مکیدن انگشت در کودکان از سنین نوزادی آغاز می‌شود و گاهی ممکن است در سنین بالاتر نیز رخ دهد و به یک عادت تبدیل شود. والدین معمولا احساس خوبی درباره عادت مکیدن انگشت در کودکان و نوزادان ندارند و همواره به دنبال راه‌هایی برای جلوگیری از انگشت خوردن کودک و نوزاد هستند. در ادامه این مقاله ضمن بررسی مشکل مکیدن انگشت در کودکان، مشت خوردن یا جویدن انگشت در نوزاد، به بررسی علل این مشکل در سنین مختلف و راه‌های جلوگیری از انگشت خوردن کودک می‌پردازیم.
آشنایی با مشکل مکیدن انگشت در کودکان
مکیدن انگشت، عملی است که بیشتر در سنین نوزادی و کودکی رخ می‌دهد و شامل قرار دادن انگشت در دهان و مکیدن آن است. این عادت معمولا در کودکان زیر ۷ سال دیده می‌شود و معمولا تا سن ۶-۷ سالگی کمرنگ می‌شود. مشکل مکیدن انگشت در کودکان معمولا در زمان رشد دندان‌های اولیه شروع می‌شود و در بعضی موارد ممکن است برای مدت طولانی ادامه یابد.
دلایل مکیدن انگشت به طور خلاصه شامل نیاز کودک به آرامش، اضطراب، خستگی، کنترل عواطف و یا عادت باشد. علاوه بر این، عواملی مانند درد دندان، ناهنجاری‌های فک و دهان، ناهمترازی فک و دندانها و … نیز می‌توانند زمینه ساز این مشکل شوند.
علت مکیدن انگشت در سنین مختلف چیست؟
مشکل مکیدن انگشت در سنین مختلفی از بدو تولد تا کودکی مشاهده می‌شود. این عمل می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که در هر سن با سنین دیگر متفاوت است. در ادامه به بررسی علت مکیدن انگشت در سنین مختلف می‌پردازیم.
علت انگشت خوردن نوزاد چهار ماهه
انگشت خوردن نوزاد چهار ماهه معمولا ناشی از نیاز طبیعی نوزاد به آرامش است. در این سن، نوزادان هنوز در حال کشف و بررسی دستان و اندام‌هایشان هستند و انگشت خوردن یک عادت طبیعی است که به صورت ناخودآگاه انجام می‌شود. علاوه بر این، علل دیگری نیز می‌توانند علت انگشت خوردن نوزاد چهار ماهه باشند. از جمله:
- نیاز به آرامش: نوزادان ممکن است در مواقع عصبانیت، خستگی یا ناراحتی انگشت خود را بخورند تا آرام شوند.
- کشف بدن خود: نوزادان در این سن در حال کشف دستان و اندام‌هایشان هستند و کشف بدن و دست‌ها نیز می‌تواند علت دست خوردن نوزاد باشد.
- مراحل رشد دندان: در چهار ماهگی، علایم اولیه رشد دندانها ظاهر می‌شوند و تسکین خارش لثه‌ها می‌تواند دلیل مشت خوردن نوزاد باشد.
به طور کلی، انگشت خوردن در نوزادان در این سن معمولا طبیعی است و نیازی به نگرانی نیست. با این حال، اگر این رفتار به طور مداوم و برای مدت طولانی ادامه داشته و شما به دنبال علت دست خوردن نوزاد خود هستید، می‌توانید با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید تا بهترین راه جلوگیری از خوردن دست نوزاد را پیدا کنید.
علت انگشت خوردن کودک سه ساله
اگرچه در نوزاد این امر طبیعی است، اما در سنین بالاتر، این عادت باید به تدریج فراموش شود. ممکن است یک یا چند مورد از موارد زیر علت انگشت خوردن کودک سه ساله باشد:
- رفع استرس: کودکان ممکن است در مواقع تنفس نامناسب، عصبانیت، استرس یا اضطراب از انگشت خوردن استفاده کنند تا خود را آرام کنند.
