ایا ارتودنسی باعث بوی بد دهان میشود؟ این یکی از پرتکرارترین سوالاتی است که بسیاری از افرادی که به فکر مرتب کردن دندانهایشان هستند، میپرسند. واقعیت این است که بوی بد دهان در ارتودنسی یک مشکل شایع است، اما با رعایت اصول بهداشت دهان و دندان بهراحتی میتوان آن را کنترل کرد. تجمع پلاک، گیر کردن ذرات غذا در اطراف براکتها و کاهش بزاق از مهمترین عواملی هستند که ممکن است باعث ایجاد بوی نامطبوع شوند.
در این مطلب به بررسی دقیق علل بوی بد دهان در طول درمان ارتودنسی، راهکارهایی برای رفع آن، خوراکیهای مؤثر و زمان مناسب مراجعه به متخصص میپردازیم.
علت بوی بد دهان در ارتودنسی
علت بوی بد دهان در ارتودنسی را باید در ساختار پیچیدهای جستجو کرد که براکتها، سیمها و ابزارهای متحرک در دهان ایجاد میکنند. افزون بر این، التهاب لثه، پوشش زبان و خشکی دهان نیز این شرایط را تشدید میکنند. اگر سوال شما هم این است که ایا ارتودنسی باعث بوی بد دهان میشود؟ ادامه مطلب را برای بررسی علتها مطالعه کنید.
تجمع پلاک و گیر افتادن ذرات غذایی
وجود براکت و سیم، سطوح و شکافهای بیشتری در دهان ایجاد میکند که تمیز کردن را سختتر میسازد؛ پلاک باکتریایی و ذرات غذایی که بین براکت و دندان یا زیر سیمها باقی میمانند، محل رشد باکتریهای مولد بو شده و با گذشت زمان باعث افزایش تولید گازهای بدبو میشوند. رعایت روشهای اختصاصی مسواک زدن و استفاده از بیندندانی مهم است.
التهاب لثه و بیماریهای پریودنتال
پلاک انباشته باعث التهاب لثه و حتی خونریزی میشود. در صورت پیشرفت به بیماریهای پریودنتال، بوی بد شدیدتر خواهد شد زیرا باکتریهای بیشتری زیر لثه تجمع میکنند. تشخیص و درمان التهاب لثه توسط متخصص، برای رفع ارتودنسی و بوی بد دهان اهمیت بالایی دارد.
پوشش زبان (زبانپوش) و باکتریهای روی زبان
سطح پشتی زبان محل تجمع لایهای از سلولهای مرده، مخاط و باکتریهاست که منبع اصلی بسیاری از انواع بوی بد است؛ حتی با وجود براکت، اگر زبان روزانه با مسواک یا اسکرپر تمیز نشود، این پوشش بهطور مستقل بوی نامطبوع تولید میکند. تمیز کردن زبان بخشی از بهداشت روزمره موثر برای کاهش هالیتوز است.
خشکی دهان (کاهش جریان بزاق) و تنفس دهانی
خشکی دهان (کاهش جریان بزاق) و تنفس از راه دهان در طول درمان ارتودنسی نقش مهمی در تشدید بوی نامطبوع دارند. بزاق به طور طبیعی دهان را شستوشو میدهد و باکتریها را کنترل میکند، اما کاهش آن باعث تجمع ذرات غذا و باکتریهای مولد بو میشود. بیمارانی که در حین ارتودنسی دچار خشکی دهان یا تنفس دهانی هستند، بیشتر مستعد بوی نامطبوع میشوند.
نگهداری نامناسب ارتودنسیهای متحرک (ریتینر، الاینر شفاف)
ابزارهای متحرک مثل الاینرهای شفاف یا ریتینر اگر با روش و فرکانس مناسب پاکسازی نشوند، محل تجمع باکتری و قارچ و منبع بوی بد خواهند شد؛ تمیز نکردن شبانهروزی یا گذاشتن در جیب یا کیف هم مشکل را بدتر میکند. شویندهها و روشهای پیشنهادی شستشو توسط متخصص ارتودنسی و مراجعه منظم لازم است.
غذا، سیگار و داروها
مصرف مواد غذایی بودار مانند سیر و پیاز، دخانیات یا داروهایی که باعث خشکی دهان میشوند، میتوانند بوی نامطبوع را تشدید کنند. این عوامل حتی بدون براکت هم اثرگذار هستند، اما در طول ارتودنسی اثر آنها بسیار محسوستر است. تغییر عادات غذایی و ترک دخانیات، به کاهش بوی بد دهان در ارتودنسی کمک زیادی میکند.
۷ نکته برای از بین بردن بوی بد دهان در ارتودنسی
همانطورکه بیان شد، دهان افرادی که ارتودنسی دارند بیشتر در معرض بوی نامطبوع قرار میگیرد چون براکتها، سیمها و ابزارها محلهایی برای گیر کردن غذا و تشکیل پلاک فراهم میکنند؛ اما برای درمان بوی بد دهان در ارتودنسی، رعایت یک روتین دقیق بهداشت دهان و تغییرات رفتاری اهمیت زیادی دارد. در ادامه نکاتی برای از بین بردن بوی بد دهان در ارتودنسی ذکر شده است.
