جراحی لثه را می‌توانیم به عنوان یکی از روش‌های درمانی برای بیماری‌های لثه معرفی کنیم که در علم دندان‌پزشکی انجام میشود. به صورت کلی ممکن است مشکلات مختلفی برای لثه‌ها به وجود آید که از طریق دارو و روش‌های درمانی از این دست، برطرف نشوند. در چنین شرایطی باید برای درمان آن‌ها اقدام نمود. در ادامه به بررسی کامل جراحی لثه و انواع آن می‌پردازیم. علائم نیاز به عمل لثه و عوارض عدم انجام آن را نیز معرفی می‌کنیم تا شما اطلاعات کامل و دقیقی در این زمینه به دست آورید.
جراحی لثه چیست؟
در برخی از مواقع، بعضی از مشکلات مربوط به لثه مانند ژنژیویت و یا پریودنتیت، تنها از طریق جراحی بهبود پیدا می‌کنند. این مشکلات نیاز به جراحی پریودنتال نیاز دارند که به عنوان جراحی لثه نیز شناخته میشود. به عبارتی زمانی که بافت لثه قابل ترمیم نباشد و عفونت آن افزایش پیدا کرده باشد، باید برای جراحی کردن لثه اقدام نمود. این عمل در بسیاری از مواقع به صورت سرپایی انجام میشود.
علت ایجاد بیماری‌های لثه
بعد از آشنایی با تعریف جراحی لثه، لازم است تا با علت بیماری‌های لثه نیز آشنا شویم. می‌دانیم که بعضی از این بیماری‌های برای بهبود، نیاز به جراحی پیدا می‌کنند، اما به صورت کلی علت بروز این بیماری‌ها چیست و چه دلیلی باعث به وجود آمدن آن‌ها میشود. علت‌های مختلفی وجود دارند که باعث بروز این دست از بیماری‌ها می‌شوند. برخی از شایع‌ترین دلایل در این زمینه به شرح زیر هستند که باید با آن‌ها آشنا شویم.
جرم و باکتری
یکی از اصلی‌ترین علل بروز بیماری‌های لثه که نیاز به جراحی پیدا می‌کنند، عدم توجه به بهداشت و دندان و در نتیجه آن تجمع جرم و باکتری در این قسمت‌هاست. جرم و باکتری به مرور زمان باعث پوسیدگی دندان‌ها می‌شوند. هر اندازه جرم باکتری در دهان فرد قدیمی‌تر شوند، به دندان چسبیده و حالت شفاف آن را از بین می‌برند. در این حالت پلاک دندان تشکیل میشود که می‌تواند تأثیرات مخربی بر روی دندان‌ها و لثه بگذارد.
عوامل ژنتیکی
یکی دیگر از علل بروز انواع بیماری‌های لثه، وراثت و ژنتیک افراد است. طبق مطالعات انجام‌شده در این زمینه و آمار موجود، می‌توانیم ادعا کنیم که حدود 30 درصد از بیماری‌های لثه به دلیل وراثت و ژنتیک هستند. این عامل می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان لثه را نیز تا حد زیادی افزایش دهد.
استرس
استرس و اضطراب به صورت کلی می‌توانند بر روی عملکرد ارگان‌های مختلف بدن تأثیر بگذارند و بدن را از وضعیت تعادل خارج کنند. این عامل روانی می‌تواند بر روی لثه‌ها نیز تاثیر گذاشته و باعث بروز فونت و بیماری‌های مختلف در آن‌ها شود. از این رو توصیه می‌کنیم که حتما عوامل استرس‌زا را از خود دور کنید.
دیابت
از دیگر علل بروز انواع بیماری‌های لثه، می‌توانیم به دیابت اشاره کنیم. به صورت کلی دیابت بیماری است که می‌تواند باعث ریزش دندان‌ها شده و اثرات مخربی بر روی لثه‌ها بگذارد. تمام افراد مبتلا به این بیماری، باید توجه بسیار ویژه‌ای به بهداشت دهان و دندان خود داشته باشند و تمام رسیدگی‌های لازم را نسبت به آن‌ها انجام دهند.
