفاده نمود. در این راستا لازم است تا کش به براکت قلاب دار دندان نیش فک بالا و دندان نیش فک پایین و در نهایت دندان آسیاب فک پایین متصل شود.
نحوه عملکرد کش ارتودنسی
همان‌طور که در بخش‌های قبلی نیز اشاره کردیم، دو نوع مختلف برای کش ارتودنسی وجود دارد که از نظر اندازه، کاربرد و عملکرد، با یکدیگر متفاوت هستند. نوع اول که با عنوان اورینگ نیز شناخته می‌شود، بسیار کوچک بوده و به دور یک براکت پیچیده می‌شود. عملکرد این کش برای از بین بردن ناهنجاری یک دندان بوده و کارایی بیشتری به دنبال ندارد. نوع دیگر الاستیک که اندازه و قطر بزرگ‌تری دارد، برای حرکت دادن فک در جهات خاص مورداستفاده قرار می‌گیرد. این کش به روش‌های مختلفی که در قسمت‌های قبلی نیز معرفی کردیم، به دور دو یا چند براکت متصل شده و تأثیر خود را بر جای می‌گذارد.
جنس کش ارتودنسی چیست
جنس کش ارتودنسی معمولا از لاتکس بوده و از پرکاربردترین کش های ارجاعی محسوب می‌شود. در صورتی که فرد به لاتکس حساسیت داشته باشد، امکان استفاده از الاستیک‌های غیر لاتکس نیز در این زمینه وجود دارد. طبق آمار منتشرشده در این زمینه می‌توانیم ادعا کنیم که کشهای لاتکس، توانایی کشش تا ۲۴ ساعت را داشته و از مقاومت بسیار بالایی برخوردار هستند.
ویژگی‌های الاستیک ارتودنسی
این کش ها ویژگی‌های مخصوص و منحصربه فردی دارند. از اصلی‌ترین ویژگی‌های این محصولات می‌توان به رنگ‌بندی فوق‌العاده آن‌ها اشاره‌کنیم که هرگونه سلیقه‌ای را پوشش می‌دهند. جنس لاتکس این محصولات از خاصیت کشش و ارتجاعی بسیار خوبی برخوردار است و می‌تواند در زمینه بهبود وضعیت قرارگیری دندان‌ها، کمک‌کننده باشد. تنوع بالا در اندازه و همچنین جنس را نیز می‌توان از دیگر ویژگی‌های این محصولات به شمار آورد. در صورتی که شما به لاتکس حساسیت داشته باشید، می‌توانید از جنس‌های دیگری که برای این محصولات وجود دارد بهره ببرید.
کش ارتودنسی رنگی یا تای الاستیک چیست
یکی از مدل‌های کش ارتودنسی که با هدف فیکس نگه داشتن سیم ارتودنسی ثابت در براکت مورداستفاده قرار می‌گیرد، لیگاشور یا تای الاستیک نام دارد. این مدل از کش ها با عنوان کش رنگی ارتودنسی نیز در این زمینه شناخته می‌شوند. در هر جلسه‌ای که برای معاینه و تنظیم براکت‌های ارتودنسی به متخصص مراجعه کنید، این کش‌ها تنظیم می‌شوند. این کش ها معمولا دارای تنوع رنگی بسیار بالایی هستند و در رنگ‌های مختلف ساخته می‌شوند. چنانچه عنوان ارتودنسی رنگی به گوشتان خورد، بدانید که درواقع منظور اصلی در این زمینه الاستیک‌های رنگی ارتودنسی است.
نحوه گذاشتن کش ارتودنسی
در صورتی که اقدام به ارتودنسی دندان‌های خود کرده‌اید، لازم است تا با نحوه گذاشتن کش های ارتودنسی نیز آشنا شوید تا در مواقع لزوم، بتوانید به راحتی از آن‌ها استفاده کنید. استفاده از الاستیک‌ها باید کاملا مطابق با تشخیص و نظر پزشک انجام شود تا بهترین و مطلوب‌ترین نتیجه را برای شما به دنبال داشته باشد. استفاده از کش ارتودنسی در هنگام خواب، غذا خوردن، ورزش کردن و … ضروری بوده و به هیچ عنوان نباید نادیده گرفته شود. طبیعتا استفاده دائمی از این کش ها می‌تواند روند درمان و تغییر حالت دندان‌ها شما را سریع‌تر از حالت عادی کند.
تنها در مواقع مسواک زدن و استفاده از نخ دندان، شما مجاز به خارج کردن کش های ارتودنسی خواهید بود. بهترین موقعیت برای تعویض کش ارتودنسی نیز دقیقا بعد از خوردن وعده غذایی است. توجه داشته باشید که این کش ها بعد از مدتی، خاصیت ارتجاعی خود را از دست داده و استفاده ز آن‌ها نمی‌تواند هیچ تأثیر مثبتی در روند ارتودنسی دندان داشته باشد. به همین خاطر باید در مواقعی که پزشک تعیین کرده، حتما اقدام به تعویض کش های ارتودنسی بکنید.