- عادت: انگشت خوردن ممکن است بدون علت خاصی از سنین نوزادی شروع شود و به مرور زمان به یک عادت تبدیل شود.
- تقلید از سایرین: کودکان ممکن است رفتار انگشت خوردن را از دیگران (مانند همسالان خود) تقلید کنند.
- ناهنجاری‌های دندانی یا فکی: ناهنجاری‌هایی مانند مشکلات قوس دندانی، بهم ریختگی دندانها، مشکلات فک و … می‌توانند علت انگشت خوردن کودک سه ساله باشد.
علت انگشت خوردن کودک پنج ساله
مکیدن انگشت در کودکان ۵ ساله نیز مشاهده می‌شود و معمولا به عنوان یک ناهنجاری رفتاری شناخته می‌شود. علت انگشت خوردن کودک پنج ساله می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:
- نیاز به امنیت و راحتی: کودکان در این سن به دنبال احساس امنیت و راحتی هستند و انگشت خوردن کودک پنج ساله می‌تواند یک واکنش طبیعی باشد.
- عادت: در برخی از کودکان ۵ ساله مشکل خوردن دست، یک عادت است که از سنین قبل وجود داشته و همچنان ترک نشده است.
- عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند استرس‌های خانوادگی، تغییرات زندگی، رویدادهای مهم مانند تغییر محل زندگی، مدرسه جدید و موارد مشابه می‌توانند سبب انگشت خوردن کودکان پنج ساله باشند.
- مشکلات دندان و دهان: مشکلاتی مانند دندان درد، ناهنجاری‌های فک و دهان و … نیز می‌تواند سبب بروز این مشکل شوند.
علت انگشت خوردن کودک هفت ساله
مشکل مکیدن انگشت ممکن است تا هفت سالگی نیز ادامه پیدا کند، اما این مشکل در کودکان هفت ساله برای والدین نگرانی‌هایی را درباره رفتار کودک به دنبال دارد. در ادامه علت انگشت خوردن کودک هفت ساله را بررسی می‌کنیم:
- عدم توانایی در مقابله با احساسات: برخی از کودکان هفت ساله در مواجهه با احساسات ناخوشایند مانند خشم، ناراحتی یا نگرانی، به انگشت خوردن روی می‌آورند. این کودکان با خوردن انگشتان خود در این سنین حس بهتری پیدا می‌کنند.
- عادت‌های نادرست: برخی از کودکان هفت ساله به دلیل عادت‌های ناصحیح در استفاده از دست‌ها، به انگشت خوردن روی می‌آورند. مثلا اگر کودک به طور مداوم انگشتان خود را در دهان قرار دهد، ممکن است برای او تبدیل به یک عادت شود.
- مشکلات دهان و دندان: اگر کودک از مشکلاتی مانند دندان درد، اوربایت دندان و … رنج ببرد، ممکن است برای تسکین درد دست خود را در دهان فرو ببرد.
در هر صورت، اگر این رفتار به میزانی است که بر روی رفتار روزمره کودک تاثیر منفی دارد یا به طور مداوم ادامه دارد، بهتر است متناسب با ریشه مشکل، با متخصص روانشناسی یا در صورت نیاز دندانپزشک مشورت کنید تا بهترین راهکارها را برای کمک به کودک پیدا کنید.
عوارض مکیدن انگشت در سنین مختلف چیست؟
مکیدن انگشت در سنین نوزادی و کودکی ممکن است عوارض مختلفی داشته باشد.
در ادامه، برخی از عوارض مکیدن انگشت را بررسی می‌کنیم:
۱. تغییر در ساختار دندانها، فک‌ها و عضلات
مکیدن انگشت در کودکان ممکن است باعث بروز مشکلاتی در ساختار دندانها شود. از جمله این مشکلات می‌توان به تغییر زاویه دندانها، اوربایت دندانها، بهم ریختگی قوس دندانی و جا‌به‌جایی دندانها اشاره کرد. مکیدن انگشت ممکن است تغییراتی را نیز در ساختار فک‌ها ایجاد کند و مشکلاتی مانند ناهمترازی فک‌ها یا ناهنجاری‌های دیگر را سبب شود. همچنین گاهی این مشکل سبب عدم تعادل در عضلات دهان و صورت شود و تاثیر منفی بر رشد صحیح آنها می‌گذارد.