۱. مسواکزدن درست و مکرر (مخصوص اطراف براکتها)
روزانه حداقل دو بار و ترجیحاً بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید؛ برای ارتودنسی از مسواک با سر کوچک یا مسواک ارتودنسی V شکل یا سر کوچک استفاده کنید. توجه به نحوه مسواک زدن ارتودنسی اهمیت زیادی دارد تا پلاکها و ذرات غذا بهطور کامل از اطراف براکتها و سیمها پاک شوند.
هنگام مسواک زدن، زاویهی ۴۵ درجه نسبت به خط لثه بگیرید و دقت کنید که زیر سیمها و اطراف براکتها را با حرکات کوتاه و ملایم تمیز کنید. هم سطح جلویی دندان، هم بالای براکت و هم خط لثه را پوشش دهید. مسواک برقی با حرکت چرخشی/نوسانی میتواند پلاک را بهتر حذف کند، اما مهمتر از نوع مسواک، استمرار و دقت در تکنیک است.
۲. استفاده روزانه از نخدندان یا نخ مخصوص ارتودنسی
نخ زدن یکبار در روز (بهویژه شب) ضروری است؛ برای عبور نخ از زیر سیمها از ابزارهایی مثل floss-threader یا Superfloss استفاده کنید. نخ را دور دندان به شکل C قرار دهید و با حرکات بالا-پایین لثه و کناره دندان را تمیز کنید تا ذرات گیر کرده و پلاک از بین برود.
اگر فاصله بین دندانی زیاد است، مسواک بیندندانی (Interdental brush) درجهدار را متناسب با اندازه فضای بین دندان استفاده کنید، این ابزارها برای پاک کردن اطراف براکتها بسیار مؤثرند.
۳. تمیز کردن زبان (اسکرپینگ زبان)
بخشی از بوی دهان اغلب مربوط به پوشش پشتی زبان است که شامل سلولهای مرده و باکتریها میشود؛ روزانه با یک اسکرپر زبان یا پشت مسواک زبان را از عقب به جلو چند بار پاک کنید و سپس دهان را شستوشو دهید. اگر با این حرکت احساس تهوع دارید از حرکتهای سطحیتر شروع کنید؛ تمیز کردن زبان بهمعنای کاهش قابل توجه گازهای بدبو (مثل ترکیبات گوگردی) است.
۴. پاکسازی و نگهداری صحیح الاینرها و ریتینرها
الاینرهای شفاف و ریتینرها را قبل از خوردن یا نوشیدن (غیرآب) درآورید؛ هر روز آنها را با مسواک نرم و آب ولرم تمیز کنید و حداقل یک بار در هفته با محلول شستوشوی مخصوص یا قرص تمیزکننده ریتینر (طبق دستور سازنده) منظم شستوشو دهید.
هیچگاه ریتینر را در پاکت یا دستمال نگهداری نکنید و از آب بسیار داغ خودداری کنید چون فرم پلاستیک تغییر میکند. گاهی همین ابزارهای متحرک منبع مستقیم بوی بد دهان در ارتودنسی هستند.
۵. استفاده محتاطانه از دهانشویههای ضدعفونیکننده
استفاده از دهانشویه ارتودنسی توصیه شده توسط متخصص میتواند به کاهش پلاک و باکتریهای تولیدکننده بو کمک کند. برای دورههای کوتاه (مثلاً چند هفته) از دهانشویههای توصیهشده توسط دندانپزشک استفاده کنید.
وجه داشته باشید برخی محلولها (مثل کلرهگزیدین) در مصرف طولانیمدت میتوانند موجب تغییر رنگ دندان یا طعم شوند، پس حتماً قبل از استفاده طولانی با ارتودنتیست یا دندانپزشک مشورت کنید. برای استفادهی روزمره، گزینههای بدون الکل یا حاوی Xylitol و CPC میتوانند مناسبتر باشند.
۶. نوشیدن آب، کنترل تنفس دهانی و اصلاح سبک زندگی
مرطوب نگه داشتن دهان با نوشیدن آب مرتب جریان بزاق را افزایش داده و به تمیزی دهان کمک میکند.
تنفس دهانی را بررسی کنید؛ اگر از گرفتگی بینی یا آپنه رنج میبرید، مراجعه به پزشک گوش و حلق و بینی لازم است، چون تنفس دهانی باعث خشکی و افزایش بوی بد دهان در ارتودنسی میشود. همچنین ترک سیگار و کاهش مصرف غذاهای بودار (سیر، پیاز) یا مصرف آنها پس از مسواکزدن میتواند مؤثر باشد.