چه زمانی از الاستیک ارتودنسی استفاده می‌شود؟
این کش ها یکی از تجهیزات ارتودنسی به شمار می‌روند که به فرد کمک می‌کنند تا در مدت‌زمان کمتری به نتیجه دلخواه خود از ارتودنسی دندان‌هایش دست پیدا کند. از همین رو در زمان‌هایی که ناهنجاری‌هایی در فک‌ها وجود دارد می‌توان از کش ارتودنسی استفاده کرد. وجود فاصله در بین دندان‌ها، عقب یا جلو رفتن یکی از فک‌ها، قرار نگرفتن فک بالا و پایین بر روی یکدیگر در مواقع بسته شدن دهان و … از زمان‌هایی هستند که شما باید از انواع کش ارتودنسی استفاده کنید.
زمان تعویض کش ارتودنسی
حال که دانستیم کش ارتودنسی برای چیست و در چه مواقعی مورداستفاده قرار می‌گیرد، لازم است تا با زمان تعویض این قطعات الاستیک نیز آشنا شویم. همان‌طور که می‌دانیم کش های ارتودنسی بعد از مدتی خاصیت ارتجاعی و کشسانی خود را از دست داده و نیاز به تعویض پیدا می‌کنند. بسته به قدرت و ضخامت کش ها، شما باید در طول روز ۳ یا ۴ بار، اقدام به تعویض آن‌ها بکنید. برخی از متخصصان نیز توصیه می‌کنند که هر ۱۲ یا نهایتا ۲۴ ساعت یک‌بار، این کش ها باید تعویض شوند تا بتوانند بیشترین تأثیر را در روند ارتودنسی داشته باشند. از این رو توصیه می‌کنیم که یک بسته کامل از آن‌ها را همواره در دسترس خود داشته باشید تا بتوانید در مواقع موردنیاز، اقدام به تعویض کش های ارتودنسی بکنید.
مدت‌زمان استفاده از الاستیک ارتودنسی
یکی از سؤالاتی که معمولا برای افراد در این زمینه پیش می‌آید، مربوط به مدت‌زمان استفاده از الاستیک ارتودنسی است. به صورت کلی متخصص ارتودنسی با توجه به شرایط بیماری و گرافی دندان‌ها، استفاده از کش ارتودنسی را برای فرد تجویز می‌کند. در این راستا فرد موظف است از همان کش تجویزشده در تعداد موردنظر، استفاده کند؛ به عبارت دیگر به هیچ عنوان فرد مجاز نیست که بدون اجازه پزشک، استفاده از کشهای ارتودنسی را قطع یا بیشتر کند. از زمانی که پزشک این کش‌ها را تجویز کند تا زمان قطع کردن آن‌ها، فرد باید به صورت مداوم از این محصولات استفاده کند. پس به صورت کلی مدت زمان استفاده از کش ارتودنسی و نحوه استفاده از الاستیک، باید توسط پزشک متخصص تعیین شود و شما به هیچ عنوان مجاز به ایجاد تغییر در این زمینه نیستید.
نحوه نگهداری از کش ارتودنسی
حال که به صورت کلی دانستیم کش ارتودنسی چیست، لازم است تا با نحوه نگهداری از این محصولات نیز آشنا شویم. کش های ارتودنسی نیز مانند سایر تجهیزات ارتودنسی، نیاز به اصول نگهداری مخصوص به خود را دارند. چنانچه در روزهای ابتدایی استفاده از الاستیک‌ها احساس درد و ناراحتی کردید، جای هیچ‌گونه نگرانی نیست، چراکه طی چند روز آتی و استفاده منظم از این کش، این احساس ناراحتی کاهش پیدا می‌کند. حتما در طول روز ۳ الی ۴ بار، اقدام به تعویض کش ها بکنید تا بتوانید به بهترین نتیجه از استفاده از آن‌ها برسید. نهایت دقت خود را هنگام نصب الاستیک ارتودنسی به کار ببرید تا هیچ آسیبی به بریس های ارتودنسی وارد نشود.
دیگر نکته‌ای که در نگهداری کش ارتودنسی باید به آن توجه داشته باشید، رعایت کامل بهداشت دهان و دندان است. کش های ارتودنسی محل مناسبی برای تجمع باکتری محسوب می‌شوند، به همین دلیل توصیه می‌کنیم بعد از هر وعده غذایی حتما مسواک زده و از نخ دندان استفاده کنید. در صورتی که کش ارتودنسی خاصیت کشسانی خود را از دست داد، سریعا برای تعویض آن اقدام کنید. در این راستا توصیه می‌کنیم که همواره بسته کش های ارتودنسی خود را همراه داشته باشید. توصیه‌های ارتودنتیست خود را در این زمینه جدی گرفته و حتما به تمام آن‌ها عمل کنید.