علاوه بر علل ذکرشده، موارد دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند باعث بروز آسیب و به وجود آمدن بیماری در لثه‌ها شوند که برخی از آن‌ها به شرح زیر هستند.
- سیگار کشیدن
- تغییرات هورمونی
- مصرف برخی از داروها
- مسواک زدن شدید و نامناسب
- سوءتغذیه
- مصرف برخی از نوشیدنی‌های اسیدی
علائم نیاز به عمل لثه
برای اینکه بدانیم لثه‌های فرد در چه مواقعی نیاز به جراحی پیدا می‌کنند، لازم است تا با علائم نیاز به جراحی نیز آشنا شویم. درواقع با مشاهده این علائم در لثه‌های هر فرد، می‌توانیم تشخیص دهیم که بهترین رمان، عمل جراحی لثه است. این علائم مهم در این زمینه به شرح زیر هستند.
- خون‌ریزی لثه‌ها در زمان مسواک زدن
- بوی بد دهان
- لق شدن دندان‌ها
- به وجود آمدن زخم‌های دهانی
- دندان‌های شکافته یا شل
- تورم، قرمزی و حساس شدن لثه‌ها
- حساس شدن دندان‌ها نسب به سرد و گرم بودن آب
- درد در هنگام جویدن غذا
- عقب رفتگی لثه‌ها یا بلندتر به نظر رسیدن آن‌ها
در برخی از موارد ممکن است فرد در هنگام تنفس نیز، احساس ناراحتی داشته باشد که این موضوع را نیز می‌توان از دیگر علائم نیاز به جراحی لثه دانست. دانستن این علائم کمک زیادی در روند درمان می‌کند. شما میتوانید در زمان مراجعه به دندان‌پزشک خود، درباره آن علائم صحبت کنید تا او بتواند بهترین تشخیص را در این زمینه بدهد.
هدف از عمل جراحی لثه چیست؟
همانطور که در بخش‌های قبلی نیز اشاره کردیم، جراحی لثه به صورت کلی برای درمان برخی از بیماری‌های لثه انجام‌شده و تأثیر فوق‌العاده‌ای نیز در این زمینه دارد. در این بخش قصد داریم تا به صورت کلی با اهداف اصلی عمل لثه آشنا شویم. درواقع باید بدانیم که جراحی لثه چه اهدافی را دنبال کرده و بر روی چه مواردی تأثیر می‌گذارد. از مهم‌ترین اهداف این روش درمانی می‌توانیم به موارد زیر اشاره‌کنیم.
- جلوگیری از افتادن دندان‌ها
- ترمیم استخوان فک و بافتهای آسیب‌دیده در ارتباط با لثه
- کاهش شکاف لثه بین دندان‌ها
- از بین بردن باکتری‌ها و عفونت
- تغییر شکل استخوان فک در راستا کاهش خطر رشد باکتری‌ها در شکاف استخوان
- درمان بیماری‌های مختلفی مانند گینوییت، پریودنتیت و … که نیاز به عمل کردن لثه دارند
نحوه تعیین طرح درمان
برای جراحی کردن لثه، شما باید به یک جراح لثه ماهر و مجرب مراجعه کنید تا بتواند این عمل را به خوبی انجام دهد. تمام علائم شما باید توسط جراح به صورت کامل موردبررسی قرار بگیرند، چراکه در برخی از مواقع ممکن است این علائم، نشان‌دهنده بیماری دیگری باشند. پس طرح درمان در این زمینه باید حتما توسط یک متخصص به صورت کامل برنامه‌ریزی شود. در این زمینه جراح اقدامات زیر را انجام می‌دهد.
- پرسش درباره سابقه بیماری برای تشخیص شرایط زیربنایی که می‌توانند با ابتلا به بیماری لثه در ارتباط باشند.