۲. اختلال در گفتار و تلفظ کلمات
در صورتی که عادت مکیدن انگشت در کودکان برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، می‌تواند سبب اختلال در تلفظ صحیح برخی اصوات شود. در این حالت، کودک نمی‌تواند برخی از کلمات را به درستی تلفظ کند.
۳. مشکلات بهداشتی و تغذیه‌ای
مکیدن انگشت ممکن است باعث ورود باکتری‌ها و میکروب‌ها به دهان شود و مشکلاتی مانند ورم لثه، عفونت و التهاب دهان را ایجاد کند. همچنین این مشکل ممکن است باعث اختلال در جذب مواد غذایی شود و به مشکلات تغذیه‌ای منجر شود.
۴. اختلال در روابط اجتماعی
مکیدن انگشت ممکن است باعث ایجاد احساس نامطلوب در محیط‌های اجتماعی شود و بر روابط اجتماعی کودک تاثیر بگذارد. همچنین ممکن است کودک به دلیل مکیدن انگشت از طرف دوستان و هم سن‌و‌سالان خود مورد تمسخر قرار بگیرد که این مسئله تاثیر زیادی بر روابط اجتماعی کودک خواهد گذاشت.
روش‌های جلوگیری از مکیدن انگشت در کودکان و نوزادان
اگرچه در سنین نوزادی مکیدن انگشت یک عمل رایج است، اما والدین همواره به این عمل به عنوان یک عادت ناهنجار نگاه می‌کنند و به دنبال روش‌های جلوگیری از مکیدن انگشت در کودکان و نوزادان هستند. در ادامه این موارد را بررسی می‌کنیم.
روش‌های جلوگیری از خوردن دست نوزاد
در ابتدا چند راه جلوگیری از خوردن دست نوزاد را برای شما توضیح می‌دهیم.
- ارائه اشیاء و اسباب بازی: به نوزاد خود اشیاء دیگری مثل عروسک‌های نرم یا اسباب بازی‌های مناسب بدهید تا با آنها بازی کند و ناراحتی خود را تخلیه کند.
- پرهیز از نصب لوازم تزیینی بر روی دست: بهتر است لوازم تزئینی مانند انگشتر یا دستبند را برای نوزاد استفاده نکنید. زیرا ممکن است نوزاد به این وسایل علاقه نشان دهد و دستان خود را به خاطر آنها در دهان فرو ببرد.
- توجه به نیازهای نوزاد: ممکن است نوزاد عادت خوردن دست را به عنوان یک راه برای بیان نیازهای احساسی یا فیزیکی خود داشته باشد. با توجه به این نیازها و ارائه آنها به نوزاد، می‌توانید این رفتار را کاهش دهید.
- تشویق به فعالیت‌های دیگر: با ارائه فعالیت‌ها و اشیاء جذاب دیگر به نوزاد، می‌توانید توجه او را به سمت آنها جلب کنید و از خوردن دست منصرف کنید.
- حفظ پاکیزگی و خشکی دستان: با حفظ دست‌های نوزاد تمیز و خشک، می‌توانید از ایجاد احساس ناراحتی و خارش در دست‌ها جلوگیری کنید و این موضوع می‌تواند عادت خوردن دست را کاهش دهد.
- استفاده از لوازم محافظ دست: می‌توانید از لوازم محافظ دست مانند دستکش‌های نرم استفاده کنید تا نوزاد امکان خوردن دست را نداشته باشد.
روش‌های جلوگیری از انگشت خوردن کودک
جلوگیری از انگشت خوردن کودک برای والدین بسیار اهمیت دارد. زیرا این رفتار مشکلاتی را برای کودکان به دنبال دارد.