الاستیک ارتودنسی برای چه کسانی مناسب است؟
همه افرادی که اقدام به ارتودنسی دندان‌های خود می‌کنند، نیاز به استفاده از الاستیک ارتودنسی ندارند. بلکه صرفا برخی از افراد نیاز به استفاده از این محصولات پیدا می‌کنند. در این بخش قصد داریم تا بدانیم استفاده از الاستیک ارتودنسی برای چه افرادی مناسب و کاربردی است. در برخی از مواقع، بریس ارتودنسی به تنهایی نمی‌تواند ناهنجاری‌های موجود در دندان‌ها و فک را برطرف کند. درواقع این ناهنجاری‌ها شدیدتر از حالت‌ها عادی هستند و نیاز به یک نیروی کمک‌کننده دارند تا بتوانند در وضعیت مناسبی قرار بگیرند. پس می‌توان گفت الاستیک ارتودنسی برای افرادی که بی‌نظمی و ناهنجاری‌های بیشتری در دندان‌ها و فک‌های خود دارند مناسب بوده و می‌تواند در روند درمان این افراد کمک‌کننده باشد.
مزایای کش ارتودنسی
استفاده از کش های ارتودنسی مزایای متعدد و مختلفی به دنبال دارد که در این قسمت به چند نمونه از آن‌ها می‌پردازیم.
- سریع‌تر شدن روند درمان
- نقش مهم و اساسی برای دریافت نتیجه مطلوب‌تر
- قیمت بسیار پایین
- امکان تعویض کش های ارتودنسی به سادگی
- اصلاح مشکلات بایت
- قرارگیری دندان‌ها در جایگاه اصلی خود
- فیکس شدن دندان‌های فک بالا و پایین بر روی هم
معایب کش های ارتودنسی
استفاده از کش ارتودنسی در کنار مزایای متعدد، معایبی نیز دارد که برای بسیاری از افراد خوشایند نیست. قبل از استفاده از این تجهیزات ارتودنسی ثابت، لازم است تا با معایب آن‌ها نیز آشنا شوید.
- احساس درد و ناراحتی جزئی
- استفاده مداوم و ۲۴ ساعته
با در نظر گرفتن مزایای بسیار زیاد استفاده از کش ارتودنسی، این معایب نمی‌توانند مانع قابل قبولی برای عدم استفاده از الاستیک شوند.
قیمت کش ارتودنسی
یکی از نکاتی که در زمینه کش دنان ارتودنسی باید به آن توجه داشته باشید، قیمت این محصولات است. به صورت کلی کش ارتودنسی قیمت بسیار پایینی داشته و در مطب ارتودنتیست در دسترس بوده، از این رو شما می‌توانید این تجهیزات ارتودنسی را به سادگی تهیه کنید. در برخی از مواقع هزینه کش ارتودنسی با تمام هزینه‌های مربوط به ارتودنسی ثابت جمع می‌شود ولی گاهی نیز شما باید این هزینه را به صورت مجزا پرداخت کنید. هزینه کش ارتودنسی به تعداد و انواع کش ارتودنسی وابسته است.
سؤالات متداول
- آیا امکان تعویض کش ارتودنسی توسط فرد وجود دارد؟
بله خود فرد می‌توانید این کار را انجام داده و باید نهایتا هر ۱۲ ساعت یک‌بار، اقدام به تعویض کش ارتودنسی بکند تا هیچ خللی در عملکرد و کارایی این محصولات به وجود نیاید.
- آیا کش های ارتودنسی برای ارتودنسی متحرک نیز استفاده می‌شوند؟
خیر، این کش های ارتودنسی باید در شرایط خاصی مورداستفاده قرار بگیرند و حتی در تمام مدل‌های ارتودنسی ثابت نیز قابل‌استفاده نیستند. برای نصب الاستیک، شما نیاز به براکت قلاب‌دار خواهید داشت تا کش به خوبی بین دو براکت نگهداری شود.
- آیا استفاده از الاستیک ارتودنسی دردناک است؟
کش های ارتودنسی برای اعمال فشار بیشتر بر روی فک و دندان استفاده می‌شوند. پس طبیعتا استفاده از آن‌ها درد جزئی به همراه دارد که هیچ جای نگرانی نداشته و به مرور برطرف می‌شود.
- مدت زمان استفاده از کش ارتودنسی چقدر است؟
زمان استفاده از الاستیک ارتودنسی باید توسط ارتودنتیست مشخص شود، اما به صورت کلی این بازه می‌تواند بین چند هفته تا چند ماه باشد تا وقتی‌که وضعیت دندان‌ها بهبود پیدا کند.
جمع‌بندی
ارتودنسی دندان شامل تجهیزات متعدد و مختلفی می‌شود که برای کسب بهترین نتیجه از فرآیند درمان مورداستفاده قرار می‌گیرند. یکی از تجهیزات ارتودنسی در این زمینه، کش ارتودنسی است که مزایای متعددی برای فرد به همراه دارد. الاستیک برای ارتودنسی متحرک قابل‌استفاده نبوده و تنها برای مدل‌های خاصی از ارتودنسی ثابت مورداستفاده قرار می‌گیرد. در بخش‌های قبلی به صورت کامل به نحوه گذاشتن کش ارتودنسی، نحوه استفاده از این تجهیزات و همچنین مدت‌زمان استفاده از آن‌ها پرداختیم تا شما بتوانید با کسب اطلاعات کامل و کافی در این زمینه، اقدام به استفاده از این کش‌ها بکنید.