- معاینه دقیق وضعیت لثه‌ها و بررسی علائم التهاب آن‌ها
- بررسی کامل پاکت‌ها لثه با کمک یک خط کش ریز به نام پروب. اندازه پاکت‌ها باید بین 1 تا 3 میلی‌متر باشد و از این حد تجاوز نکند
- بررسی دقیق عکس رادیولوژی برای تشخیص وضعیت استخوان‌ها و مقدار آسیب‌دیده
انواع جراحی لثه چیست؟
حال که به صورت کامل با جراحی لثه و علائم ابتلا به بیماری‌های مربوط به لآن آشنا شدیم، لازم است تا درباره انواع روش‌های جراحی کردن لثه نیز اطلاعات کاملی به دست آوریم. به صورت کلی، روش‌های مختلفی برای عمل لثه وجود دارد که هرکدام از آن‌ها ویژگی‌های مخصوص به خود را داشته و در شرایط خاصی به کار گرفته می‌شوند. برخی از مهم‌ترین روش‌ها و کاربردی‌ترین‌ها در این زمینه به شرح زیر هستند.
جراحی فلاپ لثه
یکی از انواع عمل جراحی لثه که امروزه انجام میشود، جراحی فلاپ لثه است. این عمل در شرایطی انجام میشود که عمق پاکت‌های تشکیل‌شده بر روی خط لثه، بیشتر از 5 میلی‌متر باشند. پس به این عمل جراحی اصطلاحا عمل کوچک کردن پاکت لثه نیز میگویند. در اغلب مواقع برای اکثر بیمارهای پریودنتیت متوسط تا شدید، از این روش جراحی استفاده میشود.
در این روش جراح باید شکاف‌های را در بافت لثه برای جدا کردن لثه از دندان به وجود آورده و سپس از طریق آن‌ها ابزارهای مختلف تمیز کردن عمقی و جرم‌گیری را برای پاک کردن جرم و پلاک، به محل موردنظر وارد کند. به عبارت دیگر این نوع از جراحی لثه، در مواقعی انجام میشود که بین لثه و دندان فرورفتگی زیادی ایجادشده باشد که می‌تواند بستر ایجاد عفونت، آبسه و التهاب باشد. پس مناسب‌ترین گزینه برای بیمارانی که این مشکلات را دارند، همین روش جراحی است.
عمل پیوند استخوان
می‌دانیم که ریشه دندان‌ها با استخوان فک در ارتباط است. به عبارتی، اطراف ریشه دندان‌های شما، استخوان فک قرار گرفته است. در برخی از مواقع ممکن است بنا به دلایل مختلف استخوان این قسمت آسیب دیده و نیاز به پیوند استخوان پیدا کند. در این عمل، بافت استخوانی سالم و مستحکمی، جایگزین بافت آسیب‌دیده میشود. این بافت سالم می‌تواند از بدن شخص باشد و یا اینکه از فرد دیگری گرفته شده باشد. هدف از این نوع عمل جراحی لثه، حفظ و نگه‌داری دندان در موقعیت مخصوص خود است.
عمل بازسازی بافت لثه
به صورت کلی بافت استخوان و لثه، هرکدام باید در موقعیت مناسب و مخصوص خود قرار بگیرند. در برخی از مواقع ممکن است بافت لثه وارد قسمتی شود که مخصوص قرارگیری استخوان است. این حالت مانع از رشد و قرارگیری استخوان‌ها در موقعیت مخصوص خود میشود. برای ترمیم این حالت نیز میتوانید اقدام به عمل جراحی لثه کنید. در طی این عمل، جراح باید یک قطعه کوچک و مش مانند را در بین استخوان و لثه فرد قرار دهد تا مانع از پیشروی بافت لثه در بافت استخوانی شود. بعد از این عمل، هرکدام از بافت ها در موقعیت مخصوص خود قرار خواهند گرفت.