برای جلوگیری از انگشت خوردن کودک موارد زیر را انجام دهید:
راه‌های جایگزین برای آرامش
اگر مشکل مکیدن انگشت در کودکان به دلیل عوامل استرسی و ناراحتی روحی است، می‌توانید با ارائه راه‌های جایگزین برای کسب آرامش (مانند برخی از اسباب بازی‌ها یا عروسک ها) این عادت را کنترل کنید. در این حالت، کودک به مرور زمان یاد می‌گیرد که چگونه احساسات خود را کنترل کند.
تشویق به فعالیت‌های دستی
با تشویق به انجام فعالیت‌های مختلفی که نیاز به استفاده از دست دارند، می‌توانید ذهن کودک را از انگشت خوردن منحرف کنید. مثلا به کودکتان اجازه دهید طرح‌هایی را روی کاغذ بکشد، پازل بازی کند یا با خمیر بازی اشکال مختلفی بسازد.
توجه به نیازهای احساسی و فیزیکی کودک
ممکن است کودک برای بیان نیازهای احساسی خود یا در زمان بروز مشکلات دیگر، از طریق این مشکل احساسات خود را بیان کند. اگر این نیازها را بشناسید و به درستی به آن ها پاسخ دهید، می‌توانید از تکرار این رفتار جلوگیری کنید.
تشویق به استفاده از انگشتان برای فعالیت‌های مفید
به کودکتان بیاموزید که از انگشتان برای فعالیت‌های مفیدی مانند نوشتن، نقاشی کردن، ساخت کاردستی و … استفاده کند. این کار ضمن افزایش مهارت‌های کودک، سبب می‌شود تا کودک به تدریج فروبردن انگشت در دهان را فراموش کند.
توجه به آرامش کودک
اگر عوامل استرس‌زایی در محیط زندگی یا مدرسه کودک شما وجود دارند که سبب ایجاد مشکل مکیدن انگشتان می‌شوند، باید سعی کنید آن عوامل را از بین ببرید یا به کودک روش مقابله با آنها و کنترل وضع روحی را بیاموزید. همچنین وجود آرامش کافی در محیط خانواده، می‌تواند نقش موثری در حل این مشکل داشته باشد.
حل مشکلات دهان و دندان
در صورتی که کودک شما از مشکلاتی مانند دندان درد یا مشکلات فک و لثه رنج می‌برد و به همین دلیل انگشتان خود را می‌مکد، می‌توانید با راهکارهایی مانند درمان دندان درد کودکان این مشکلات را کنترل کنید. دندانپزشکان می‌توانند ضمن بررسی شرایط دندانها و دهان کودک، در صورت نیاز روش‌های درمانی مناسب را برای او تجویز کنند.
مراجعه به روانشناس
در صورتی که عوامل روحی و روانی زمینه ساز ایجاد این مشکل برای کودک شما شده‌اند، می‌توانید به روانشناس مراجعه کنید. روانشناسان می‌توانند با بررسی شرایط، عوامل مشکل مکیدن انگشت در کودکان و روش‌های حل آنها را به شما ارائه دهند.
در این مقاله ضمن بررسی مشکل مکیدن انگشت در کودکان، علت‌های بروز این مشکل در سنین مختلف را نیز بررسی کردیم. همچنین عوارضی که ممکن است این مشکل برای کودکان و نوزادان به دنبال داشته باشد را برای شما شرح دادیم و راهکارهایی برای جلوگیری از این مشکل ارائه دادیم. با در نظر گرفتن راهکارهایی که در این مقاله مطرح کردیم، می‌توانید این مشکل را در کودک یا نوزاد خود کنترل کنید.
اگر کودک شما به دلیل که تداوم عادت مکیدن انگشت، دچار مشکلات دهان و دندان شده است، می‌توانید با مراجعه به کلینیک دندانپزشکی دکتر علیرضا خدیوی، خدمات درمانی مناسبی مانند ارتودنسی کودکان را دریافت کنید.