۷. کنترل باکتریهای دهان با رعایت رژیم غذایی مناسب
تجمع باکتریها در اطراف براکتها و سیمها منجر به تولید ترکیبات گوگرددار و بوی نامطبوع میشود. مصرف مواد غذایی حاوی پروبیوتیک (مثل ماست) میتواند تعادل میکروبی دهان را حفظ کند و رشد باکتریهای بدبو را کاهش دهد.
همچنین محدود کردن مصرف غذاهای قندی و نشاستهای به کاهش پلاک و کنترل بوی بد دهان کمک میکند. رعایت این نکته همراه با بهداشت دقیق، اثر علمی و قابل توجهی در کاهش بوی نامطبوع در ارتودنسی دارد.
مراجعه به متخصص به دلیل بوی بد دهان
اگر با وجود رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان (مسواک، نخدندان، شستوشوی زبان و تمیز کردن وسایل ارتودنسی) همچنان بوی بد دهان در ارتودنسی ادامه دارد یا شدت آن در حدی است که اطرافیان متوجه میشوند، بهتر است این موضوع را به متخصص ارتودنسی یا دندانپزشک اطلاع دهید.
همچنین در صورت مشاهدهی علائمی مثل التهاب و خونریزی لثه، خشکی مداوم دهان، تغییر رنگ یا رسوب روی براکتها و ریتینر، یا بوی شدید بهویژه در صبحها، مراجعه ضروری است. گاهی علت بوی بد میتواند بیماریهای لثه، مشکلات لوزه یا سینوسها و حتی اختلالات گوارشی باشد که فقط با بررسی حرفهای قابل تشخیص و درمان است.
خوراکی هایی برای رفع بوی نامطبوع دهان در ارتودنسی
انتخاب خوراکیهای مناسب میتواند علاوه بر کمک به بهداشت دهان، موقتاً بوی بد دهان در ارتودنسی را کاهش دهد و احساس طراوت ایجاد کند. در ادامه چند خوراکی مفید معرفی میشوند:
- سیب و هویج تازه: تمیزکننده طبیعی دندانها
- کرفس: کاهشدهنده بوی نامطبوع
- جعفری و ریحان: خوشبوکننده طبیعی دهان
- ماست پروبیوتیک: تنظیم باکتریهای مفید
- چای سبز: مهار رشد باکتریهای بدبو
- آدامس بدون قند (زایلیتول): افزایش بزاق و شستوشوی دهان
- خیار و مرکبات: تازهکننده و محرک بزاق
سوالات متداول
در ادامه به سوالات پرتکرار شما در مورد رفع بوی نامطوبع دهان در ارتودنسی پاسخ میدهیم.
آیا ارتودنسی باعث بوی بد دهان میشود؟
بله، ارتودنسی میتواند زمینهساز بوی بد دهان شود چون براکتها و سیمها محل مناسبی برای گیر کردن غذا و تجمع پلاک ایجاد میکنند. اگر بهداشت دهان بهطور کامل رعایت نشود، باکتریها رشد کرده و بوی نامطبوع ایجاد میکنند.
رعایت مسواکزدن دقیق، نخدندان مخصوص ارتودنسی و تمیز کردن زبان میتواند این مشکل را تا حد زیادی برطرف کند.
آیا میتوان برای رفع بوی نامطبوع دهان در ارتودنسی آدامس جوید؟
بجویدن آدامس در ارتودنسی خیلی توصیه نمیشود چراکه امکان شکستن براکت ها و یا خم شدن سیم ارتودنسی وجود دارد. همچنین قند موجود در آدامس به مرور زمان میتواند سبب پوسیدگی دندان ها و تشدید بوی بده دهان شود.
اگر میخواهید از آدامس استفاده کنید حتما به خاطر داشته باشید که از آدامس های سفت پرهیز کنید و ترجیحا آدامس حاوی زایتول مصرف کنید.
در مجموع، بوی بد دهان در ارتودنسی مسئلهای رایج اما کاملاً قابل پیشگیری است؛ با رعایت بهداشت دقیق دهان و دندان، انتخاب خوراکیهای مناسب و مراجعه منظم به متخصص میتوان این مشکل را کنترل کرد و از درمان ارتودنسی با خیال آسوده لذت برد.
برای دریافت مشاوره تخصصیتر، توصیه میشود به دکتر خدیوی، دکتر ارتودنسی در تهران، مراجعه کنید تا بهترین راهکارها برای حفظ سلامت و تازگی دهان در طول درمان ارائه شود.
مطالب مرتبط
همه چیز درباره ارتودنسی تک فک؛ شرایط، عوارض و نظر متخصصین
ارتودنسی اینویزیلاین و مزایای آن نسبت به سایر روش ها
مراحل ارتودنسی دندان به همراه عکس و فیلم
ارتودنسی کودکان (انواع، سن مناسب و نحوه مراقبت)
آشنایی با انواع ریتینر ارتودنسی (انواع نگهدارنده ارتودنسی دندان)
ارتودنسی دندان نیش؛ دلایل، مزایا، معایب و نحوه انجام