جراحی پیوند لثه
در حالت نرمال، خط بین دندان و لثه، باید وضعیت طبیعی داشته و نه خیلی بالا و نه خیلی پایین باشد. در برخی از مواقع این خط در حالت غیرطبیعی قرار داشته و برای اینکه وضعیت بهتری به خود بگیرد، باید برای جراحی لثه اقدام کنید. در طی جراحی پیوند لثه، جراح باید بافتی را از یک قسمت بدن جدا کرد و آن را در ناحیه‌ای از لثه که پایین‌تر از حد معمول قرار دارد، بگذارد این بافت معمولا از کام و یا سقف دهان برداشته میشود تا جنس و عملکرد آن مشابه با لثه باشد. این عمل یک پوشش خوب و مناسب برای لثه‌ها و ریشه دندان‌ها به وجود آورده و از آن‌ها مراقبت می‌کند.
لثه‌برداری
یکی از بیماری‌های لثه مربوط به رشد لثه اضافی بر روی دندان‌هاست که می‌توان با عمل جراحی لثه به ترمیم آن پرداخت. با کمک این روش جراحی می‌توان لثه اضافی روی دندان‌ها را برداشت تا دسترسی به دندان‌ها برای رعایت بهداشت آن‌ها نیز به سادگی امکان‌پذیر باشد.
جراحی زیبایی لثه
این عمل با نام لیفت لثه نیز شناخته‌شده و امروزه کاربرد زیادی در اصلاح طرح لبخند لثه‌ای افراد دارد. با کمک این عمل می‌توان وضعیت زیبایی لثه‌ها را اصطلاح کرده و توازن موردنیاز آن‌ها را به وجود آورد. در این عمل بافت اضافی لثه حذف شده و ظاهر دندان‌ها بلندتر و زیباتر به نظر می‌رسد. به این جراحی لثه، افزایش تاج دندان نیز میگویند، چرا که برداشتن قسمت اضافی لثه باعث بلندتر دیده شدن قسمت تاج دندان‌ها میشود.
مراقبت‌های قبل از عمل جراحی لثه
برای اینکه بتوانید به نتیجه مطلوبی از عمل جراحی لثه دست پیدا کنید، لازم است تا برخی از مراقبت‌های قبل از عمل را در نظر داشته و به آن‌ها عمل کنید. این مراقبت‌ها توسط شخص بیمار و جراح باید به صورت کامل طی شوند تا بعد از اتمام روند جراحی، هیچ‌گونه مشکلی برای دندان‌ها و لثه‌های فرد پیش نیاید. مراقبت‌های قبل از جراحی لثه شامل موارد زیر می‌شوند.
- دریافت سابقه پزشکی و دندان‌پزشکی بیمار به صورت کامل
- معاینه کامل دهان و بررسی سلامت دندان‌ها، فک و لثه
- بررسی هرگونه عفونت؛ آبسه و هرگونه ضایعه دیگری که می‌تواند عوارضی را در روند التیام بافتها در جراحی به وجود آورد
- در میان گذاشتن تمام مزایا، معایب و خطرات احتمالی این عمل با بیمار
مراحل جراحی لثه
بعد از آشنایی با عمل لثه و انواع آن در قسمت‌های قبلی، در این بخش باید به مراحل جراحی لثه بپردازیم تا شما قبل از انجام عمل، درباره تمام مراحلی که قرار است در این فرایند طی شوند، اطلاعات کاملی داشته باشید. مهم‌ترین مراحل جراحی لثه به شرح زیر هستند.
- جراح تمام وسایل و لوازم موردنیاز را استریل می‌کند تا احتمال عفونت را به میزان چشمگیری کاهش دهد.
- بر اساس نوع عمل لثه، اقدامات مربوط به بیهوشی و یا بیحسی موضعی برای فرد انجام میشود.
- برش‌های کوچکی در امتداد لثه به وجود می‌آید که جراح دندان‌پزشک می‌تواند از طریق آن‌ها لثه‌ها را از دندان بلند کرده و ریشه دندان‌ها را به دست ببیند. از این طریق می‌توان هرگونه پلاک و یا عفونت را به صورت کامل از بین برده و تمیز کرد.
- بعد از تمیز شدن تمام قسمت‌های این بافت، نوبت به انجام اقدامات دیگر مانند تغییر شکل لثه، بازسازی استخوان و … است که از قبل برنامه‌ریزی‌شده و بیمار به آن نیاز دارد.
- بعد از انجام دادن تمام اقدامات موردنیاز در این زمینه، جراح باید با استفاده از نخ بخیههای بسیار ریز، لثه‌ها را دوخته و آن‌ها را به محل مناسب خود متصل کند.
- بخیههای دوخته‌شده 7 تا 10 روز بسته به شرایط آن‌ها، بار می‌شوند.
آیا جراحی لثه درد دارد؟
موضعی که قبل از عمل جراحی لثه، ذهن بیماران را درگیر کرده و باعث به وجود آمدن استرس در آن‌ها میشود، این است که آیا جراحی لثه درد دارد؟ به صورت کلی نمی‌توانیم پاسخ دقیقی برای این سؤال ارائه دهیم. در واقع می‌توانیم بگوییم که بسته به نوع روش و فرایند جراحی، طیف بسیار گسترده‌ای در این زمینه ممکن است رخ دهد.
بیشتر عمل‌های لثه حدود 2 ساعت طول می‌کشند که در برخی از آن‌ها بیمار کاملا بی‌هوش شده و در برخی دیگر از بی‌حسی‌های موضعی استفاده میشود. تزریق داروی بیحسی می‌تواند با کمی درد همراه باشد، اما درنهایت در طول جراحی، حالا به هر روشی که انجام شود، بیمار هیچ دردی را احساس نخواهد کرد. احساس ناراحتی بیمار بعد از اتمام عمل جراحی شروع میشود، که قطعا با خوردن مسکن‌هایی که دکتر تجویز می‌کند، کاهش می یابد.
مراقبت‌های بعد از عمل جراحی لثه
یکی از موضوعاتی که در کسب نتیجه مطلوب از جراحی لثه، تأثیر بسیار زیادی دارد، مراقبت‌های بعد از عمل جراحی است. شما در این دوره باید تمام نکات و دستورالعمل‌های پزشک خود را به دقت انجام دهید تا بتوانید دوره نقاهت راحت‌تری را پشت سر بگذارید. مراقبت‌های بعد از عمل تا حدی به روش جراحی نیز بستگی دارند، اما برخی از موارد در آن‌ها به صورت مشابه طی میشود. از مهم‌ترین مراقبت‌های بعد از عمل لثه می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
- استفاده از داروهای مسکن برای تسکین دادن درد در روزهای نخست
- استفاده از دهان‌شویه‌ها و ضدعفونی‌کننده‌ها برای تمیز نگه‌داشتن محل عمل و جلوگیری از عفونت
- پرهیز از ورزش شدید و سنگین
- عدم کشیدن سیگار
- خوردن غذاهای نرم و پرهیز از غذاهای سفت و سخت در روزهای بعد از عمل
بهترین زمان مراجعه به پزشک بعد از جراحی
طبیعتا بعد از پشت سر گذاشتن عمل جراحی لثه، شما باید به جراح خود مراجعه کنید تا معاینات بعد از عمل انجام‌شده و نتایج به دست‌آمده موردبررسی قرار بگیرند. در بهترین حالت توصیه می‌کنیم که حدود یک یا دو هفته بعد از عمل به مطب متخصص مراجعه کنید تا در همین جلسه، بخیهها کشیده و شده و وضعیت عمل نیز مشخص شود. درباره اینکه درد جراحی لثه چند روز طول میکشد نیز در این جلسه میتوانید با جراح خود صحبت کرده و از او مشاوره بگیرید.
نحوه جلوگیری از بیمارهای لثه
در قسمت‌های قبلی، برخی از علل به وجود آمدن بیماری‌های لثه را موردبررسی قرار داده و معرفی کردیم. برای اینکه بتوانید از بروز این بیماری‌ها تا حد زیادی جلوگیری کنید، لازم است تا از این عوامل و علل نام‌برده، به دور باشید. رعایت بهداشت دهان و دندان در این زمینه نقش مؤثری دارد. از آنجایی که درصد زیادی از بیماری‌های لثه به دلیل رشد بیش از حد باکتری و پلاک‌ها به وجود می‌آیند، شما میتوانید از طریق رعایت بهداشت دهان و دندان، از بروز ین حالت تا حد زیادی جلوگیری کنید. مسواک زدن، استفاده از نخ دندان، استفاده از دهان‌شویه و رسیدگی کامل به دندان‌ها شما را از ابتلا به این بیماری‌ها به دور نگه می‌دارد.
در صورت عدم جراحی چه اتفاقی می‌افتد؟
برخی از افراد به دلیل درد جراحی لثه و یا عوامل دیگر، ممکن است اقدام به عمل‌نکرده و از آن فرار کنند. عمل جراحی لثه یک فرایند درمانی برای مشکلات لثه بوده و درصورتی‌که به موقع انجام نشود می‌تواند مشکلات مختلفی را برای سلامتی شما به وجود آورد. در برخی از مواقع ممکن است عدم انجام عمل، عواقبی مانند بیماری‌های قلبی و یا دیابت را برای فرد به دنبال داشته باشد.
بیماری لثه در صورت عدم درمان به موقع، می‌تواند به یک وضعیت بهداشتی جدی تبدیل‌شده و بر روی دندان‌ها، لثه‌ها و استخوان‌ها تأثیر بگذارد. از این رو عفونت و مرگ استخوان را نیز می‌توان از دیگر عواقب اقدام نکردن برای عمل دانست. در این وضعیت ممکن است فرد نیاز به ترمیم گسترده لثه و دندان‌ها خود پیدا کند.
سؤالات متداول
- آیا جراحی لثه درد دارد؟
این عمل یا با بیهوشی و یا با بیحسی موضعی انجام میشود، پس در طول عمل فرد هیچ دردی را احساس نخواهد کرد. بعد از عمل نیز میتوانید از داروهای مسکن برای تسکین درد خود استفاده کنید.
- بعد از عمل جراحی لثه، باید بخیه ها را کشید؟
در صورتی که از بخیههای جذبی برای شما استفادهشده باشد، نیاز به این کار نیست، در غیر این صورت حدود یک یا دو هفته بعد از عمل باید برای کشیدن بخیهها، به مطب جراح مراجعه کنید.
- برای جلوگیری از عفونت محل عمل لثه چه باید بکنیم؟
برای جلوگیری از بروز این حالت باید بهداشت را به خوبی رعایت کنید. استفاده از دهان‌شویه‌ها در این زمینه کمک‌کننده بوده و می‌تواند از بروز عفونت، جلوگیری کند. استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها نیز با تجویز پزشک در این زمینه مؤثر واقع میشود.
- برای از بین بردن ورم بعد از عمل جراحی لثه چه کنیم؟
برای از بین بردن ورم و کبودی، میتوانید از کمپرس یخ استفاده کرده و آن را بر روی محل عمل خود قرار دهید.
- عدم انجام عمل لثه چه عوارضی دارد؟
ابتلا به بیماری قلبی، دیابت، زایمان زودرس برای بانوان باردار، از بین رفتن بافت استخوان و … همه از عواقب عدم انجام عمل جراحی لثه هستند.
سخن پایانی
همانطور که فهمیدیم، جراحی لثه یک روش درمانی برای از بین بردن برخی از مشکلات و بیماری های لثه است که باید در صورت لزوم انجام شود. در قسمت‌های قبلی به صورت کامل با علل بروز بیماری‌ها لثه و نیاز به جراحی و همچنین انواع جراحی لثه به صورت کامل آشنا شدیم. همچنین اطلاعات کاملی درباره مراحل این نوع از جراحی به دست آوردیم تا شما با در اختیار داشتن اطلاعات بیشتر در این زمینه، اقدام به عمل کنید.
به یاد داشته باشید که باید بعد از عمل نیز مراقبت‌های موردنیاز را انجام داده و پس از یک یا دو هفته به مطب جراح خود مراجعه کنید تا از نتیجه نهایی عمل اطمینان حاصل کنید.